آیا چین جای امریکا را می‌گیرد؟

شی جین پینگ؛ رهبر چین روز پنج‌شنبه در پیامی به سومین کنفرانس همسایگان افغانستان گفته است که افغان ها آرزوی "یک افغانستان آرام، باثبات، توسعه یافته و مرفه" را دارند که به گفته او "در جهت منافع مشترک کشورهای منطقه و جامعه بین المللی است."
 
وزیران خارجه کشورهای همسایه به اضافه روسیه در نشستی دو روزه در شهر تونشی چین برای بررسی وضعیت افغانستان گردهم آمده‌اند.
 
در بیانیه‌ کتبی رهبر چین آمده که همسایگان افغانستان باید تلاش بیشتری برای این کشور جنگ‌زده انجام دهند.
 
آقای شی گفت: چین در تمام مدت به حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی افغانستان احترام گذاشته و متعهد به حمایت از توسعه صلح آمیز و باثبات این کشور است.
 
وانگ یی؛ وزیر خارجه چین هم گفته: "ما از ایالات متحده و کشورهای غربی می‌خواهیم که مسئولیت اولیه خود برای بازسازی و توسعه افغانستان را به طور جدی انجام دهند، دارایی‌های مردم افغانستان را در اسرع وقت برگردانند و با هر گونه تلاش برای ایجاد هرج و مرج در افغانستان و آسیب رساندن به منطقه مخالفت کنند."
 
اظهارات رهبران چین، آشکارا در راستای حمایت از حکومت طالبان است. آنها از کشورهای همسایه می خواهند به پایداری و بقای حکومت طالبان کمک کنند و از امریکا نیز می خواهند که مسئولیت بازسازی افغانستان را بپذیرد، پول های مسدودشده را آزاد کند، تحریم های وضع شده بر رهبران طالبان را از میان بردارد و با تلاش های بی ثبات کننده گروه های سیاسی و قومی دیگر علیه طالبان، مخالفت ورزد.
 
رهبر چین نیز به طور تلویحی از ثبات و امنیتی که در نتیجه حاکمیت طالبان بر کشور به دست آمده، حمایت کرده و به این ترتیب، از نظر او و دستگاه حاکمه چین، هیچ اهمیتی ندارد که یک گروه قومی و مذهبی خاص به طور یکجانبه بر سرنوشت همه اقوام کشور حکمرانی می کند و قدرت را به طرزی انحصاری و تمامیت خواهانه قبضه کرده و اجازه تشکیل یک ساختار سیاسی وسیع با مشارکت معنی دار همه طیف های سیاسی و قومی و مذهبی را نمی دهد.
 
از نظر رهبران چین در عین حال، هرگز مهم نیست که طالبان به طور سیستماتیک، حقوق بنیادین بشر را نقض می کنند، به دختران و زنان، اجازه آموزش و تحصیل و کار و فعالیت های سیاسی و اجتماعی را نمی دهند و حتی برای پوشش و سفر آنان نیز محدودیت های سختگیرانه ای وضع کرده اند.
 
با اینهمه، محتوای پیام رهبران چین به ویژه شخص شی جین پینگ؛ رهبر مقتدر آن کشور نشان می دهد که پکن در تلاش است تا جای خالی امریکا و غرب را در معادلات افغانستان پر کند و با حمایت حداکثری، آشکار، بی پروا و بی پرده از طالبان، بدون توجه به پیامدها و عوارض ویرانگر و عمیقا خطرناک این اقدام با توجه به معادلات پیچیده سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی امنیتی افغانستان، می خواهد به قدرت مسلط بر معادلات استراتژيک کشور تبدیل شود و افغانستان را نیز مانند پاکستان تحت تسلط خود قرار دهد.
 
البته بدیهی است که برای دولت طالبان، حمایت دولت چین از اهمیت بالایی برخوردار است و به ویژه اگر چینی ها از اهرم معمول خود یعنی سرمایه گذاری اقتصادی، بهره بگیرند و به دولت طالبان امکان دسترسی به منابع مالی هنگفت و قابل توجه برای ادامه حیات و بقای خویش را فراهم کنند، پکن به سادگی می تواند به اهداف استراتژيک و هژمونیک خود دست یابد و دولت کابل را در مطیع و منقاد خود قرار دهد.
 
با این حال، بسیار دشوار است که تصور کنیم چین می تواند به سادگی و بی هیچ درد سری جای امریکا را بگیرد و بر افغانستان به طور کامل و دایمی، مسلط شود. حتی اگر امریکا و دیگر رقبای پیدا و پنهان چین، چنین اجازه ای را به رهبران توسعه طلب و اقتدارگرای پکن بدهند، معادلات داخلی افغانستان به اندازه ای پیچیده است که به نظر نمی رسد مدیریت آن به نفع قمار راهبردی طالبان و چین، آسان و خالی از هزینه باشد.
 
بنابراین، حمایت یکجانبه از ثبات، بقا و استقرار دولت طالبان، بدون اعتنا به مشروعیت ملی و بین المللی آن، بسیار ویرانگر و خطرآفرین است و بعید است که این رویکرد به تحقق نقشه هژمونیک سران پکن برای آینده افغانستان زیر سلطه طالبان کمک کند.
 
محمدرضا امینی - جمهور