تقلای عمران خان برای بقا؛ از اسلام تا استقلال

عمران خان؛ نخست وزیر پاکستان که پیشتر نسبت به توطئه خارجی برای برکناری دولتش از طریق طرح عدم اعتماد هشدار داده بود، گفته: در مقابل این توطئه‌ها تسلیم نمی‌شود.
 
او گفت: یک توطئه خارجی برای برکناری وی در جریان است.
 
وی افزود: اوایل ماه مارچ ۲۰۲۲ نامه‌ای از سوی سفیر پاکستان در یکی از کشور‌های غربی دریافت کردیم که در متن آن برنامه ائتلاف اپوزیسیون برای رأی عدم اعتماد به وی مطرح شده بود.
 
وی افزود: در این نامه به سیاست خارجی مستقل پاکستان اعتراض شده و به صورت تهدیدآمیز آمده است که عدم موفقیت رای گیری عدم اعتماد به نخست وزیر پیامد‌های بدی برای پاکستان خواهد داشت.

عمران خان با اشاره به سیاست‌های دوگانه امریکا در قبال پاکستان در گذشته گفت: پاکستان به عنوان یک کشور مسلمان، برده هیچ کشوری نیست.
 
او با بیان اینکه مردم پاکستان باید برای آینده، استقلال و آزادی خود تصمیم بگیرند گفت: کسانی که در رای گیری روز یکشنبه پارلمان رای می‌دهند مراقب باشند که به یک توطئه خارجی علیه حاکمیت پاکستان نپیوندند.
 
تردیدی وجود ندارد که حکومت پاکستان، فاقد استقلال سیاسی است و همواره از سوی قدرت های بزرگ غربی به ویژه انگلیس و امریکا کنترل می شود و مهره های مسلط بر سرنوشت مردم پاکستان، پیش از آنکه متعهد به منافع ملی یا اراده و انتخاب آزاد مردم آن کشور باشند، تحت تاثیر سیاست ها، اهداف و منافع قدرت های بزرگ خارجی اند.
 
بر همین اساس، آنچه اکنون عمران خان را بر لبه پرتگاه قرار داده و حیات سیاسی او را به عنوان نخست وزیر پاکستان به خطر انداخته، تنها ناشی از اختلاف و رقابت سیاسی احزاب پاکستانی نیست؛ بلکه اراده ای خارجی نیز در این میان به طور قوی و مؤثر کار می کند تا چشم انداز بحران سیاسی کنونی در اسلام آباد را به نفع خود، کنترل و مدیریت کند.
 
از نظر عمران خان، این اراده خارجی، اکنون امریکا است؛ کشوری که از دید او در گذشته هم تلاش کرده با ایجاد اختلاف میان جریان های سیاسی و نهادهای نظامی پاکستان، بر سرنوشت سیاسی و امنیتی آن کشور تاثیر بگذارد و به باور او، علیرغم تحمیل ۷۰ هزار قربانی در نبرد با تروریزم بر پاکستان، همچنان رژيم اسلام آباد را مسئول و مقصر شکست خود در افغانستان می داند.
 
با اینهمه، عمران خان نیز برای مهار آنچه توطئه سیاسی امریکا برای برکناری خود می داند، به اهرم های خطرناکی متوسل شده که می تواند مبنای بی ثباتی سیاسی و امنیتی در آن کشور قرار بگیرد و وضعیت را بیشتر از آنچه اکنون هست، متشنج و بحرانی کند.
 
او با تاکید بر اینکه یک «توطئه خارجی» استقلال پاکستان را هدف گرفته است، سعی می کند بر آرای نمایندگان ملی گرای وابسته به احزاب مخالف در پارلمان آن کشور تاثیر بگذارد و با برانگیختن احساسات ناسیونالیستی آنان، از اتحاد و همسویی سیاسی آنها برای به زیر کشیدن نخست وزیر پشتون تبار پاکستان، جلوگیری کند.
 
با این حال، او می داند که این به تنهایی کافی نیست؛ زیرا ممکن است استقلال پاکستان به عنوان کشوری که همواره تحت تاثیر سلطه پیدا و پنهان قدرت های بزرگ و بازیگران برتر خارجی بوده، اولویتی جدی برای مخالفان او محسوب نشود و به اندازه کافی توان متحد کردن مخالفان و موافقان او برای ابقای نخست وزیر را نداشته باشد؛ بنابراین، کریکت باز سابق که به خوبی می داند که چگونه پاشنه آشیل رقیب را شناسایی کند و با استفاده از آن، پیروزی خود را رقم زند، روی یک موضوع حساس دیگر انگشت گذاشته: اسلام!
 
او تاکید کرده که پاکستان به عنوان یک کشور مسلمان برده هیچ کشوری نیست. نخست وزیر می داند که «بمب اسلامی» را چگونه آماده انفجاری ویرانگر برای خنثی کردن «توطئه خارجی» کند.
 
عمران خان با تحلیلی دقیق از جامعه شناسی سیاسی کشور به این نتیجه رسیده که «اسلامی» کردن یک بحران سیاسی تا چه اندازه می تواند افراطیون قدرتمند را پشت سر او متحد کند و نمایندگان «مسلمان» پارلمان پاکستان را برای حفاظت از یک رهبر حامی «جهاد» که اسامه بن لادن را «شهید» می خواند، درباره طالبان می گوید که آنها زنجیرهای بردگی را شکستند و شکست امریکا را محصول حمایت خود از جهادیون مسلمان در افغانستان می خواند، برانگیزد.
 
با این حال، باید منتظر ماند و دید که آیا آنچه عمران خان «توطئه خارجی» می خواند، نیرومندتر و مؤثرتر است یا اهرم های او برای مهار آن. نتیجه رای گیری روز یکشنبه به این پرسش پاسخ خواهد داد.
 
محمدرضا امینی - جمهور