آیا عمران خان برای همیشه حذف شد؟

تنش‌های سیاسی در پاکستان که بعد از دیدار عمران خان؛ نخست‌وزیر این کشور با ولادیمیر پوتین؛ رئیس‌ جمهور روسیه آغاز شد، شامگاه شنبه به اوج خود رسید.
 
در نهایت، بامداد یکشنبه، ۱۷۴ نماینده پارلمان پاکستان به عمران خان رأی عدم اعتماد داده و او را از این سمت عزل کردند.

خالد جاوید خان؛ دادستان کل پاکستان نیز بعد از رأی عدم اعتماد پارلمان به عمران‌ خان، از سمت خود استعفا داد.

عمران خان از مردم این کشور دعوت کرد تظاهرات مسالمت آمیز را در اعتراض به توطئه خارجی برگزار کنند.

عمران خان افزود: احساس ناامیدی می‌کنم که اقدامات غیرقانونی به صورت علنی در کشور رخ می‌دهد. من مخالف هیچ فرد یا کشوری نیستم و حرف و عمل من یکسان است. دولت وارداتی را نخواهم پذیرفت. من عضو هیچ خانواده سیاسی نیستم و به طرف ملتم حرکت خواهم کرد. افراد اندکی از من حمایت می‌کردند؛ اما آرام آرام خداوند همه مردم را به سوی من جلب کرد.
 
اگرچه عمران خان از سمت نخست وزیری برکنار شده و اکنون تلاش ها برای برگزیدن جانشین او در جریان است؛ اما این پایان بحران نیست. او مردم را به مبارزه و مقاومت فراخوانده و یک مقام ارشد پاکستانی حتی درباره وقوع جنگ داخلی در آن کشور هشدار داده و تاکید کرده که هرچه زودتر باید بحران سیاسی پایان یابد.
 
اینهمه نشان می دهد که عزل عمران خان، لزوما به معنای حذف او نیست و پیش بینی می شود که طی روزهای آینده، بحران تعمیق و تشدید شود.
 
آنچه دورنمای ثبات سیاسی در پاکستان را بیش از هر زمان دیگری، تیره و تار می نماید، قدرت، نفوذ و پایگاه اجتماعی مستحکم عمران خان در میان توده مردم است. او به عنوان یک بازیگر سیاسی خارج از سیستم توانست به عالی ترین کرسی قدرت اجرایی در آن کشور دست یابد و این هرگز به سادگی امکان پذیر نبود.
 
برخلاف ادعای عوام گرایانه او، این لطف خداوند نبود که توده را به سمت نخست وزیر منتخب، هدایت کرد؛ بلکه هوش و فراست و نگاه فراگیر او به اعماق جامعه ظاهرزده و رادیکال پاکستان بود که به او توان استفاده از فرصت ها و بسترهای آماده برای موج سواری پوپولیستی را اعطا کرد و توانست با سوار شدن بر موج احساسات هیجان انگیز توده ها مدارج تعالی و ترقی برای جلوس به کرسی قدرت را یکی پس از دیگری به سرعت بپیماید.
 
او به طرز هوشمندانه ای از نخبه گرایی احزاب همیشه حاکم، فاصله گرفت و با توده ارتباط برقرار کرد. او قدرت خود را نه بر پشتوانه نظامیان اقتدارگرا و اشرافیت سنتی سیاستمداران سند و پنجاب؛ بلکه بر باورهای تندروانه آحاد و اقشار فرودست جامعه پاکستان بنا کرد و این رمز پیروزی و موفقیت او بود.
 
همین رویکرد هم می تواند تا سال های سال به مثابه یک منبع حیاتی پایدار، حیات و بقای سیاسی عمران خان و حضور اثرگذار او در معادلات سیاسی پاکستان را تامین و تضمین کند.
 
طی روزهای آینده مشخص خواهد شد که او چگونه صدها هزار نفر از پاکستانی های خشمگین را در اعتراض به توطئه خارجی برای برکناری دولت مشروع و منتخب شان به خیابان ها می کشاند و با سوار شدن بر موج احساسات و نفرت عمیق پاکستانی های تندرو از امریکا محبوبیت سیاسی خود را در برابر نخبگان سیاسی و نظامی مستقر در اسلام آباد و راولپندی دوباره به دست می آورد.
 
پس بی جهت نیست که با وجود برکناری عمران خان از مسیری به ظاهر قانونی و دموکراتیک، سران پاکستان همچنان نگران بروز جنگ داخلی اند؛ زیرا آنها قدرت و نفوذ عمیق عمران خان را درک می کنند و شیوه های مخاطره آمیز او برای تهییج احساسات توده را به درستی می شناسند.
 
بنابراین، اگر قدرت طبق اراده امریکا به یک سیاستمدار سرسپرده واشنگتن از حزب مردم یا مسلم لیگ واگذار شود و تحریک انصاف به طور کامل از معادلات سیاسی کنار گذاشته شود، آنگاه بحران سیاسی جاری، تعمیق و تشدید خواهد شد و بی ثباتی ویرانگر از زیر به سطح خواهد آمد.
 
پس عمران خان با وجود عزل از قدرت، از معادلات قدرت، حذف نشده و حضور او به مثابه رهبر یک چهره ضد سیستم سنتی سیاست در اسلام آباد تا سال های طولانی ادامه خواهد یافت؛ مگر آنکه ارتش و آی اس آی با حمایت و هدایت قدرت های خارجی، او را نیز مانند بی نظیر بوتو به طور مستقیم و یکبار برای همیشه حذف کنند.
 
محمدرضا امینی - جمهور