بازی دوگانه قطر با طالبان و جهان

دولت قطر از کشورهای غربی خواسته که با طالبان تعامل بیشتر کند در غیر آن افغانستان شاهد رشد افراط گرایی خواهد بود.

شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی؛ وزیر خارجه قطر تاکید کرده که کشورهای غربی نمی‌ توانند صرف از طریق سازمان‌ های بین ‌المللی بر اوضاع افغانستان نظارت کنند.

آل ثانی روز یک‌شنبه (8 جوزا) به فایننشل تایمز گفته که "ما شاهد افزایش افراط ‌گرایی و بحران اقتصادی خواهیم بود که از قبل شروع شده است و این فقط مردم را به سمت رادیکالیزه ‌شدن و درگیری بیشتر سوق خواهد داد."

به گفته او، اگر جامعه بین ‌المللی پس از خروج امریکا از افغانستان، قوی تر با طالبان درگیر شود، می ‌توان از انجام برخی اقدامات افراطی‌ تر اسلام‌ گرایان جلوگیری کرد.
 
این در حالی است که قطر یکی از کشورهایی بود که به قدرت گیری طالبان و معامله ای که در نهایت به این امر انجامید، کمک شایان توجهی کرد.
 
حتی سال ها پیش از آنکه طالبان رسما در مسیر پیروزی قرار بگیرند و هنوز در فهرست سیاه سازمان ها و قدرت های بین المللی قرار داشتند، دولت قطر حاضر شد علیرغم اراده و اجازه دولت مشروع افغانستان، تنها نمایندگی سیاسی طالبان را در دوحه فعال کند؛ مرکزی که بعدا به مهم ترین کانون فرایند انتقال قدرت به طالبان تبدیل شد و بسیاری از بازیگران بزرگ بین المللی را بر محور خود گرد آورد.
 
بنابراین، دوحه هرگز نباید نگران رشد افراط گرایی اسلامی در افغانستان زیر سلطه طالبان باشد؛ زیرا این امر با تسهیلات شیوخ قطری صورت گرفته و بسترهای اساسی تحقق آن را قطری ها در کنار امریکایی ها و پاکستانی ها و دیگر بازیگران پیدا و پنهان سناریوی سقوط نظام جمهوری و استقرار دولت «امارت اسلامی» فراهم کرده اند.
 
با این حال، دولت دوحه همچنان به نقش دوگانه خود در این بازی ادامه می دهد تا از یکسو توجه و اعتماد جامعه بین المللی را به عنوان یک کشور میانجی میان جهان و طالبان از دست ندهد؛ چیزی که برای یک کشور کوچک و ذره بینی که معمولا نقش های بزرگ را بر عهده می گیرد، یک سرمایه سیاسی و استراتژيک به حساب می آید، و از جانب دیگر، برای طالبان لابی گری کند، دولت کابل را از انزوای بین المللی خارج سازد، برای آن مشروعیت سیاسی فراهم کند و بن بست های اقتصادی موجود فراراه آن را از میان بردارد.
 
از این منظر، تصور نمی شود که قطر واقعا نگران رشد اسلام گرایی رادیکال در افغانستان زیر سلطه طالبان باشد و یا در نظر داشته باشد که با ترغیب جامعه بین المللی به تعامل با طالبان، حاکمان کنونی کشور را کنترل کند و اجازه ندهد که رادیکالیزم و افراط گرایی بیش از این رشد کند و فربه شود و توسعه یابد؛ بلکه رژيم قطر در نظر دارد تا پروژه زیربنایی خود را به کمک بازیگران دیگر از جمله ترکیه و پاکستان تکمیل کند و جنبش اسلام گرایی که در مصر مقهور خشونت خونین جنرال های اقتدارگرای وارث حسنی مبارک و مورد حمایت عربستان قرار گرفت و برای همیشه متلاشی و معدوم شد، این بار در افغانستان احیا شود و به این ترتیب، هم در رقابت منطقه ای اش با عربستان و... یک برگ برنده را به نام خود ثبت کند و هم مانع از حذف و محو کامل جنبش اسلام گرایی اخوانی در جهان اسلام شود و آن را در افغانستان زیر سیطره طالبان، زنده نگه دارد و تقویت و توسعه بخشد.
 
با این وجود، رژيم دوحه می داند که دولت طالبان بدون کسب مشروعیت بین المللی، تعامل سازنده جهان و حل مسایل اقتصادی اش نمی تواند به حیات خود در بلندمدت ادامه دهد؛ بنابراین، ماموریت بعدی قطر، کسب حمایت بین المللی برای طالبان و اعطای مشروعیت جهانی به دولت «امارت اسلامی» است؛ چیزی که البته با برجسته کردن تحولات «مثبت» امکان پذیر نیست؛ زیرا یا اصولا تغییر مثبتی رخ نداده تا رژيم های حامی طالبان بتوانند آن را بزرگ کنند و برپایه آن، حمایت جهان از طالبان را به دست آورند و یا این تغییرات به اندازه ای کوچک و کمرنگ و بی اثر بوده و تحت تاثیر فجایع عظیم، نگرانی های بزرگ، ترس های پیدا و پنهان و بی اعتمادی و بدعهدی قرار گرفته که قابل دیده شدن نیست.
 
بنابراین، دولت دوحه به منظور لابی گری برای طالبان مجبور است نگرانی های جهان را مورد تاکید قرار دهد و با اشاره به ترس و هراسی که نسبت به آینده افغانستان و افغانستان آینده وجود دارد، به بهانه کنترل طالبان از راه تعامل با آنان، جامعه جهانی را ترغیب کند که به طالبان نزدیک شود و به این ترتیب، هدف اصلی خود یعنی تضمین بقای دولت طالبان را تحقق بخشد.
 
محمدرضا امینی - جمهور