جنگ بلخاب؛ مبارزه طالبان با جزایر قدرت؟

5 سرطان 1401 ساعت 19:54

مولوی مهدی تنها طالب غیرپشتونی نیست که مغضوب رهبران پشتون تبار طالبان قرار می گیرد و برای حذف کامل او از صحنه، حتی یک عملیات بزرگ نظامی راه اندازی می شود.


مقام های محلی طالبان در سرپل می گویند که جنگ در بلخاب پایان یافته، مولوی مهدی مجاهد؛ فرمانده ناراضی این گروه «شکست خورده» و طالبان کنترل ولسوالی را در اختیار گرفته اند.
آنها در عین حال، اذعان می کنند که نبرد در مناطق دوردست ادامه دارد؛ چیزی که آن را «عملیات تصفیوی» می نامند.
 
در این میان، حتی اگر ادعای طالبان درباره شکست کامل جبهه درون گروهی بلخاب را واقعی بدانیم به نظر می رسد که نباید این نبرد را پایان یافته قلمداد کرد؛ زیرا هنوز درباره ابعاد سیاسی، اجتماعی، امنیتی و حقوق بشری آن، نگرانی ها و دغدغه ها، مسایل و ابهامات فراوانی وجود دارد که حل نشده است.
 
در حوزه سیاسی، طالبان تلاش می کنند حساب مولوی مهدی را از مردم بلخاب جدا کنند و پیوسته تاکید کرده اند که آنها با «بغاوت گران» می جنگند و «افغانستان خانه مشترک همه مردم افغانستان است» و «نظام امارت اسلامی» متعلق به تمام مردم می باشد. با این حال، به دشواری می توان احساسات، نگرش ها و نتیجه گیری هایی که پیرامون این جنگ و جنگ های مشابه در گذشته – و احتمالا در آینده- شکل گرفته را انکار کرد و نتیجه گرفت که این یک جنگ مشروع از سوی دولت مرکزی برای مواجهه با جزایر قدرت و اقتدارگرایان جاه طلب محلی است.
 
در این میان البته شخص مولوی مهدی، ادعاها و مطالبات او و اینکه اختلاف هایش با گروه متبوع اش (طالبان) از چه زمانی شروع شد و ریشه اصلی آن چه بود، اهمیت چندانی ندارد. مساله اصلی این است که او هم به سرنوشت بسیاری از طالبان غیرپشتون دچار می شود؛ کسانی که ماشین جنگی طالبان را در مناطق غیرپشتون نشین شمال و شمال شرق کشور به پیش بردند و زمینه ساز تسلط و کنترل چشمگیر طالبان بر این مناطق شدند؛ اما اکنون نظام که مستقر شده، یکی یکی طرد می شوند.
 
پیش از این، گزارش های نگران کننده ای در این باره منتشر شده: از بازداشت مخدوم عالم؛ فرمانده ازبک تبار طالبان تا برکناری نورالدین؛ والی تخار، مولوی ظریف؛ فرمانده تاجیک تبار قول اردوی هرات، عطاءالله؛ فرمانده قول اردوی شمال، اختلاف نظر ملا منصور جاوید؛ فرمانده ارتش طالبان در فاریاب با یک فرمانده محلی ازبک و تلاش ناکام برای برکناری او و در نهایت، اختلاف های شدیدی که بر سر همین قضیه میان ملا فاضل مظلوم؛ معاون وزیر دفاع طالبان با صلاح الدین ایوبی؛ فرمانده پرقدرت ازبک طالبان به وجود آمده است.
 
در این میان، البته گزارش هایی درباره محدود شدن دایره صلاحیت های مولوی فصیح الدین؛ رییس تاجیک تبار ستاد نیروهای مسلح طالبان – احتمالا بلندپایه ترین مقام نظامی غیرپشتون- و بروز نارضایتی و اختلاف میان او و رهبران پشتون طالبان هم منتشر شده است.
 
اگر این ادعاها درست باشد، مولوی مهدی تنها طالب غیرپشتونی نیست که مغضوب رهبران پشتون تبار طالبان قرار می گیرد و برای حذف کامل او از صحنه، حتی یک عملیات بزرگ نظامی راه اندازی می شود.
 
توالی و تکرار این قاعده، خطر بروز اختلافات و حتی درگیری های قومی و درون گروهی میان طالبان پشتون و غیرپشتون را افزایش داده و این امر بر دامنه نگرانی ها درباره گسترش بی ثباتی و بحران امنیتی در کشور افزوده است.
 
اگرچه در موارد دیگر – به جز مخدوم عالم و مهدی مجاهد- تلاش شده است تا اختلاف ها به طور مسالمت آمیز حل و فصل شود؛ اما چیزی که به نظر نمی رسد تغییر کرده باشد، سیاست اصولی رهبران و استراتژیست های امنیتی طالبان برای خلع سلاح و صلاحیت طالبان غیرپشتون است. این حرکت به منظور تحکیم سیطره یک طیف قومی صورت می گیرد و در کشوری که همواره از این ناحیه رنج برده و زخم خورده، بسیار خطرناک و زیانبار خواهد بود.
 
چیزی که به نگرانی های بیشتر دامن می زند این است که شاید طالبان در کوتاه مدت بتوانند هر فرمانده سرکش محلی را جدا جدا شکست دهند و از میدان بیرون برانند؛ اما در صورتی که دامنه این نارضایتی ها گسترش یابد و فرماندهان رانده شده از جرگه «امارت» براساس منافع مشترک، متحد شوند، آیا این امر، امنیت را در ابعاد ملی، تهدید نمی کند؟
 
افزون بر این، خطر اقدامات انتقام جویانه و استفاده حداکثری از نیروی بی رحم سرکوب برای نشان دادن قدرت بلامنازع دولت مسلط به هدف پیشگیری از هرگونه شورش و عصیان مشابه در آینده است. همین اکنون در بلخاب گزارش های تکان دهنده ای درباره تیرباران روستاییان، آتش زدن روستاها و... منتشر می شود. بدیهی است که تایید صحت و سقم این ادعاها در شرایط کنونی، بسیار دشوار است؛ اما اگر تراژدی پنجشیر در بلخاب هم تکرار شود آنگاه عقده های قومی، متورم خواهد شد و انباشت رنج و نفرت به بروز واکنش های بی ثبات کننده جمعی با رویکرد قومی خواهد انجامید.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور


کد مطلب: 151937

آدرس مطلب: https://www.jomhornews.com/fa/note/151937/

جمهور
  https://www.jomhornews.com