دولت طالبان؛ هشدار رحمان چه پیامی دارد؟

امامعلی رحمان؛ رئیس جمهوری تاجیکستان گفته است که طالبان برخلاف وعده‌هایی که داده بودند، حکومتی با شرکت نیروها و نمایندگان اقوام تشکیل نداده و هشدار داده است که وضعیت در افغانستان در حال «بدتر» شدن است.
 
آقای رحمان که روز پنج‌شنبه در چهارمین نشست مشورتی سران کشورهای آسیای میانه در قرقیزستان صحبت می‌کرد، گفته است که رویدادهای افغانستان بر کشورهای همسایه از جمله در آسیای میانه تاثیرات منفی خواهد گذاشت.
 
به گفته او، طالبان با ایجاد دولت ائتلافی که شامل همه گروه‌های سیاسی و اقوام افغانستان باشد «مخالف» اند و سیاست ‌های تندروانه نسبت به اقوام دیگر در پیش گرفته اند.
 
طالبان تاکنون در این مورد واکنشی نشان نداده است.
 
رئیس جمهوری تاجیکستان قبلا نیز پیشنهاد کرده بود که «یک کمربند امنیتی در اطراف افغانستان» ایجاد شود.
 
سخنان هشدارآمیز رییس جمهوری تاجیکستان درباره پیامدهای عدم تشکیل یک حکومت فراگیر با مشارکت همه اقوام در ساختار قدرت از سوی طالبان، در حالی بیان می شود که پیش از این، دولتمردان طالبان، مدعی شده بودند که مشکل آنها با تاجیکستان حل شده است. این سخنان اما نشان می دهد که این مشکل کماکان وجود دارد و تاجیکستان از آنچه در افغانستان جریان دارد، راضی نیست.
 
با توجه به سخنان تازه امامعلی رحمان درباره «بدتر» شدن وضعیت افغانستان، دست کم دو نکته به دست می آید: یکی اینکه همسایگان افغانستان به شدت نگران پیامدهای ضد امنیتی فرامرزی تک قومی شدن قدرت در کشور هستند؛ زیرا تجربه نشان داده است که چنین رویدادی نه تنها متضمن ثبات و پایداری سیاسی و استقرار امنیتی نیست؛ بلکه بالعکس، آشوب های تجزیه طلبانه و حرکت های مرکرگریزانه اقوام دیگر را تشدید می کند و کشور را بیشتر از پیش به مرز تجزیه و تلاشی و فروپاشی نزدیک می کند یا دست کم راه های دستیابی به یک راه حل جامع و فراگیر ملی را مسدود می سازد که پیامدهای وضعی یا مستقیم آن به سرعت، مرزهای سرزمینی را درمی نوردد و در قالب صدور تروریزم یا مهاجرت های سیل آسا و... به کشورهای همسایه و منطقه هم سرایت می کند.
 
نکته دوم هم این است که همسایگان در قبال وضعیت جاری در کشور بی طرف نیستند. سخنان تازه رییس جمهوری تاجیکستان، آشکارا مداخله جویانه و ناقض حاکمیت ملی کشور ما می باشد؛ زیرا او به بهانه دفاع از حقوق بخشی از مردم کشور، درباره ماهیت رژيم سیاسی مستقر در کابل، اظهار نظر می کند و درباره پیامدهای عدم تشکیل یک دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام، هشدار می دهد.
 
این مواضع امامعلی رحمان، بی سابقه نیست و او و دیگر دولتمردان تاجیک از ابتدای قدرت گیری طالبان در دوره دوم تاکنون، بارها در این زمینه، اظهار نظر کرده اند. از سوی دیگر، تقریبا تردیدی وجود ندارد که تاجیکستان از معدود کشورهایی است که از «جبهه مقاومت» ضد طالبان در شمال کشور حمایت می کند و به رهبران و فرماندهان این جبهه در خاک خود پناه داده است.
 
با این حال، طالبان توانایی تغییر مواضع مداخله جویانه دولت دوشنبه را ندارند، به همین دلیل، انتظار نمی رود که پیامدهای هشدارهای صریح امامعلی رحمان برای وضعیت سیاسی و امنیتی در داخل کشور را نیز بتوانند مهار کنند. بنابراین تنها راه برای تنظیم روابط دوستانه و مبتنی بر احترام متقابل با اصل حاکمیت ملی و استقلال سیاسی افغانستان با کشورهای همسایه و نیز جلوگیری از مداخلات پیدا و پنهان همسایگان در امور داخلی کشور، تامین مشروعیت سیاسی نظام مستقر از مسیر تشکیل یک دولت فراگیر با مشارکت واقعی و معنی دار همه اقوام و اقلیت ها می باشد. این رویداد، رمز تامین اقتدار ملی، تحکیم حاکمیت و تضمین استقلال و یکپارچگی کشور در برابر مداخلات همسایگان و دیگر کشورهای جهان است.
 
تجارب تاریخی بارها نشان داده است که با تحکم و تصلب و یکجانبه گرایی و جاه طلبی قومی و انحصار و سرکوب نمی توان بقا و دوام یک دولت را تامین و تضمین کرد. از جانب دیگر، در پی هزینه های مرگباری که در طول چند ده سال گذشته، از رهگذر تلاش برای تحمیل حاکمیت های قومی بر کشور، رقم خورده، همه اقوام اکنون نیازمند آرامش و ثبات هستند؛ چیزی که تنها از مسیر تشکیل یک دولت فراگیر، مشارکتی، مشروع و مبتنی بر اراده مردم به دست می آید.
 
در غیر آن صورت، افغانستان همواره در معرض مداخلات پیدا و پنهان همسایگان و جهان باقی خواهد ماند و هرگز به ثبات و استقرار و آرامش نخواهد رسید.
 
نرگس اعتماد - جمهور