عبدالسلام ضعیف، سفیر سابق طالبان در پاکستان، میگوید هیچ «حاکمی» نمیتواند درباره حضور نظامی قدرتهای خارجی در خاک افغانستان «معامله» کند. آقای ضعیف در یادداشتی در شبکه اجتماعی اکس نوشت دونالد ترامپ از افغانستان «برداشت غلطی» دارد.
به باور او، تاریخ نشان داده که هیچ قدرتی نتوانسته افغانستان را از مسیر بیطرفی خارج کرده و به سود یک جناح به کار گیرد. او هشدار داد که چنین تلاشهایی در گذشته، کشور را بهسوی نابودی و ویرانی کشانده است.
آقای ضعیف مدعی شد که آمریکا در پی حضور دوباره در افغانستان است تا خود را برای جنگ جهانی سوم آماده کند؛ اما به گفته او، چنین انتظاری از افغانستان بیجا و بینتیجه است.
عبدالسلام ضعیف به عنوان مقام سابق طالبان که در حال حاضر هیچ سمت رسمی در تشکیلات این رژیم ندارد، بدون شک از آزادی عمل بیشتری برای اظهار نظر درباره مسائل حساسیتبرانگیز ملی و کشوری برخوردار است. به همین دلیل میتوان سخنان هشدارآمیز او درباره هرگونه معاملهگری میان رهبران کنونی طالبان با امریکا را عاری از اعمال نفوذ احتمالی رهبران این رژیم و بازتابدهنده دیدگاه مستقل طالبان درباره پرونده بگرام ارزیابی کرد.
از این منظر، به نظر میرسد که ملا هبتالله آخوندزاده در برابر یک انتخاب تاریخی قرار گرفته است. او باید تعیین کند که آیا تسلیم اراده امریکا برای واگذاری بگرام به نظامیان اشغالگر امریکایی میشود یا بر موضع کنونی خود مبنی بر حفظ استقلال افغانستان در برابر هرگونه تجاوز و اشغال خارجی باقی میماند و هزینههای مخالفت با اراده ترامپ را نیز متقبل میشود.
تصمیمگیری در این زمینه هرگز آسان نیست؛ زیرا رهبر طالبان، به همان میزان که تحت فشار مضاعف و فزاینده امریکای به رهبری ترامپ قرار دارد و بهخوبی از این واقعیت آگاه است که هرگونه مخالفت و مقاومت در برابر اراده دیکتاتورمآبانه رئیسجمهور خودکامه امریکا ممکن است چه پیامدهای فجیع و ویرانگری برای رژیم نوپای طالبان داشته باشد، با واقعیت بزرگتری نیز در درون تشکیلات طالبان مواجه است، و آن اینکه پس از یک عمر ادعای مبارزه با اشغالگری و جهاد علیه نیروهای اشغالگر خارجی به رهبری امریکا، در صورت هرگونه کرنش و تمکین در برابر اراده قلدرمآبانه ایالات متحده، ممکن است با مخالفتهای شدید جهادگران داخلی مواجه شود و موقعیت خود را بهمثابه رهبر یک رژیم بهشدت ایدئولوژیک که بنیانهای قدرت خود را بر جهاد سختافزاری علیه نیروهای متجاوز و اشغالگر غربی بنا کرده، بهسادگی از دست بدهد و با موج مخالفتهای داخلی از سوی طالبان تندرو و جهادگران رادیکال مواجه شود.
به بیان صریحتر، رهبر طالبان اگر بگرام را تسلیم ترامپ کند، هیچ تفاوتی میان او و کرزی و اشرف غنی وجود نخواهد داشت؛ اما اگر در برابر اراده اشغالگرانه ترامپ ایستادگی و مقاومت کند، این خطر وجود دارد که آغاز پایان رژیم تحت رهبری خود را رقم بزند و امریکا را مجبور به حمایت از گروههای ضد طالبانی کند؛ چیزی که احتمال تکرار تجربه تلخ و دردناک سقوط حاکمیت طالبان در دوره اول را تجدید خواهد کرد.
با این همه، همانگونه که عبدالسلام ضعیف نیز در ارزیابی خود منعکس کرده، به نظر میرسد که دونالد ترامپ، رئیسجمهور امپریالیست امریکا، کاملاً مصمم به بازپسگیری پایگاه استراتژیک بگرام از رژیم طالبان است و در این زمینه گامهای عملی را نیز آغاز کرده است.
نکته مهمتر اینکه، همانگونه که خود ترامپ نیز اظهار کرده، هدف او از اشغال مجدد پایگاه بگرام نه مبارزه با تروریزم و نه اشغال مجدد افغانستان، آنگونه که در ۲۰ سال اخیر رخ داد، میباشد؛ بلکه امریکا میخواهد با تسلط بر بگرام، خود را برای نبرد بزرگ علیه چین آماده کند و برای دستیابی به این هدف، نیازمند حکمرانی بر پایگاهها و استقرار نیروهای خود در گلوگاههای استراتژیک از جمله بگرام است.
بنابراین، رهبر طالبان از این منظر نیز در برابر یک انتخاب دشوار قرار گرفته است. او باید تصمیم بگیرد که آیا میخواهد به بیطرفی تاریخی افغانستان در جنگهای جهانی پایان دهد و با پذیرش معاملهای ظاهراً وسوسهانگیز با امریکا و واگذاری بگرام به نیروهای اشغالگر امریکایی، افغانستان را در بلندمدت وارد یک چرخه مرگبار، نابودگر و بازگشتناپذیر از خشونت و جنگ در ابعاد بینالمللی کند یا با ایستادگی در برابر اراده اشغالگرانه امریکا، جایگاه خود را در تاریخ معاصر افغانستان بهعنوان یک بازیگر استقلالطلب و ضد استکباری تثبیت سازد.
عبدالمتین فرهمند – جمهور