غزنی یکی از ولایت های مشهور افغانستان است که روزگاری مهد تمدن و فرهنگ بزرگ دنیای اسلام به شمار می رفت.
این شهر در فاصله 140 کیلومتری جنوب غرب کابل در مسیر شاهراه عمومی کابل-قندهار موقعیت دارد.
غزنی از اواخر قرن چهارم هجری شهرت تاریخی پیدا کرد و این، درست زمانی بود که پایتخت سلطان محمود غزنوی قرار گرفت و در آن زمان، از شرق تا هندوستان و از غرب تا بغداد به وسیله سلسله غزنویان حکم رانده می شد.
ولایت غزنی به لحاظ پیشینه ای تاریخی و باستانی که دارد، اماکن تاریخی زیادی در مرکز و ولسوالی های این ولایت وجود داشته که طی سه دهه جنگ و ناآرامی در افغانستان این اماکن نیز آسیب دیده و یا هم از بین رفته است.
اماکن تاریخی در ولسوالی های قره باغ، ده یک، ناهور و جغتوی این ولایت در چند سال گذشته مورد توجه مقامات حکومتی قرار نگرفته و احتمال فروریزی آنها وجود دارد.
شماری اعضای شورای ولایتی غزنی از بی توجهی مقام های حکومتی در حفظ و مرمت اماکن تاریخی در ولسوالی ها انتقاد نموده می گویند که تا کنون توجه خاصی به این اماکن تاریخی ولسوالی ها صورت نگرفته است.
حمیدالله دانش؛ عضو شورای ولایتی غزنی، درباره وضعیت آثار و اماکن تاریخی در ولسوالی های غزنی به خبرنگار جمهور گفت:"تاکنون کار خاصی از جانب وزارت اطلاعات و فرهنگ و ادارات محلی این ولایت در بخش حفظ، نگهداری و بازسازی آثار تاریخی در ولسوالی ها صورت نگرفته است."
به گفته وی، آثار و اماکن تاریخی زیادی در ولسوالی های ناهور، مالستان، جاغوری و اجرستان وجود داشته که تا حال هیچیک از این آماکن مورد توجه دولت قرار نگرفته است.
همچنین صاحب شاه قاضی؛ یک عضو دیگر شورای ولایتی غزنی، در این باره به خبرنگار جمهور گفت:"طی چند سال اخیر اماکن تاریخی در مرکز غزنی تا جایی حفظ و بازسازی شده است؛ اما مراکز باستانی که در ولسوالی ها موقعیت دارد توجه چندانی به آنها صورت نگرفته است."
وی از دولت و موسسات غیردولتی خواست تا در کنار توجه به آثار باستانی در مرکز غزنی آثار تاریخی در ولسوالی ها را نیز مورد توجه قرار داده و از نابودی و فروریختن آنها جلوگیری نمایند.
در همین حال مدثر افغان؛ سخنگوی والی غزنی، به خبرنگار جمهور گفت:"از دو سال بدینسو بیشتر از هفت آبده تاریخی در مرکز غزنی مورد بازسازی و مرمت مجدد قرار گرفته و قرار است در سال آینده خورشیدی آبده های تاریخی در ولسوالی ها نیز مورد بازسازی و مرمت قرار گیرند."
وی از بازداشت دو نفر از کسانی که آبده های تاریخی را در ولسوالی قره باغ این ولایت مورد دستبرد و کندن کاری قرار می دادند خبر داده گفت:"این دو نفر که در ولسوالی قره باغ، زیارتگاه ها و آبده های تاریخی را شبانه مورد حفر و کندن کاری قرار می دادند از جانب ارتش ملی بازداشت و به پنجه قانون سپرده شدند."
وی خاطرنشان ساخت که دو نفر از باستان شناسان مصری اخیراً به هدف همکاری در مرمت و بازسازی آبده های تاریخی و آثار باستانی، وارد ولایت غزنی شده اند و قرار است ادارات محلی این ولایت را در امر بازسازی آبده های تاریخی، کمک و همکاری نمایند.
این در حالی است که مکان تاریخی گنبد بیگم و آبده های تاریخی دیگر در منطقه نی قلعه ولسوالی قره باغ و بخارای ولسوالی ناهور تا هنوز در جمع آبده های تاریخی غزنی، ثبت نشده اند.
گفتنی است تعدادی از آبده های تاریخی در این ولسوالی ها مورد حفر و کندن کاری قرار گرفته و در حال نابودی قرار دارند.
مردم محلی در ولسوالی جغتوی ولایت غزنی، ادعا می کنند که گروهی از خارجی ها که ظاهرا فرانسوی بوده اند سال ها پیش، آثار گرانبهایی را از گنبد تاریخی بیگم که در منطقه جرمتوی ولسوالی جغتو قرار دارد، کشف و با خود برده اند.
[caption id="attachment_1784" align="aligncenter" width="448" caption="گنبد بیگم واقع در ولسوالی جغتوی ولایت غزنی"][/caption]