امریکا در افغانستان؛ جمعیت عظیم بیسوادها

بربنیاد آماری که به سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد – یونسکو، نسبت داده شده، افغانستان از نظر نرخ بیسوادی، دومین کشور جهان محسوب می شود. به تعبیر ساده تر، افغانستان از نظر بیسوادی، رتبه دوم جهان را دارد.
 
این  در حالی است که براساس شعارهای امریکا و هم پیمانانش، یکی از اهداف حمله نظامی ائتلاف ناتو و امریکا به افغانستان، ساقط کردن رژيم طالبان و باز شدن دروازه های مکاتب به روی میلیون ها دانش آموز پسر و دختر بود.
 
پس از سقوط رژيم طالبان نیز هم دولت های پیشین و کنونی افغانستان و هم دولت ها و سازمان های غربی، از اینکه میلیون ها کودک و نوجوان افغان می توانند به مکتب بروند، درس بخوانند و به آموزش دسترسی داشته باشند، به عنوان یکی از افتخارات و دستاوردهای بزرگ حمله امریکا به افغانستان یاد می کردند.
 
با اینهمه اما اوضاع حاکم بر آموزش از جمله ناامنی، عدم دسترسی یکسان و عادلانه همه مردم به امکانات آموزشی، نبود مکتب و مواد درسی، فساد، سوء مدیریت و... نشان می دهد که آن شعارهای فریبنده و اغواکننده، تنها بازتاب بخش های گزینش شده شرایط آموزش در افغانستان بود و واقعیت های میدانی، بسیار اسفبارتر از آن است که در گزارش های رسمی بازتاب می یابد.
 
امریکا که آمده بود تا افغانستان را برای کودکان و به ویژه دختران این سرزمین به بهشت امنیت و رفاه و آموزش تبدیل کند، نه تنها این کار را نکرد؛ بلکه عمدا از سرمایه گذاری صادقانه روی پروژه های زیربنایی آموزش و تحصیل در افغانستان امتناع ورزید و همه چیز را به کام مدیران فاسد و نالایق و ناکارآمدی واگذاشت که تنها کارنامه شان در این زمینه، معلمان و مکاتب خیالی، حیف و میل منابع مربوط به آموزش و معارف، حزبی کردن نهاد معارف، فساد در همه ابعاد آن و اخیرا نیز تجاوز و سوء استفاده جنسی از صدها کودک در ولایت لوگر بوده است.
 
اینها البته مشت نمونه خروار است و بدیهی است که بسیاری از لایه های بحران در عرصه آموزش در افغانستان، هنوز ناگشوده باقی مانده است؛ اما در همین حد هم امریکا به عنوان کشوری که آمده بود تا افغانستان را بهشت آموزش و امنیت کودکان این سرزمین بسازد، هیچ مسؤولیتی را بر عهده نمی گیرد.
 
درست است که نمی توان همه چیز را از امریکا انتظار داشت؛ زیرا مدیریت، استفاده از منابع، تبدیل تهدید به فرصت، برنامه ریزی، ترسیم افق های آینده و... بر عهده نخبگان و کارگزاران افغان بوده است؛ اما این نیز قابل انکار نیست که امریکا با همین شعارهای فریبنده وارد عمل شد، رژيم طالبان را ساقط کرد و آمد تا برای افغان ها امنیت، دسترسی به زمینه های آموزشی و تحصیلی در فضای امن و مصون را به ارمغان آورد. آن شعارها کجا رفت، آرمانشهری که امریکا ترسیم کرده بود، چه سرنوشتی پیدا کرد و اکنون افغان های در رتبه بندی های جهانی در کدام رتبه قرار دارند؟
 
آیا می توان رتبه دوم جهان در زمینه بیسوادی را دید و انگشت اتهام را به سمت امریکا نشانه نرفت؟ افغان ها در زمان سلطه امریکا ۲۰ سال فرصت داشتند تا به تحصیل و آموزش بربنیاد استندردهای بین المللی و معیارهای روز جهانی، دسترسی داشته باشند. ۲۰ سال، زمانی کافی برای تربیت یک نسل نخبه و تحصیلکرده و آموزش دیده است و اگر این اتفاق می افتاد، بی تردید امروز جای افغانستان در رتبه دوم بیسوادترین کشورهای جهان قرار نداشت و کودکان و دانش آموزان و دانشجویان این سرزمین، حرف های زیادی برای ارائه و افتخارات فراوانی برای ثبت در تاریخ داشتند؛ اما رویکردهای درست یا غلط امریکا و هم پیمانان خارجی و دولت مورد حمایت آن در داخل، این امکان را از آنها گرفت؛ زیرا در حد همان شعارهای دروغین اولیه هم بر تعهدات خود، پایدار نماند.
 
نرگس اعتماد - جمهور