دخالت طرف های دوم و سوم در جنگ علیه طالبان، با توجه به وضعیت شکننده و نامطمئنی که نیروهای دولتی دارند، چشم انداز این جنگ را پیچیده تر می سازد و وضعیت را عملا به سمت جنگ داخلی هدایت می کند.

سخنگوی طالبان ادعا کرده که جنگجویان این گروه عملیات نیروهای دولتی تحت رهبری مارشال دوستم را در ولسوالی آقچه جوزجان مهار کرده و ۲۱ نیروی وابسته به دوستم نیز کشته شده‌اند.
 
پیشتر منابع محلی در جوزجان گفته بودند که در نتیجه حمله طالبان بر یک پاسگاه نیروهای ارتش در ولسوالی فیض‌آباد این ولایت، یک پاسگاه امنیتی سقوط کرده و بیش از ۲۰ سرباز مستقر در این پاسگاه ناپدید شده‌اند و از سرنوشت آنان خبری نیست.
 
عبدالحی حیات؛ رییس شورای ولایتی جوزجان گفت که مارشال عبدالرشید دوستم؛ رهبر حزب جنبش ملی و معاون پیشین رییس جمهوری با مقامات محلی در ساحه حضور یافته‌اند.
 
در همین حال، ذبیح الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان در توییتی نوشته است که در مربوطات ولسوالی آقچه جوزجان نیروهای دولتی تحت فرماندهی دوستم به هدف اجرای عملیات علیه طالبان آمده بودند که با واکنش جدی جنگجویان این گروه مواجه و عقب زده شده اند.
 
صرف نظر از ادعای سخنگوی طالبان درباره «شکست» نیروهای تحت امر مارشال دوستم، حضور این فرمانده قدرتمند نظامی در خط مقدم نبرد با طالبان، حاوی یک پیام معنادار است و آن اینکه در صورتی که نیروهای دولتی قادر به مهار طالبان نشوند، طرف های دیگر نیز به جنگ جاری در کشور اضافه خواهند شد و به این ترتیب، یک جنگ داخلی به معنای واقعی کلمه آغاز خواهد گشت.
 
البته در این میان، نباید نگران ورود دوستم به جنگ با طالبان بود؛ زیرا او پیش از این نیز سابقه رهبری نیروهای جنگی دولتی در برابر طالبان در شمال را دارد و این امر، رویداد تازه ای نیست. البته با این تفاوت عمده که در آن زمان، بیش از طالبان، این دولت و شورای امنیت ملی بود که از حضور دوستم در جبهات جنگ، نگران و ناراضی بود و در نهایت هم او را مجبور کردند تا دست از جنگ بردارد و به انزوا و خانه نشینی و حتی تبعید خودخواسته رو بیاورد.
 
با این وصف، این بار هم به نظر نمی رسد که حضور آقای دوستم در جنگ با طالبان در جوزجان، به درخواست یا دست کم موافقت دولت صورت گرفته باشد؛ بلکه جوزجان مرکز سنتی قدرت قومی دوستم است و او خطر را در یک قدمی اش حس کرده و برای مهار آن وارد عمل شده است.
 
در این میان، ادعای طالبان مبنی بر شکست نیروهای دولت امر مارشال دوستم در جوزجان، تحریک آمیز است و ممکن است آتش جنگی گسترده تر میان نیروهای وفادار به او و پیکارجویان طالبان را شعله ور سازد؛ جنگی که معلوم نیست دولت تا چه اندازه از آن حمایت خواهد کرد؛ اما دخالت طرف های دوم و سوم در جنگ علیه طالبان، با توجه به وضعیت شکننده و نامطمئنی که نیروهای دولتی دارند، چشم انداز این جنگ را پیچیده تر می سازد و وضعیت را عملا به سمت جنگ داخلی هدایت می کند.
 
این گمانه به ویژه زمانی تقویت می شود که با شکل گیری جبهات تازه یا احیای جبهات پیشین ضد طالبان، دولت به عنوان اصلی ترین بازیگر امنیتی در مقابل طالبان، تضعیف خواهد شد و نقش اصلی خود را از دست خواهد داد.
 
با توجه به نگاهی که اشرف غنی و تیم امنیتی عمدتا قومی او نسبت به رهبران جهادی ضد طالبان دارند، بعید به نظر می رسد که دولت مرکزی از چنین رخدادی حمایت کند؛ اما آیا عدم حمایت یا حتی مخالفت دولت می تواند تغییری در معادلات امنیتی میدانی ایجاد کند؟
 
در موارد مشابه، مانند سرکوب خشونت بار نیروهای مقاومت در بهسود، گمان می رود که دولت هنوز اراده لازم برای مقابله با فعالیت های مسلحانه جبهات قومی ضد طالبان را دارد و در این زمینه از حداکثر توانش استفاده می کند؛ اما آیا این مهم مثلا درباره برخورد با مارشال دوستم و نیروهای شبه نظامی وفادار به او هم صدق می کند؟
 
زمانی که آقای دوستم در اوج انزوای سیاسی در تبعیدی خودخواسته در ترکیه به سر می برد، مهره های قومی دولت مرکزی با راه اندازی یک عملیات خونین، یکی از مهم ترین فرماندهان نظامی وفادار به دوستم یعنی نظام الدین قیصاری را دستگیر کرده و به کابل منتقل کردند؛ اما اکنون وضعیت، فرق می کند؛ زیرا هم دوستم قدرت پیشین خود را تا حدودی بازیافته و از انزوا رهایی پیدا کرده و هم دولت از اقتدار پیشین برای دست زدن به اقدامات خطرناکی شبیه عملیات دستگیری قیصاری برخوردار نیست و به شدت ضعیف و فرسوده شده است؛ ضمن آنکه از نظر قاعده «دشمن دشمن ما، دوست ماست» حتی می تواند با دوستم و شبه نظامیانش در جهت اهداف مشترک، همسو شود.
 
به هر حال، ادامه سریال سقوط پی در پی ولسوالی ها به دست طالبان در شمال و جنوب و شرق و غرب کشور، وضعیت را به سمت هرج و مرج بیشتر می راند و در این میان، ظهور جبهه های تازه علیه طالبان، خارج از چارچوب رسمی نیروهای دولتی، دور از انتظار نیست؛ رویدادی که نام دیگر آن جنگ داخلی است.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور