تدابیر طالبان برای مهار بحران فرار مغزها

عبدالباقی حقانی؛ سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان اعلام کرده‌ که تلاش دارد تا کادرهای علمی که اخیرا کشور را ترک کرده‌اند دوباره به کشور برگرداند. به باور وی، برای رقابت با دیگر کشورها باید روند جذب نخبگان تسهیل شود.
 
عبدالباقی حقانی؛ سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان، امروز سه‌شنبه (۱۰ جوزا) در نشست ساده‌سازی پروسه‌های کاری به منظور بهبود و تسریع عرضه‌ خدمات دولتی در کابل گفت که برای خودکفایی افغانستان و رقابت با دیگر کشور‌ها باید پروسه‌ جذب نخبگان تسهیل شود.
 
آقای حقانی افزود که سهولت‌ها برای جذب کادر‌های علمی به منظور خدمت‌گزاری و پیشرفت علمی کشور باید ایجاد شود.
 
سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان بر برگرداندن ‌نخبگان علمی به داخل کشور تاکید کرد و گفت که زمینه‌های خوبی برای کادر‌های علمی که به خارج از کشور رفته‌اند مساعد شده و از آن‌ها می‌خواهیم که به کشور برگردند.
 
او تصریح کرد که حالا اراده جدی وجود دارد که سهولت‌ها برای بازگرداندن کادر‌های علمی جهت سهیم‌شدن آن‌ها در آبادی کشور را پیدا کرده آن‌ها را به داخل کشور برگردانیم.
 
این خبر می تواند بسیار امیدبخش باشد، مشروط به اینکه اراده ای جدی برای بازگشت نخبگان به کشور وجود داشته باشد و  مهمتر از آن، نخبگان و تحصیلکردگانی که در حال حاضر در داخل کشور به سر می برند از آزادی های انسانی لازم برای کار و فعالیت و تربیت نسلی نخبه و روشن نگر برخوردار باشند.
 
یکی از نخستین گام هایی که باید در این مسیر برداشته شود، استفاده از تئوریسین های تحصیلکرده، عاری از تاریک اندیشی و تعصب، دارای اندیشه و بینش روشن نسبت به اصل تحصیلات عالی و متعهد به ترقی و تعالی علمی و درخشش کشور در عرصه های آکادمیک و دانشگاهی می باشد.
 
وزارت تحصیلات عالی باید این ظرفیت را در خود بارور سازد که فرای سوگیری های سیاسی، قومی و ایدئولوژیک، به مدیریت این نهاد، نگاهی کاملا علمی و خالی از تنگ اندیشی و سیاست زدگی قومی داشته باشد و به این ترتیب، با آغوش باز پذیرای نخبگان، اندیشمندان و تحصیلکردگان کشور بدون اعتنا و توجه به تعلقات قومی، زبانی و مذهبی شان باشد.
 
گام دوم، ایجاد محیطی امن و آرام و پاک و پالایش یافته برای فعالیت های علمی و تحصیلات دانشگاهی برای همه طیف های اجتماعی در کشور است.
 
برای این منظور، سیاست گذاری در حوزه تحصیلات عالی باید در حیطه صلاحیت انحصاری افراد متخصص، آگاه و تحصیلکرده باشد؛ متفکران روشن اندیشی که درک درستی از سیستم آموزش مدرن داشته و دچار تعصب و تنگ اندیشی و افراط گرایی و القائات ایدئولوژیک نشده باشند.
 
همچنین سیاست گذاری در این زمینه باید مبتنی بر احترام و کرامت انسانی و در شعاع ارزش های متعالی اسلامی باشد؛ اما در عین حال، تنها کادرهای ورزیده، تحصیلکرده و متخصص وزارت تحصیلات عالی در پرتو قوانین مدون و مشخص، صلاحیت وضع و اجرای این سیاست ها را داشته و دستگاه های بی ربط و غیرمتخصص دیگر حق مداخله در امور تحصیلات عالی و تعیین حدود و ثغور حقوق و تکالیف دانشجویان و استادان را نداشته باشند.
 
به عنوان مثال، قوانین سختگیرانه ای که از ابتدای به قدرت رسیدن «امارت اسلامی» تاکنون روز به روز علیه تحصیل دختران و کار زنان وضع می شود در حوزه تحصیل و تدریس این طیف انسانی در دانشگاه ها باید توسط وزارت تحصیلات عالی و از سوی افراد تحصیلکرده و متخصص و متعهد وضع و اجرا شود و در این زمینه تمامی حقوق و کرامت و احترام انسانی زنان و دختران مد نظر قرار بگیرد و در کنار آن، ضرورت های عصر جدید در زمینه لزوم دسترسی برابر دختران و پسران به امکانات تحصیلی، مورد توجه واقع شود و بربنیاد تراز تحصیلات عالی در توسعه یافته ترین کشورهای جهان، بستری امن و مصون تحصیل و تعالی و ترقی آنان فراهم گردد.
 
نکته مهم دیگر اینکه به نظر نمی رسد آنچه به تازگی از سوی سرپرست وزارت تحصیلات عالی «امارت اسلامی» درباره بازگشت نخبگان دانشگاهی و جذب آنان در سیستم تحصیلی کشور بیان شده، با واقعیت هایی که جریان دارد، همخوانی داشته باشد؛ زیرا محدودیت های سنگین، فرار مغزها و نخبگان، تعصب و تنگ اندیشی، برخوردهای ایدئولوژيک، قوم گرایی، وضع قوانین بی ربط و بازدارنده، موجب استعفای ده ها نفر از اساتید دانشگاه شده و این امر، سیستم تحصیلات عالی را با کمبود شدید استادان تحصیلکرده و متخصص رو به رو کرده است.
 
افزون بر این، قوانینی که درباره تفکیک جنسیتی، حجاب اجباری و... بر دانشگاه ها تحمیل شده، در کنار مشکلاتی مانند فرار استادان و دانشجویان از کشور پس از تسلط طالبان، زمینه ساز ترک تحصیل هزاران دانشجو به ویژه دانشجویان دختر شده است.
 
بنابراین، تلاش برای بازگشت نخبگان دانشگاهی و احیای دوباره سیستم تحصیلات عالی کشور به تعهداتی فراتر از شعارهای رسانه ای و موضع گیری های تبلیغاتی نیاز دارد و در این زمینه ضرورت به اتخاذ تصامیم دشوار و بزرگ است؛ چیزی که تصور نمی شود دولت طالبان در حال حاضر، ظرفیت و قابلیت آن را دارا باشد.
 
نرگس اعتماد - جمهور