نشست مخالفان، آخرین حربه پاکستان علیه طالبان؟

 

این نشست که از سوی یک اندیشکده معتبر پاکستانی سازماندهی شده، قرار بود در ماه‌های گذشته برگزار شود؛ اما به دلایل نامشخص، چندین‌بار به تعویق افتاد.  

منابع مطلع می‌گویند که فهرست دعوت‌شدگان شامل چهره‌هایی است که در سال‌های اخیر به‌دلیل انتقاد از سیاست‌های طالبان، از افغانستان خارج شده‌اند.

 

پیش‌تر، اعلام برگزاری این نشست با واکنش‌های تند طالبان مواجه شده بود.  

سخنگویان این گروه، چنین نشست‌هایی را «دخالت در امور داخلی افغانستان» خوانده و نسبت به پیامدهای آن هشدار داده بودند.

 

اگرچه تاکنون به‌درستی مشخص نیست که اعضای شرکت‌کننده نشست چه کسانی هستند و وزنه‌ی آن‌ها برای اعمال فشار بر رژیم طالبان از سوی پاکستان تا چه اندازه قابل اعتنا و ارزشمند است، اما نفس برگزاری این نشست نشان می‌دهد که تنش در روابط طالبان و پاکستان به اوج خود رسیده و مقامات پاکستانی آخرین حربه‌ها و کارت‌های خود را در این بازی دشوار، پیچیده و پرتنش مورد استفاده قرار می‌دهند.

 

این در حالی است که نشست مورد اشاره تاکنون چندین‌بار به تعویق افتاده و این، به باور کارشناسان، به معنای آن است که رژیم طالبان با استفاده از مجاری نفوذ خود، دولتمردان پاکستانی را تحت فشار قرار داده‌ تا از برگزاری این نشست خودداری کنند و به مخالفان طالبان مشروعیت ندهند.

 

با این حال، برگزاری این نشست در اسلام‌آباد به معنای آن است که امیدهای پاکستان برای تغییر طالبان پایان یافته و رژیم حاکم بر کابل، علی‌رغم صبر فراوان مقامات پاکستانی، انتظارات آن‌ها در حوزه‌های سیاسی و امنیتی و پذیرش سیطره‌ سنتی پاکستان را نادیده گرفته و محقق نکرده است.

 

البته برداشت‌های دیگری نیز وجود دارد؛ از جمله اینکه هدف پاکستان از میزبانی کنشگران مخالف و منتقد طالبان، تضعیف پایگاه رهبران قدرتمند ضدطالبانی در سایر کشورها از طریق اعتبار بخشیدن به بازیگران جوانِ جویای نام در حوزه‌ سیاست افغانستان است.

 

برخی تحلیلگران حتی معتقد اند که پاکستان در این زمینه تنها نیست و این طرح از حمایت برخی بازیگران بین‌المللی، از جمله امریکا نیز برخوردار است و هدف از آن، زمینه‌سازی برای جذب برخی از بازیگران مورد تأیید امریکا، پاکستان و سایر طرف‌های هم‌سود در روندهای سیاسی جاری در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، به‌منظور مشروعیت بخشیدن به این رژیم و در مقابل، سلب اعتبار و مشروعیت از رهبران سیاسی و قومی ضد طالبان است.

 

با این حال، این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت که روابط طالبان و پاکستان به‌شدت بحرانی و پرتنش است و به همین دلیل، برگزاری نشست اسلام‌آباد می‌تواند به‌مثابه یک حربه‌ قدرتمند از جانب پاکستانی‌ها علیه رژیم طالبان و به‌عنوان یکی از آخرین تلاش‌ها از سوی دولتمردان پاکستانی و جنرال‌های راولپندی برای تحمیل شرایط خود بر رهبران طالبان محسوب شود.

 

به این ترتیب، انتظار نمی‌رود که در نشست روز دوشنبه، بازیگران مخالف و منتقد طالبان در اسلام‌آباد تصمیمی مهم و سرنوشت‌ساز درباره‌ وضعیت سیاسی، اجتماعی و امنیتی افغانستان اتخاذ کنند؛ زیرا پاکستان به این نشست نگاه ابزاری دارد و از آن به‌مثابه یک حربه‌ کوتاه‌مدت و موقت برای تحت فشار قرار دادن طالبان و تحمیل شرایط خود بر این گروه استفاده می‌کند.

 

شاید به همین دلیل است که وزارت خارجه‌ پاکستان از پذیرش مسئولیت میزبانی نشست مخالفان طالبان در اسلام‌آباد خودداری کرد و این مسئولیت را به یک اندیشکده‌ خصوصی واگذار نمود تا به نیابت از دولت پاکستان، پیشبرد اهداف مورد نظر مقامات و جنرال‌های پاکستانی از راه‌اندازی و برنامه‌ریزی این نشست را به‌عهده بگیرد؛ بدون آن‌که دولت حاکم بر اسلام‌آباد در قبال آن پاسخ‌گو باشد یا پیامدهای آن بپذیرد.

 

اما اگر طالبان همچنان در برابر خواسته‌ها و مطالبات پاکستان مقاومت کنند، نشست اسلام‌آباد و ترکیب شرکت‌کنندگان آن می‌تواند در آینده به‌عنوان یکی از اهرم‌های جدی پاکستان برای پیشبرد پروژه‌های توسعه‌طلبانه و امپریالیستی خود در افغانستان مورد توجه قرار گیرد. پاکستان با جلب حمایت برخی دیگر از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله امریکا، ممکن است یک نیروی تازه را برای ایجاد بحران‌های جدید در افغانستان، به‌منظور جلوگیری از استحکام و استقرار رژیم طالبان، ایجاد و حمایت کند و برای رسیدن آن به قدرت، مسیرهای مورد نیاز را هموار سازد؛ کاری که پیش از این با استفاده از گروه‌های مختلف جهادی و پس از آن نیز با ایجاد و تقویت طالبان انجام داد.

 

عبدالمتین فرهمند – جمهور