جنگ با پاکستان؛ چرا کار به اینجا رسید؟

 

این منابع افزودند که نیروهای پاکستانی چندین پایگاه طالبان را هدف قرار داده، برخی از آن‌ها را منهدم کرده و تلفات سنگینی به نیروهای طالبان و تحریک طالبان پاکستانی وارد کرده‌اند.

 

مقامات پاکستانی همچنین گفتند که جنگجویان طالبان چندین جسد و پایگاه را رها کرده و پس از واکنش قدرتمند پاکستان، از منطقه گریخته‌اند.

 

در مقابل، مقامات طالبان نیز از کشته شدن سربازان پاکستانی خبر داده‌اند.

 

اگرچه تا زمان نگارش این مطلب جزئیات کامل درگیری‌های گسترده میان طالبان و پاکستان مشخص نیست و هر دو طرف بی‌تردید با تبلیغات وسیع، حملات نظامی و واکنش‌های خود به آن را بزرگ‌نمایی می‌کنند، اما نفس وقوع این رویداد نشان می‌دهد که بحران به مرحله‌ای بازگشت‌ناپذیر رسیده و عملاً دو کشور درگیر یک جنگ تمام‌عیار هستند.

 

این رویداد شاید در دهه‌های گذشته در روابط پرتنش و متلاطم دو کشور همسایه بی‌سابقه باشد؛ چرا که این نخستین بار است که نیروهای امنیتی منسوب به رژیم حاکم در افغانستان، در پاسخ به اقدامات نظامی پاکستان، مستقیماً مواضع و اهداف نظامیان پاکستانی را هدف قرار داده و وارد جنگی گسترده با ارتش پاکستان شده‌اند.

 

این اقدام نشان می‌دهد که طالبان همچنان در برابر انتظارات و مطالبات پاکستان مقاومت می‌کنند و مصمم‌اند به هر اقدامی از سوی پاکستان واکنش متقابل نشان دهند و به این ترتیب، عزم و اراده خود برای ایستادگی بر مواضع کنونی‌شان را به طرف پاکستانی منتقل کنند.

 

از سوی دیگر، پاکستان هرگز انتظار نداشت که طالبانِ حاکم بر افغانستان روزی از همان سلاح‌هایی که با کمک پاکستان و متحدانش در اختیارشان قرار گرفته بود، علیه نظامیان پاکستانی استفاده کنند؛ اما حملات طالبان نشان می‌دهد که این گروه با اراده‌ای آهنین بر مواضع خود ایستاده و حاضر است برای دفاع از متحدان تروریست اش هزینه بپردازد؛ حتی اگر این هزینه به تقابل نظامی مستقیم و گسترده با ارتش قدرتمند پاکستان، که روزگاری از حامیان جدی طالبان محسوب می‌شد، منجر شود.

 

با این حال، به باور کارشناسان، درگیری مستقیم و تمام‌عیار طالبان و پاکستان صرفاً ناشی از حملات اخیر ارتش پاکستان به مواضع گروه تروریستی تحریک طالبان پاکستانی (TTP) در داخل افغانستان نیست، بلکه ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد و برخاسته از انباشت مسائل حل‌نشده و بحران‌های چندلایه است.

 

به عبارت دیگر، اگرچه طالبان با حمایت پاکستان به قدرت بازگشتند، اما وارث میراثی مناقشه‌برانگیز در رابطه با همسایه جنوبی شدند؛ میراثی که حل آن از توان این گروه خارج است. گروهی که نه از حمایت قوی و منسجم داخلی برخوردار است، نه مشروعیت منطقه‌ای و بین‌المللی دارد، و نه به‌تنهایی قادر به حفاظت از حاکمیت ملی افغانستان در برابر اراده امپریالیستی سران اسلام‌آباد و جنرال‌های راولپندی است.

 

بنابراین، علی‌رغم تلاش‌های مذبوحانه‌ای که از سوی طالبان و پاکستانی‌ها برای حل مسائل و کاهش تنش صورت گرفت، زمینه‌های تاریخی خصومت‌های دیرپا میان دو همسایه اجازه نداد تا این تلاش‌ها به نتیجه برسد و افغانستان و پاکستان دوره‌ای از روابط مبتنی بر آرامش و ثبات را تجربه کنند.

 

با توجه به این رویداد، انتظار نمی‌رود که در آینده نزدیک دوطرف به مسیر مسالمت‌آمیز برای حل بحران‌های تاریخی بازگردند و روابطی مبتنی بر احترام، استقلال و اصول همجواری را پایه‌گذاری کنند. بلکه پیش‌بینی می‌شود که تنش‌ها تشدید شود، فضای دیپلماتیک تیره‌تر گردد، خصومت‌های ارضی و مرزی گسترش یابد و دوطرف برای تثبیت و تحمیل قدرت خود بر دیگری، به استفاده بی‌پروا از نیروی نظامی علیه یکدیگر روی آورند و در نتیجه آن، بحران‌های انباشته و خصومت‌های دیرینه نه‌تنها کاهش نیابد، بلکه زایش و افزایش یابد و راه هرگونه آشتی و صلح پایدار میان دو کشور متخاصم بسته شود.

 

عبدالمتین فرهمند – جمهور