از نمایش قدرت تا کسب مشروعیت

 

مقام‌های طالبان در ولایت‌های ننگرهار و خوست گفته‌اند که شماری از باشندگان این ولایت‌ها برای استقبال از کماندوها و جنگجویان طالب گردهم آمده و عملیات «موفقانه» آنان علیه نیروهای پاکستانی را تجلیل کرده‌اند.

 

این در حالی است که تاکنون هیچ گزارش مستقلی از موفقیت طالبان در برابر نیروهای پاکستانی منتشر نشده و تمام آنچه در این زمینه مطرح می‌شود، پروپاگاندای رسانه‌ای طالبان و تلاش این گروه برای بزرگ‌نمایی اقدامات خود در مقابله با نظامیان پاکستانی بوده است.

 

در سوی مقابل، پاکستان نیز با طرح ادعایی مشابه تلاش می‌کند خود را برنده‌ این منازعه نشان دهد و با انتشار آمارهای بالا از تلفات و خسارات ناشی از جنگ با طالبان، می‌کوشد تا برتری قدرت نظامی خود در مقایسه با طالبان را به نمایش بگذارد.

 

در این میان، طالبان به همان میزان که با گسیل نیروهای نظامی و تجهیزات جنگی خود به سمت مرزها تلاش کردند تا نمایشی خیره‌کننده از قدرت نظامی خود را به رخ همسایگان بکشند و وانمود کنند که برخلاف دولت‌های پیشین افغانستان، هم قدرت لازم برای مقابله با هرگونه تجاوز خارجی را دارند و هم ایمان و اراده‌ مورد نیاز را، به‌طور هم‌زمان در حال راه‌اندازی کمپاین‌ها و کارزارهایی در داخل افغانستان به منظور کسب مشروعیت ملی برای ارتش و تشکیلات نظامی کاملاً قومی خود هستند.

 

برپایی اجتماعات سازماندهی‌شده در برخی ولایت‌های پشتون‌نشین در حمایت از مواضع طالبان در برابر پاکستان و اجرای نمایش‌هایی مانند آویختن گل بر گردن جنگجویان طالبان توسط افراد به ظاهر عادی و غیرنظامی، بخشی از تلاش‌های طالبان برای کسب محبوبیت و مشروعیت ملی محسوب می‌شود.

 

در حالی که انتشار این تصاویر در دوره‌ جمهوریت نیز صورت می‌گرفت و هدف از آن تحکیم ارتباط میان مردم و نیروهای مسلح از یک سو و ارتقای مشروعیت و محبوبیت ملی نیروها نزد آحاد مردم برای مقابله با موج تبلیغات منفی طالبان و سایر دشمنان نیروهای مسلح بود، طالبان نیز با استفاده از همان تاکتیک تکراری تلاش می‌کنند تا چنین تصویری را القا کنند؛ در حالی که از حمایت بسیاری از اقشار و اقوام افغانستان محروم‌اند.

 

این اقدامات نمایشی در شرایطی انجام می‌شود که یکی از عمده‌ترین انتقادات مردم افغانستان از رژیم طالبان، ساختار کاملاً قومی این رژیم و حضور انحصاری پشتون‌ها در تشکیلات نظامی و امنیتی طالبان است.

 

غلبه‌ رویکردهای قومی در ساختار سیاسی و نظامی طالبان به اندازه‌ای شدید، جدی و چشمگیر است که بارها به بروز بحران‌ها و درگیری‌های مستقیم و مرگبار میان طالبان پشتون و طالبان غیرپشتون در مناطق مختلف افغانستان منجر شده است.

 

همچنین سیاست اصولی رهبران عمدتاً پشتون‌تبار طالبان همواره مبتنی بر کنترل، نظارت و در برخی موارد کاهش شدید صلاحیت طالبان غیرپشتون و انتقال عمدی آنان به پایتخت بوده است؛ با هدف جلوگیری از هرگونه تلاش برای تقویت پایگاه قومی خود و تضعیف نقش و نفوذ پشتون‌ها. سیاستی که در برخی موارد، از جمله در جریان مقابله با نفوذ و قدرت طالبان هزاره، تاجیک و ازبک در شمال افغانستان، به درگیری‌های خونین و مرگبار انجامیده است.

 

در چنین شرایطی، تلاش‌های مذبوحانه‌ طالبان برای کسب مشروعیت ملی و محبوبیت فراگیر عمومی برای نیروهای مسلح و ملیشه‌های وفادار به این رژیم نه‌تنها راه به جایی نمی‌برد، بلکه برپایی این نمایش‌های مضحک و سازماندهی‌شده را بیش از پیش بی‌اعتبار می‌کند و از تاکتیک‌های ریاکارانه‌ مقامات محلی طالبان برای سازماندهی این تجمع‌ها و نمایش‌ها پرده برمی‌دارد.

 

نکته‌ دیگر این است که بسیاری از مردم افغانستان، علی‌رغم نفرت و انزجار تاریخی از پاکستان و سیاست‌های خصمانه‌ این کشور در قبال همسایه‌ شمالی‌اش، همچنان طالبان را دست‌پرورده‌ پاکستان و نیروی نیابتی این کشور می‌دانند. مهم‌تر از همه اینکه عامل اصلی وقوع جنگ اخیر میان طالبان و پاکستان را نه تعهد ملی و صادقانه‌ رژیم حاکم به دفاع بی‌چون‌وچرا از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشور در برابر تجاوز بیگانگان، بلکه ناشی از تبدیل افغانستان به اردوگاه بزرگ تروریست‌های فراملیتی ارزیابی می‌کنند. مردم معتقدند که رژیم طالبان، همان‌گونه که در دوره‌ اول حاکمیت خود افغانستان را قربانی حمایت از اسامه بن‌لادن، رهبر القاعده کردند، در دوره‌ دوم نیز همین اقدام را برای حمایت از تی‌تی‌پی و تروریست‌های پاکستانی انجام می‌دهند. بنابراین، از دید بسیاری از مردم، جنگ طالبان با پاکستان اساساً ربطی به افغانستان ندارد، بلکه هزینه‌های ناشی از آن را شهروندان بی‌دفاع، آوارگان و مهاجران می‌پردازند.

نرگس اعتماد - جمهور