طالبان یک‌بار دیگر تیغ خصومت خود را بر پیکر میراث فرهنگی افغانستان فرود آوردند. تازه‌ترین قربانی این سیاست ضدفرهنگ، دیوار یادبود امیرعلیشیر نوایی، شاعر و سیاست‌مدار پرآوازه‌ی دوره تیموریان است که در چهارراه مخابرات شهر مزارشریف تخریب شد.
منابع محلی در بلخ می‌گویند این اقدام توسط شهرداری طالبان انجام شده است؛ یادبودی که ۱۷ سال پیش به همت فرهنگیان ترک‌تبار و با همکاری شهرداری مزارشریف برپا گردیده بود و بر سنگ‌نوشته‌های آن به سه زبان فارسی، ازبیکی و انگلیسی گوشه‌هایی از زندگی و کارنامه درخشان امیرعلیشیر حک شده بود.
این تنها نمونه دشمنی طالبان با میراث نوایی نیست. در هفتم فبروری ۲۰۲۳، درست دو روز پیش از ۵۸۲مین زادروز او، تندیس امیرعلیشیر نوایی در همین چهارراه نیز سرنگون شد. آن زمان وزارت خارجه اوزبیکستان با انتشار اعلامیه‌ای نسبت به این عمل ابراز تأسف کرد و اعلام نمود که طالبان وعده سپرده‌اند بنای یادبود تازه‌ای خواهند ساخت؛ وعده‌ای که هرگز عملی نشد.
اکنون نیز پس از تخریب اخیر، وزارت خارجه اوزبیکستان بار دیگر واکنش نشان داده است. اَخرور بورخانوف، سخنگوی این وزارت، روز چهارشنبه ۲۹ اسد در بیانیه‌ای گفت که پس از نابودی یادبود نوایی در مزارشریف، این وزارت فوراً با طالبان تماس گرفته و خواستار توضیح شده است. به گفته او، طالبان مدعی شده‌اند این کار بدون هماهنگی وزارت اطلاعات و فرهنگ و «بدون مشوره با مردم» صورت گرفته و از آن ابراز تأسف کرده‌اند.
اما فرهنگیان و سیاست‌مداران ترک‌تبار افغانستان این توجیه طالبان را رد کرده و آن را «بی‌احترامی آشکار به میراث مشترک اقوام کشور» و «ضربه‌ای مهلک بر حافظه فرهنگی شمال افغانستان» خوانده‌اند.
طالبان در چهار سال گذشته بارها دست به پاک‌سازی نمادهای فرهنگی زده‌اند؛ از ویرانی تندیسها در کابل و بامیان گرفته تا نابودی یادمان مولانا در بلخ، تصاویر احمدشاه درانی و حتی عکس‌های امان‌الله خان. این سلسله اقدامات نشان می‌دهد که رویکرد طالبان نسبت به فرهنگ، نه بازسازی و حفظ، بلکه حذف و انکار است.
امیرعلیشیر نوایی، ملقب به «شاعر ذواللسانین»، وزیری خردمند و حامی فرهنگ و دانش در روزگار سلطان حسین بایقرا بود. آثار او در فارسی و ترکی، و همچنین صدها بنای عام‌المنفعه‌ای که بنا نهاد، بخش جدایی‌ناپذیر از هویت و تاریخ این سرزمین است. نابودی نمادهای مربوط به او، نابودی بخشی از حافظه‌ی تاریخی افغانستان است.
خبرگزاری جمهور- بلخ
