کابل – خبرگزاری جمهور

یکی از فروشندگان مواد مخدر در ولایت هلمند در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرگزاری جمهور روایت کرده است که چگونه تجارت تریاک پس از سقوط نخست طالبان در سال ۱۳۸۰ خورشیدی، به موتور محرک بازگشت تدریجی این گروه به صحنه سیاسی و نظامی افغانستان تبدیل شد. این گفت‌وگو به گونه‌ای اف ریکارد، توسط خبرنگار خبرگزاری جمهور، انجام شده است.

به گفته این فرد، در ماه‌های نخست پس از فروپاشی طالبان، مردم افغانستان باور نداشتند که این گروه بتواند بار دیگر قدرت بگیرد؛ اما ریشه‌های اقتصادی طالبان، که با کشت و قاچاق موادمخدر در جنوب کشور پیوند خورده بود، به‌سرعت دوباره جان گرفت و بنیان حکومت تازه‌تأسیس انتقالی را تهدید کرد.

وی در ادامه می‌گوید که حامد کرزی، رئیس‌جمهور وقت، در آغاز کار حکومت انتقالی، در نشست‌هایی محرمانه با بزرگان قومی در ولایت‌های جنوبی، از آنان خواست تا برای حفظ اعتبار افغانستان در برابر جامعه جهانی، از کشت تریاک دست بردارند.

مردم قندهار و هلمند پذیرفتند که کشت را متوقف کنند، اما از حکومت خواستند تا زمانی برای فروش شیره‌های ذخیره‌شده در اختیارشان قرار دهد. بیشتر کشاورزان با وجود زیان‌های سنگین، به تعهدشان وفادار ماندند.

اما این تعهد، چنان‌که منبع یادشده روایت می‌کند، تنها از سوی مردم رعایت شد و نه مقام‌های بلندپایه حکومتی.

در حالی که کشاورزان به امید حمایت دولت، زمین‌های خود را از کشت تریاک خالی کردند، شماری از مقام‌های بانفوذ، از جمله برادر رئیس‌جمهور احمد ولی کرزی و برخی از اعضای کابینه، به تجارت و قاچاق مواد مخدر ادامه دادند. همین دوگانگی، اعتماد مردم را از میان برد.

این فروشنده تصریح می‌کند که برخی از قاچاقچیان عمده موادمخدر در رأس واحدهای نظامی تازه‌تشکیل‌شده قرار داشتند و با نیروهای خارجی همکاری می‌کردند؛ امری که باعث شد اقدامات امریکا و دولت کرزی برای نابودی مزارع تریاک از دید مردم، صوری و بی‌اثر جلوه کند.

او افزود که با جدی‌تر شدن فشارهای بین‌المللی، حامد کرزی ناگزیر شد علیه شبکه‌های قاچاق در جنوب اقدام کند. اندکی بعد، در جریان مراسم عروسی احمد ولی کرزی در قندهار، سوءقصدی علیه رئیس‌جمهور صورت گرفت که با مداخله محافظان امریکایی ناکام ماند.

به روایت این منبع، پس از آن واقعه، معادلات در جنوب تغییر یافت:
قاچاقچیان برای دفاع از منافع خود، با بقایای طالبان وارد معامله شدند. پول مواد مخدر به منبع اصلی تمویل جنگ و ناامنی در هلمند و قندهار تبدیل شد. طالبان که در آستانه نابودی قرار داشتند، از همین مسیر دوباره نیرو گرفتند.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد در اواخر سال ۱۳۸۳، تولید تریاک در افغانستان نسبت به سال پیش از آن هشت برابر افزایش یافته بود. در این گزارش آمده بود که افغانستان در آن زمان حدود هفتاد درصد تریاک جهان را تولید می‌کرد و کشت آن از چند ولایت جنوبی به بیست‌وهشت ولایت کشور گسترش یافته بود.

به گفته این فروشنده، بازار مواد مخدر در آن سال‌ها از کنترل حکومت خارج شد و به دست شبکه‌های مافیایی بین‌المللی افتاد.

طالبان با تکیه بر همین منبع مالی، خود را از نو ساختند. من نمی‌دانم پشت پرده چه معامله‌ای صورت گرفت، اما می‌دانم که طالبان با تریاک زنده شدند و سرنوشت‌شان با آن در هم تنیده است. آنان هرگز با مواد مخدر مبارزه نخواهند کرد.

شاهین علیزاده- خبرگزاری جمهور