جایگاه افغانستان در راهبرد منطقه ای روسیه

رئیس جمهور روسیه در چهاردهمین نشست شانگهای در دوشنبه با بررسی اوضاع منطقه، بحران افغانستان را یکی از چالش های مهم منطقه خواند.
روسیه قبل از برگزاری این نشست گفته بود که اوضاع افغانستان در اولویت نشست شانگهای قرار دارد.
این کشور ضمن تاکید بر گسترش همکاری ها برای تامین امنیت در خاور میانه و آسیای میانه گفت که کشورهای عضو شانگهای در صدد هستند؛ تا تدابیر مبارزه با تروریزم را شدت بخشند.
مقامات روسیه می گویند که برای مبارزه با تروریزم، افراط گرایی و قاچاق مواد مخدر با توجه به وضعیت جاری افغانستان کشورهای عضو شانگهای باید باهم بیشتر همکاری کنند.
ولادیمیر پوتین؛ رئیس جمهور روسیه در حاشیه این نشست با حامد کرزی دیدار و گفتگو کرد.
او پس از این دیدار در سخنانی گفت:«با حامد کرزی دیدار کردم و این فرصتی بود؛ تا با رئیس جمهور افغانستان موضوعات مهم را مطرح و در مورد آن بحث کنیم.»
آقای پوتین افزود که کشورش خواهان تقویت روابط بین‌المللی و منطقه‌ای جهت تامین امنیت و بهبود مناسبات است.
در عین حال او از حضور نیروهای بین المللی در افغانستان به جهت بهبود امنیت این کشور حمایت کرد.
با افزایش تنش های سیاسی و نظامی روسیه با غرب به رهبری امریکا، رویکرد به کشورهای منطقه در راهبرد سیاست خارجی دولت روسیه، پررنگ تر شده است.
در این میان چهاردهمین اجلاس سازمان همکاری های شانگهای در دوشنبه که طی آن، ریاست این سازمان مهم منطقه ای نیز به روسیه واگذار شد، فرصت مناسبی بود؛ تا ولادیمیر پوتین، یارگیری هایش از میان کشورهای منطقه را تشدید بخشد و در این میان، افغانستان نیز نقشی پررنگ و تعیین کننده داشت.
آقای پوتین شخصا با رییس جمهور کرزی دیدار کرد و در سخنرانی رسمی اش نیز به بحران افغانستان اشاره کرد و این امر را برای کشورهای منطقه، حایز اهمیت دانست.
در عین حال، بحران اوکراین و مساله افغانستان، از مسایل اساسی در دستور کار اجلاس شانگهای بود.
این موضوعات نشان می دهد که سازمان شانگهای و در راس آن روسیه، تلاش می کند با اولویت دادن به مساله افغانستان، آن را در محور رویکرد منطقه ای خود قرار دهد.
با این حال، کارشناسان با بیم و امید به این موضوع نگاه می کنند و این رویکرد را بسته به نحوه مدیریت و تعامل یا تقابل دولتمردان کابل، فرصت یا تهدیدی برای افغانستان می دانند.
گذشته تاریخی روابط افغانستان با بلوک های شرقی و غربی جهان نشان می دهد که تعامل یکجانبه با هریک از دو قطب قدرت جهانی، برای کشوری مانند افغانستان، خطرآفرین و تهدیدآمیز است و تضمینی برای توفیق در چنین رویکردی وجود ندارد.
در گذشته از آنجایی که رژیم های سیاسی مسلط بر کابل، غالبا دست نشانده یکی از بلوک های جهانی قدرت بودند، قدرت و مشروعیت خود را از آنها می گرفتند و بقا و دوام حکومت شان نیز بستگی تام به میزان حمایت قدرت های غربی یا شرقی داشت، به همین دلیل، آنچه هرگز شکل نمی گرفت، ثبات، پایداری و استقرار سیاسی در افغانستان بود؛ زیرا دو قطب قدرت، در رقابتی فشرده و تنگاتنگ، تلاش می کردند با استفاده از هر ابزار ممکن، دستگاه قدرت دست نشانده جناح رقیب در کابل را سرنگون کرده و سلطه خود را تحکیم بخشد.
به دنبال کودتای نظامی سردار داود و آغاز ناآرامی ها و بی ثباتی های سیاسی داخلی، این رویه بیشتر از پیش، مورد استفاده قرار گرفت.
با این حال، اداره رییس جمهور کرزی، شاید تنها نقطه قوتی که در عرصه سیاست خارجی داشت، مدیریت متوازن و مبتنی بر منافع ملی دیپلماسی سیاست خارجی و حفظ روابط خوب با همه قدرت های رقیب و متخاصم بود.
روسیه و امریکا، چین و امریکا، ایران و غرب، هند و پاکستان و... از نمونه های بارز این راهبرد است.
اگرچه این رویکرد در برخی موارد از جمله رابطه همزمان با هند و پاکستان، آسیب هایش فراتر از سودمندی آن بود.
از سوی دیگر، روسیه نیز در حال حاضر، ناگزیر است از حضور نظامی غرب در افغانستان حمایت کند؛ تا به این ترتیب، بتواند از بدتر شدن اوضاع به ویژه در زمینه تبدیل مجدد کشور به لانه تروریزم و تولید و قاچاق افزون تر مواد مخدر که ممکن است در صورت خروج کامل نیروهای نظامی غرب از افغانستان، رخ دهد جلوگیری نموده و مجبور به پرداخت هزینه های سنگین تر از حضور نظامی غرب نباشد.
به این ترتیب، اولویت یافتن موضوع افغانستان در استراتژی سیاست خارجی روسیه و برنامه های راهبردی سازمان مهم شانگهای، این فرصت را به دولتمردان افغانستان می دهد؛ تا با مدیریت هوشمندانه رابطه با شرق و غرب، از آن در راستای اقتدار، منافع و توسعه ملی افغانستان سود ببرند.
سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور