ترکیه، پاکستان دیگری می شود؟

رجب طیب اردوغان؛ رییس جمهور ترکیه اعلام کرده که کشورش به اعضای تبعیدشده گروه اخوان‌المسلمین از مصر اجازهٔ ورود خواهد داد.
این در حالی است که حضور اعضای اخوان‌المسلمین در قطر روابط دو کشور مصر و قطر و همچنین قطر و شورای همکاری خلیج فارس را تحت تاثیر قرار داده‌ و رهبران گروه اخوان‌المسلمین می‌گویند که برای ترک این کشور زیر فشار قرار دارند.
اردوغان گفته است:«در صورت هرگونه تقاضای اعضای اخوان‌المسلمین برای ورود به کشور، ما درخواست آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد و اگر مانعی وجود نداشته باشد، اجازهٔ ورود به آسانی در اختیار آنها قرار می ‌گیرد، همانطور که در بارهٔ سایرین اجرا می ‌شود.»
از زمان برکناری محمد مرسی از ریاست جمهوری، مقامات مصر سختگیری‌ها و سرکوب شدیدی را علیه اسلامگرا‌های اخوانی اعمال کرده ‌اند.
چند نفر از رهبران اخوان‌ المسلمین و صد‌ها نفر از اعضای عادی این گروه براساس اتهام ‌هایی همچون قتل و اعمال خشونت در تظاهرات ‌ها به مرگ محکوم شده ‌اند.
با این وصف شماری از کارشناسان مسایل دنیای اسلام می گویند که رویکرد پررنگ دولت ترکیه به گروه های اسلامگرا به ویژه پس از پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات اخیر ریاست جمهوری این کشور، خطر تبدیل شدن این کشور به پاکستانی دیگر برای منطقه را افزایش داده است.
ترکیه اخیرا به درخواست صریح و مستقیم امریکا در زمینه پیوستن به ائتلاف ضد داعش، پاسخ منفی داد و جان کری از سفر به آنکارا دست خالی بازگشت. شایعات رسانه ای، دلیل این امر را بازداشت ده ها دیپلمات ترکی از سوی گروه تروریستی داعش در عراق و خطر جانی برای آنها می دانند؛ اما ناظران می گویند که این موضع ترکیه، فراتر از مساله خطر جانی برای دیپلمات های ترک در بازداشت گروه داعش است.
شماری از منابع مدعی شده اند که ترکیه صریحا به وزیر خارجه امریکا گفته است در ائتلافی که عربستان سعودی، عضویت آن را داشته باشد، شرکت نخواهد کرد.
ترکیه بر سر مسایل فراوانی با عربستان سعودی، دچار اختلاف است که عمده ترین آن عبارت است از کمک گسترده و همه جانبه آل سعود به براندازی دولت اخوانی به رهبری محمد مرسی در مصر و همچنین فشارهای سنگینی که این کشور به کمک متحدان کوچک دیگرش در حاشیه خلیج فارس بر قطر در زمینه پناه دادن و حمایت از عناصر اخوانی وارد می کند.
موضوع فلسطین و اختلافات عمیق و راهبردی دو کشور در حمایت از گروه های فلسطینی و ضدیت با اسراییل نیز از مسایل دیگر مورد اختلاف میان عربستان سعودی و ترکیه است. عربستان حامی اصلی دولت خودگردان فلسطینی به رهبری محمود عباس و جناح فتح است و از سوی دیگر، از مواضع جنایتکارانه اسراییل علیه حماس و مردم غزه، تلویحا حمایت می کند؛ اما ترکیه، طی سال های اخیر به حماس نزدیک شده، نوار غزه را به عنوان عمق استراتژیک خود در سرزمین های فلسطینی قرار داده و در این زمینه، با اسراییل نیز وارد چالش ها و تنش های سیاسی عمیقی شده است.
موضوع مهم دیگر مورد اختلاف دوطرف، هراس عربستان سعودی از بلندپروازی های ترکیه در زمینه به دست گرفتن رهبری جریان اسلام گرایی سنی در منطقه و جهان است؛ چیزی که در نتیجه آن، جایگاه سنتی عربستان سعودی در این زمینه به شدت لطمه خواهد دید و این برای آل سعود، قابل تحمل نیست.
با آنکه دو کشور، متهم به حمایت های گسترده از گروه تروریستی داعش اند؛ اما رویگردانی عربستان سعودی از داعش و ماندن ترکیه بر پیمان اولیه خود در حمایت پنهانی از این گروه تروریستی نیز از دید تحلیلگران، می تواند مبنای تازه اختلافات گسترده میان دوطرف قرار گیرد.
با توجه به این مسایل و با در نظرداشت اینکه اسلامگراهای عدالت و توسعه در ترکیه، بیش از پیش پایگاه قدرت سیاسی شان را پس از انتخابات ریاست جمهوری تقویت کرده اند؛ تا آنجا که شماری از منتقدان، هشدار می دهند ترکیه به سرعت در حال تبدیل شدن به یک دیکتاتوری تمام عیار به سود اسلامگراهاست و نیز پناه دادن به تبعیدی های اخوان المسلمین، حتی به قیمت تخاصم با مصر و عربستان سعودی و نیز عدم اقدام علیه داعش، به نظر می رسد این کشور، به رویکرد پاکستانی برای توسعه نفوذ و هژمونی خود در دنیای اسلام، نزدیک شده است؛ رویکردی مبتنی بر پناه دادن، تولید، تجهیز و تقویت جریان های تندرو اسلامگراهای سنی و در نتیجه، تعمیم سلطه امپراتورمآبانه اردوغان و حزب عدالت و توسعه در خاور میانه و جهان اسلام؛ کاری که پاکستان سال هاست در مورد افغانستان و بعضا دیگر کشورهای منطقه انجام می دهد.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور