سرنوشت جنبش روشنایی؛ نفرت پراکنی یا خنجرزدن از پشت؟

محمدمحقق؛ معاون دوم رئیس اجرایی، با صدور بیانیه ای گفته است: جنبش روشنایی با علم کردن چند شعار عاری از حقیقت در برابر این درخشش ملت افغانستان در سطح جهانی ایستادند و علیه آن دروغ پراکنی کردند. آنان با دامن زدن بر مسایل قومی و پخش کردن تخم تفرقه و نفاق میان ملیتهای باهم برادر کشور و دامن زدن نفرت و کینه میان آنان می خواهند به اهداف و مقاصد شخصی شان برسند.
به باور محقق، آنان {رهبران جنبش روشنایی} برای جمع کردن تعدادی در اطراف خودشان به فریبکاری، دروغ ها و لافهای دور از واقعیت متوسل می شوند. بطور مثال می گویند لین برق ۲۲۰ کیلو ولت بامیان عملی نیست، بودجه ندارد، بودجه آن را پارلمان پاس نمی کند، یا می گویند فقط ۲۰۰۰ خانه بامیان صاحب برق می شود دیگر مناطق هزاره جات چه می شود.
پیش از این سرور دانش؛ معاون دوم اشرف غنی هم موضعی مشابه آقای محقق گرفته بود. این در حالی است که احمد بهزاد؛ از رهبران جنبش روشنایی، آقایان دانش و محقق را به «خنجرزدن از پشت» متهم می کند.
صرفنظر از اتهام زنی های متقابل رهبران دیروز و امروز جنبش روشنایی، مساله اصلی در حال حاضر این است که جنبش روشنایی آیا به کدام سمت در حرکت است و سرآغاز و سرانجام این جنبش چه مسیری را طی کرده یا خواهد کرد؟
پیش از پرداختن به این مسئله باید اذعان کرد که جنبش اعتراضی موسوم به «روشنایی» که در اعتراض به تصمیم کابینه اشرف غنی مبنی بر تغییر مسیر پروژه انتقال برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان از بامیان به سالنگ تشکیل شد، شاید در نوع خود بزرگترین جنبش اعتراضی ۱۶ سال اخیر افغانستان به حساب می آمد.
صدها هزار نفر در اعتراض به این تصمیم کابینه به خیابانهای پایتخت سرازیر شدند و به سمت ارگ ریاست جمهوری راهپیمایی کردند. پاسخ ارگ اما غافلگیرکننده و بهت انگیز بود؛ صدها کانتینر را، شبانه در خیابانهای اصلی پایتخت سدراه مردم کردند و مسیرهای منتهی به ارگ ریاست جمهوری و نهادهای مهم حکومتی را به روی هرگونه رفت و آمدی بستند.
دیوار بلند توتالیتاریزم کانتینری موجب شد تا دهها هزار معترض، در میدان دهمزنگ کابل، متوقف شوند و از آنجا با ایراد سخنرانی و صدور قطعنامه، به اعتراض خود پایان دهند و به خانه های خود برگردند.
تظاهرات عظیم جنبش روشنایی همچنین یک ویژگی بارز دیگر هم داشت؛ ظاهرا برای نخستین بار در ۱۶ سال اخیر، رهبران همه طیف های ناهمساز جامعه سیاسی هزاره و شیعه اعم از کسانی که در درون حکومت قرار دارند و کسانی که به تعبیر آقای محقق «از قدرت دور مانده اند» حول محور این جنبش فراهم آمدند و به تعبیری «به آغوش مردم بازگشتند».
آقایان دانش و محقق نیز تا یک روز قبل از برگزاری تظاهرات، در زمره رهبران معترض قرار داشتند؛ اما روز ماجرا، آنها به نحو پرسش برانگیزی غایب بودند.
شماری در آن روز، عدم حضور آنها در تظاهرات اعتراضی را یک «مصلحت» تعبیر کردند و هرگونه پرسش در این زمینه را به تفرقه افکنی میان رهبران جنبش روشنایی، تعبیر نمودند.
دلیل این غیبت هرچه بود، برنده تظاهرات جنبش روشنایی، کریم خلیلی بود تا یکبار دیگر محبوبیت از دست رفته اش در طول سال های حضور در ارگ ریاست جمهوری را دوباره کسب کند.
این بی تردید، برای امثال آقای محقق خوش نمی آمد؛ هرچند ممکن است برای سرور دانش که مهره مورد حمایت خلیلی است، تفاوت چندانی نمی کرد.
اکنون اما به نظر می رسد محقق و دانش، هردو از سنگر حکومت، رهبران جنبشی را آماج قرار داده اند که تا دیروز در کنار آنها روی زمین، در میان انبوه جمعیت معترض، نشسته و ظاهرا از حکومت و ظاهر فریبای قدرت، دل کنده بودند.
چیزی که اکنون در پی این موضعگیری ها آشکار می شود این است که نهاد رهبری جنبش روشنایی، شکافهای عمیق و جدی برداشته است؛ درست همان چیزی که مطلوب ارگ نشینان بود و هست.
محقق و دانش از اردوگاه ارگ، رهبران جنبش روشنایی را متهم به دامن زدن به نفرت قومی و تفرقه افکنی میان اقوام می کنند و از آنسو، رهبران جنبش روشنایی، محقق و دانش را متهم به «خنجر زدن از پشت» می کنند.
واقعیت هرچه باشد، نتیجه عملی این وضعیت این است که جنبش روشنایی دیگر آن حرکت اعتراضی بی مانند و نیرومندی نیست که هول راه اندازی آن، ارگ نشینان را مجبور کرد با توسل به توتالیتاریزم کانتینری، کابل را یکشبه به دژ نظامی تبدیل کنند.
این جنبش اکنون در میانه اختلاف رهبران درون و بیرون قدرت، به شدت تضعیف شده و به دام و دامن لفاظی های رهبران دیروز و امروزش، سقوط کرده است و هیچ آینده ای برای آن متصور نیست.
فاطمه موسوی- خبرگزاری جمهور