نقش هند در روند صلح، فعال یا منفعل؟

سفیر هند در کابل گفته است که دولت افغانستان در گفتگوهای صلح باید سیاستی را اختیار کند که مطابق خواست مردم این کشور باشد.
امر سینا؛ سفیر هند گفته است که اگر گفتگوهای صلح به قیمت کنترل سیاست خارجی افغانستان از سوی پاکستان بیانجامد، مردم افغانستان آن را نقض حاکمیت ملی خود دانسته و رد خواهند کرد.
وی با استقبال از نقش پاکستان در گفتگوهای صلح، هشدار داده که اگر مردم افغانستان حس کنند که این روند، سیاست خارجی کشور شان را زیر تاثیر کشور دیگری قرار می‌دهد، آن را نخواهند پذیرفت.
وی همچنین گفته است که پاکستان در کنار اینکه از شبه‌نظامیان تندرو برای ویرانی افغانستان کار می‌گیرد، گاهی حتا سربازان ارتش‌اش را نیز به این کشور می‌فرستد.
او گفته است:"واقعیت این است که پاکستان، هم در افغانستان و هم در هند از نیروهای نیابتی استفاده می‌کند. این نیروها یا طالبان هستند یا گروه‌های هراس‌افکن دیگر چون لشکر طیبه، حقانی و یا لشکر جنگوی".
به باور سفیر هند، ظاهرا هدف پاکستان از جنگ نیابتی در افغانستان، ضربه زدن به هند است؛ اما در این میان، مردم افغانستان قربانی می‌شوند.
این نخستین موضع گیری آشکار هند در زمینه گفتگوهای صلح افغانستان و طالبان با پا در میانی و میانجی گری پاکستان است.
به نظر می رسد هند با این موضع گیری، رسما نشان داد که بیش از این نمی تواند با انفعال، نظاره گر اقداماتی باشد که عملا با منافع بزرگ و استراتژیک آن کشور در افغانستان، منافات دارد و آینده روابط راهبردی هند و افغانستان را که در زمان کرزی، پایه ریزی شد با خطر مواجه سازد.
در این شکی نیست که سفیر هند، نه نماینده مردم افغانستان و نه نگران وضعیت و شرایط آنها در نتیجه تغییرات اساسی در سیاست خارجی حکومت جدید افغانستان است؛ اما صرف نظر از منظوری که سفیر هند از این بیانات، مد نظر قرار داده، واقعیت این است که بخش زیادی از اظهار نظر او در خصوص تبعات چرخش در سیاست خارجی افغانستان در قبال پاکستان، درست و مطابق با واقع است و اگر نتایج روند جاری صلح، به تعمیم سلطه پاکستان بر سیاست خارجی افغانستان، منجر شود، این بدون شک، خطری بزرگ برای منافع ملی و مصالح عمومی مردم افغانستان خواهد بود و بعید نیست که مردم آن را برنتابند.
پیشتر مشابه همین نگرانی از سوی حامد کرزی؛ رییس جمهوری پیشین نیز مطرح شده بود. او گفته بود که صلح خوب است؛ اما نه به هر قیمتی. ظاهرا قیمت مورد نظر آقای کرزی، احتمال سلطه یافتن پاکستان بر مقدرات سیاسی افغانستان و تمایل افراطی سیاست خارجی دولت جدید به سمت اسلام آباد بوده است.
سخنان سفیر هند، واقع بینانه است و با شرایط سیاسی و اجتماعی جاری در افغانستان، همخوانی نزدیکی دارد؛ اما بدون تردید، بیانگر نگرانی های اصلی هند از روند جاری صلح میان افغانستان و طالبان با تسهیلاتی که پاکستان فراهم خواهد کرد نیست.
هند نگران کاهش نقش و حضور خود در آینده سیاسی و اقتصادی افغانستان است. هند از آن بیمناک است که افغانستان در بدل صلح با طالبان به کمک پاکستان، امتیازهایی را به اسلام آباد واگذار کند که دیگر روابط استراتژیک و تاریخی میان هند و افغانستان، عملا معنای خود را از دست بدهد.
با این حساب، اظهارات بی پرده سفیر هند در کابل در خصوص گفتگوهای صلح نشان می دهد که هند از این پس، دیگر نمی خواهد تماشاچی منفعل تحولات مهم سیاسی و امنیتی در افغانستان باشد؛ بلکه در صدد است؛ تا در برابر تلاش پاکستان برای توسعه دامنه نفوذ و سلطه سیاسی خود در افغانستان، از منافع خود دفاع کند و پاکستان و حتی دستگاه سیاست خارجی حکومت وحدت ملی افغانستان را از ورود به حیطه منافع راهبردی هند در افغانستان برحذر دارد.
کارشناسان نیز می گویند که هند بیش از هر کشور دیگری نسبت به این موضع، محق به نظر می رسد؛ زیرا روابط دهلی- کابل در دوره حاکمیت حامد کرزی، به نحو بی سابقه ای، توسعه پیدا کرد؛ ولی با روی کار آمدن حکومت اشرف غنی، این روابط عملا تحت الشعاع سیاست خارجی متمایل به پاکستان غنی قرار گرفته و بیم آسیب دیدن آن روز به روز تشدید می شود.
نکته دیگر اینکه در صورت حصول هرگونه توافق صلحی میان کابل و کویته با پا درمیانی اسلام آباد، هند یکی از بازندگان اصلی این توافق خواهد بود؛ بنابراین، این کشور حق دارد نگران باشد و همچنین با توجه به شناختی که از پاکستان و طالبان دارد، حق دارد نسبت به تعامل و تمایل بی محابای کابل به اسلام آباد، هشدار بدهد.
محمدرضا امینی ــ خبرگزاری جمهور