استقلال کردها؛ توطئه تجزیه در راه منطقه

با وجود مخالفت ‌شدید دولت مرکزی عراق و درخواست‌های بین‌المللی برای لغو یا تعویق همه‌پرسی، دولت خودگردان اقلیم کردستان اعلام کرده است که همه‌پرسی جدایی این منطقه از عراق طبق برنامه قبلی در روز سوم میزان برگزار خواهد کرد.

ایران، ترکیه، عربستان سعودی، اتحادیه اروپا و امریکا با برگزاری این رفراندوم مخالفت کرده‌اند و تنها رژيم اسرائیل از این اقدام استقبال کرده است.
مسعود بارزانی؛ رئیس اقلیم کردستان عراق گفته که مذاکرات جدایی کردستان از عراق در صورت رأی مثبت به استقلال، ممکن است یک یا دو سال طول بکشد.

آقای بارزانی روز چهارشنبه در جمع هواداران جدایی در شهر سلیمانیه در شمال شرق عراق گفت که "متاسفانه گزینه دیگری به عنوان جایگزین برگزاری همه‌پرسی پیشنهاد نشده است".
روز سه‌شنبه هم آقای بارزانی به دولت مرکزی عراق سه روز فرصت داد که یا بر سر یک 'راه‌حل جایگزین که در نهایت به استقلال کردستان عراق منجر شود' با دولت این اقلیم توافق کند، یا اقلیم کردستان همه‌پرسی استقلال را برگزار خواهد کرد.

کردها از سال ها پیش تاکنون برای کسب استقلال و تشکیل یک کشور مستقل کردی، تقلا می کنند.
شمار انبوهی از این اقلیت بزرگ در چهار کشور مهم منطقه یعنی ایران، عراق، ترکیه و سوریه، زندگی می کنند.
بهم‌پیوستگی جغرافیایی این کشورها شاید یکی از دلایلی بوده که کردها را به این نتیجه رسانده که به ایده تشکیل یک کشور مستقل به عنوان خواسته ای که دست کم از نظر جغرافیایی، امکان پذیر است، تمایل نشان دهند.

در این میان، کردستان عراق، بیش از همه مستعد تشکیل یک کشور مستقل کردی بوده است.
این منطقه در زمان سلطه صدام؛ دیکتاتور معدوم عراق، به صورت خودمختار اداره می شد و ارتش، تشکیلات دولتی و حتی واحد پول خاص خود را داشت. این چیزی فراتر از یک اداره فدرالی بود؛ زیرا دولت های فدرال، در حوزه نیروهای مسلح، سیاست خارجی و واحد پول ملی، از دولت مرکزی تبعیت می کنند و در سایر موارد، مستقل از دولت مرکزی، عمل می نمایند.

با این وجود، با اشغال نظامی عراق به وسیله امریکا در سال ۲۰۰۳ و سقوط رژیم صدام، کردها وضعیت سیاسی کمابیش متفاوتی پیدا کردند. آنها در توافق با امریکا و دولت مرکزی عراق، تابع یک اداره فدرال قرار گرفتند، با این پیش شرط که مذاکرات برای استقلال کامل این منطقه با دولت مرکزی، آغاز شود.

در ادامه کار، دولت مرکزی عراق، محدودیت های بیشتری در نظر گرفت و در برابر داعیه دیرینه استقلال طلبی کردها، مقاومت نشان داد.

با ظهور داعش، کردها و دولت مرکزی عراق، خود را در برابر این خطر نوظهور، در یک صف مشترک احساس کردند و به این ترتیب، نیروهای ارتش عراق، بسیج مردمی و پیشمرگه های کرد، شانه به شانه همدیگر برای شکست داعش، به میدان رفتند.

نتیجه اما تماما مطلوب دولت عراق نبود؛ زیرا کردها شهر عمدتا کردنشین کرکوک را نیز از داعش پس گرفتند؛ شهری که از عمده ترین مراکز تولید نفت عراق محسوب می شود و ساکنان غیر کرد نیز در آن زندگی می کنند. دولت مرکزی، سلطه کردها بر کرکوک را غیر قانونی می داند و بر پیوستگی آن به مناطق تحت کنترل دولت بغداد تأکید می کند. این شهر خارج از منطقه مشخص موسوم به «اقلیم کردستان» قرار دارد.

با این وصف، در عمل، این کردها هستند که منابع نفتی عظیم و سرشار کرکوک را استخراج و از طریق خط لوله مشترک عراق- ترکیه، به خارج صادر می کنند.

دولت عراق نیز در واکنش به این اقدام، بودجه اختصاصی اقلیم کردستان را قطع کرده است.
رهبران کرد در کارزار خود در آستانه همه پرسی، هشدار داده اند که امیدوارند مجبور نشوند بر سر کرکوک بجنگند. دولت عراق و نیروهای بسیج مردمی نیز از آمادگی مشابه برای تصرف کرکوک خبر داده و در این باره به رهبران کرد، هشدار داده اند.

پیچیدگی وضعیت سیاسی و امنیتی داخل عراق، تنها موانع موجود در مسیر استقلال کردستان نیست. مساله دیگر این است که کشور آرمانی کردها در صورت تولد، نه به آبهای آزاد دسترسی دارد و نه با هیچ یک از همسایگانش که به شدت با استقلال مخالف اند، روابط مطلوبی خواهد داشت.

ایران، عراق و ترکیه، صریحا نسبت به استقلال طلبی کردها هشدار داده اند و سوریه هم بی تردید با آن مخالفت خواهد کرد.
از جانب دیگر، قدرت های جهانی نیز هیچکدام از این داعیه حمایت نمی کنند.

در این میان، این تنها رژيم اسراییل است که در کنار کردها ایستاده و از استقلال کردستان، استقبال کرده است. دلیل آن مشخص است: اسراییل امیدوار است در همسایگی ایران، در کردستان به گونه گسترده حضور سیاسی و استخباراتی پیدا کند و چه بسا به کمک جریان های تروریستی ضد ایرانی، برای گسترش ناامنی های منطقه ای به داخل مرزهای ایران، تلاش نماید. انگیزه دیگر این رژيم، اجرایی کردن پروژه تجزیه طلبی در سطح جهان اسلام است: از سوریه و لبنان تا عراق و ایران و ترکیه و افغانستان و پاکستان؛ به کمک تروریزم و جنگ مذهبی و برانگیختن اقلیت های کرد و بلوچ و شیعه و سنی و...

اما آیا کردها می توانند تنها به حمایت اسراییل، اتکا کنند و با خیره سری، همه پرسی استقلال برگزار نمایند؟
شاید این همه پرسی برگزار شود؛ اما برای عملیاتی شدن آن هیچ تضمینی وجود ندارد.
با توجه به این مسایل، کردها هنوز تا رسیدن به آرمان تاریخی استقلال، راه دراز و دشواری در پیش دارند.

محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور