سفر قندهار؛ در میدان جنگ در جستجوی صلح

اشرف غنی؛ رئیس جمهوری صبح روز پنج‌شنبه (27 قوس) در راس یک هیات عالی‌رتبه دولتی به ‌منظور بررسی وضعیت عمومی ولایت قندهار، وارد این ولایت شد.
 
ارگ ریاست جمهوری گفته که رئیس جمهوری و هیات همراه‌، هنگام عزیمت به میدان هوایی بین‌المللی احمدشاه بابا، مورد استقبال مسئولین، بزرگان و متنفذین آن ولایت قرار گرفتند.
 
رئیس جمهوری در حالی وارد قندهار می‌شود که در این اواخر طالبان مسلح حملات شان را در این ولایت افزایش داده‌اند.
 
از سوی دیگر وحید عمر؛ مشاور ارشد اشرف‌غنی دیروز در پیامی با اشاره به سفر طالبان به پاکستان و برگشت هیات دولت به کابل گفت:"اکنون که هر دو تیم مذاکره‌کننده به خانه‌های‌شان برگشته‌ اند، بهتر خواهد بود دور بعدی مذاکرات در قندهار برگزار شود".
 
عمر در توییتی نوشت که :"ما از کابل و شما از اسلام‌آباد این زحمت را بکشید. در مسجد خرقه مبارک آمادگی‌ها را می‌گیریم".
 
اگرچه پیشتر، والی بامیان نیز برای میزبانی از مذاکرات صلح در آن ولایت، اعلام آمادگی کرده بود؛ اما به دلایل سیاسی، قومی و مذهبی، بسیار بعید به نظر می رسد که دوطرف مذاکره کننده به این پیشنهاد، توجهی نشان دهند. بر این اساس و با توجه به توییت وحید عمر، گزینه مورد نظر حکومت برای این منظور، قندهار است.
 
قندهار در تاریخ سیاسی و تجربه زیسته رهبران پشتون‌تبار افغانستان، یک جایگاه برین و بی بدیل دارد که با هیچ شهر دیگری قابل جایگزین نیست. قندهار در اغلب فصل های تاریخ معاصر افغانستان، مرکز قدرت، خاستگاه شاهان و سلاطین و عمده ترین پایگاه نفوذ و سلطه سنتی سران قبایل پشتون بوده است.
 
برای طالبان هم این شهر، اهمیت استراتژیک و راهبردی دارد و به یک معنا پایتخت قدرت سیاسی و معنوی آن گروه در زمان سلطه رژيم امارت محسوب می شد.
 
در دوره رژيم امارت، ملا عمر؛ بنیانگذار و «امیرالمؤمنین» طالبان در قندهار مستقر بود و از آنجا بر بیش از ۹۰ درصد خاک کشور، حکم می راند.
 
از جانب دیگر، واقع شدن مکان مقدسی موسوم به «خرقه مبارک» که در آن یک لباس منسوب به پیامبر اکرم (ص) نگهداری می شود نیز به این شهر در نگاه رهبران سنتی و مذهبی پشتون، اهمیت و جایگاهی قدسی بخشیده است؛ برخلاف بامیان که به دلیل وجود مجسمه های غول‌پیکر بودا و به رغم سابقه ای بی بدیل از تاریخ و تمدن و فرهنگ، همواره از دید پشتون های تندرو به ویژه طالبان، یک شهر «الحادی» به حساب می آید و طالبان به دستور پاکستان بر بنیاد همین نگرش، یکی از بی‌ نظیرترین میراث های فرهنگ بشری را در این شهر منهدم کردند.
 
با این حساب، اشرف غنی به قندهار رفت تا بر اهمیت و جایگاه این شهر در بحبوحه پافشاری دولت بر لزوم برگزاری مذاکرات صلح در داخل خاک افغانستان، تأکید کند. انتظار می‌رود این سفر، زمینه ساز یک موج بزرگ و فراگیر سیاسی و تبلیغاتی گسترده به منظور متقاعد کردن طالبان به ادامه مذاکرات در قندهار قرار بگیرد.
 
از نظر نمادین هم انتخاب قندهار به عنوان مرکز مذاکرات صلح و در آینده، مکانی برای توافق دو نیروی متخاصم پشتون برای پایان جنگ، معنی دار و پیام‌مند است؛ زیرا در صورت پذیرش این پیشنهاد دولت از جانب طالبان، قندهار می تواند یکبار دیگر به نقش تاریخی خود در رقم زدن یک فصل مهم دیگر در تاریخ سیاسی افغانستان بازگردد و دوطرف این بازی که تصمیم گیران، برنامه ریزان و استراتژیست های اصلی آن را پشتون ها تشکیل می دهند، می توانند بنیان یک مصالحه سنتی به شیوه قبایل پشتون را در قندهار بگذارند.
 
با این حال، سفر رییس جمهوری به قندهار در شرایطی صورت می گیرد که این ولایت، اخیرا صحنه جنگی خونین و مرگبار میان نیروهای دولتی و طالبان بود که بر اساس ادعای منابع دولتی در آن، صدها ملیشه طالب کشته شدند.
 
این دومین جنگ بزرگ طالبان پس از خیز بلند نیروهای آن گروه برای تصرف ولایت جنوبی هلمند محسوب می شود که البته بازهم ناکام ماند.
 
از این منظر می توان نتیجه گرفت که رییس جمهوری در میدان جنگ قندهار در جستجوی یافتن راهی برای مصالحه با طالبان است؛ مصالحه ای مبتنی بر سنت پشتونوالی با آمیزه ای از تقدس خرقه مبارک؛ دو نیرویی که هویت سیاسی و قومی پشتون را تشکیل می دهد و مبانی سیاست افغانستان در بیش از صد سال اخیر همین هویت دوگانه متشکل از سنت و مذهب تشکیل می دهد.
 
علی موسوی - جمهور