جمهوری اسلامی موقت افغانستان!

حامد کرزی؛ رییس جمهوری پیشین  از ایجاد حکومت موقت در نتیجه گفتگوهای صلح در افغانستان حمایت کرده؛ اما گفته است که نباید به هیچ عنوان جمهوریت قربانی شود.
 آقای کرزی که به منظور شرکت در نشست صلح مسکو در روسیه به سر می برد، در یک اظهارات تازه گفته که برای یک توافق سیاسی دو راه حل وجود دارد: یکی طالبان همراه حکومت فعلی یکجا شوند و دوم اینکه یک حکومت موقت به وجود آید که زمینه اشتراک طالبان را در قدرت فراهم سازد.
 او در مورد طرح جدید امریکا نیز گفته که اگر دیگر هیچ راهی نباشد، حکومت موقت نیز می‌تواند راهگشا باشد.
 رییس جمهوری پیشین اما تاکید کرده که حمایت او از حکومت موقت به هیچ عنوان به این معنا نیست که نظام کنونی قربانی شود؛ بلکه باید مردم در چارچوب یک نظام دموکراتیک، متحد شوند.
 
آقای کرزی که در موضع گیری های دوگانه و سیاست های مزورانه، استاد است، این بار نیز دولت موقت و جمهوریت را باهم جمع بسته و در موضعی متناقض، هم دولت موقت را یکی از گزینه های راهگشا برای ادغام طالبان به قدرت دانسته و هم جمهوریت را غیر قابل معامله دانسته و از لزوم اتحاد مردم در نظامی دموکراتیک، سخن گفته است؛ طرحی که نتیجه آن تولد ترکیب شگفت انگیز جمهوری اسلامی موقت افغانستان می‌شود!
 این موضع احتمالا به این دلیل اتخاذ شده که کرزی نمی تواند مستقیما علیه نظام جمهوری موضع بگیرد و دولت موقت را به مثابه جایگزینی برای آن، مورد حمایت قرار دهد؛ زیرا او ۱۳ سال در همین نظام، فرمانروایی کرده و یکی از طولانی ترین دوره های رهبری سیاسی در تاریخ معاصر افغانستان را به نام خود ثبت کرده است.
 با این حال، کاملا روشن است که دولت موقت، فرای همه فوایدی که ممکن است برای پایان جنگ، استقرار آتش بس و انقضای سلطه اشرف غنی داشته باشد، در چارچوب اصول نظام جمهوری نمی گنجد و متضمن اتحاد مردم در نظامی مردم سالار نیست.
 
نخستین ایرادی که بر دولت موقت وارد است، همانطور که از نام آن پیداست، موقتی بودن آن است. دولت موقت به هر میزانی که موسع، فراگیر و افغانستان‌شمول باشد نمی تواند چارچوبی قابل اتکا و تضمین شده برای هدایت افغانستان به سمت کشوری یگانه، متحد و دموکراتیک باشد. دولت موقت، یک طرح عاجل و فوری برای عبور از بن بست و رسیدن به راه حلی آنی برای پایان جنگ، مهار ناامنی و آشتی دادن طالبان با قدرت است. بنابراین، در این طرح، نه دموکراسی، اولویت دارد، نه نظام جمهوری و نه حتی وحدت مردم.
 بر این اساس، همانگونه که در دولت موقت به رهبری حامد کرزی و تحولات پس از آن شاهد بودیم، دولت موقت، لزوما بستری مطمئن برای تولد یک نظم پایدار، عادلانه و مبتنی بر اراده دموکراتیک مردم نیست. حامد کرزی هم در دولت موقت، یک رهبر ملی بود که قویا به وحدت و یکپارچگی همه اقوام و جریان های سیاسی، اجتماعی و مذهبی کشور، تظاهر می کرد؛ اما در ادامه راه، وضعیت به مرور به سمت استبداد و خودکامگی هدایت شد، به آرای مردم، دستبرد زده شد، به نتایج انتخابات به مثابه امانت ملی، خیانت شد و کرزی با محدود کردن حلقه تصمیم گیری درباره سیاست های کلان و مسایل بزرگ ملی به چند مهره ثابت و فاسد قومی، نشان داد که اعتقادی به دموکراسی و وحدت ملی ندارد و در صدد تحمیل سیطره غیر مشروع خود و انحصار قدرت به کام یک قوم است.
 
بنابراین، دولت موقت مورد حمایت او به ویژه در شرایطی که این بار قرار است قدرت به طالبان واگذار شود، هرگز قابل اطمینان نیست و نمی توان آن را زمینه ای امن و مطمئن برای جمهوریت و مردم سالاری و وحدت ملی دانست.
 نکته دوم این است که دولت موقت، ایده قدرت های خارجی است و امریکا طرح تشکیل اجلاسی شبیه بن اول را ارائه داده است؛ درست همان گونه که دولت موقت به رهبری کرزی و رویدادهای پس از آن، یک ایده برآمده از توافق داخلی افغان ها نبود؛ بلکه ماهیتا یک طرح امریکایی بود که از قضا در آن زمان نیز عنصری به نام زلمی خلیلزاد در رأس آن قرار داشت.
 با توجه به این ملاحظات، کرزی نه دغدغه ارزش های نظام جمهوری را دارد و نه در پی متحد کردن اقشار مختلف مردم افغانستان در یک نظام دموکراتیک است؛ بلکه تنها هدف او تسهیل بازگشت طالبان به قدرت است که برای آن دو راهکار ارائه کرده: یکی اذغام طالبان به دولت کنونی و دوم، تشکیل یک دولت موقت جدید. او می داند که اولی، غیر ممکن است؛ بنابراین، هدف اصلی اش تشکیل دولت موقت خواهد بود که نخستین قربانی آن، جمهوریت، قانون اساسی و اراده دموکراتیک مردم افغانستان است؛ مواردی که البته برای حامد کرزی و طیف همفکران او هیچ اهمیتی ندارد.
 
علی موسوی - جمهور