راهبردهای ناکام، جنرال‌های ناتوان

جنرال اسکات میلر؛ فرمانده جدید نیروهای خارجی در افغانستان می‌گوید برای گفتگوهای صلح با طالبان تلاش خواهد کرد.
 
فرماندهی ناتو و نیروهای امریکایی در افغانستان امروز یازدهم سنبله به گونه رسمی از جنرال جان نیکلسون به جنرال اسکات میلر سپرده شد.
 
آقای میلر ۵۷ ساله، نهمین فرمانده نیروهای امریکایی در افغانستان در ۱۷ سال گذشته، از آغاز جنگ در این کشور و نخستین فرماندهی است که دولت دونالد ترامپ برگزیده است.
 
او پیش از این رهبری ستاد مرکزی نیروهای ویژه امریکا برای مبارزه سری با مظنونان تروریستی بین‌المللی را بر عهده داشت.
 
نزدیکانش گفته‌اند که سابقه و تخصص او در مبارزه با مظنونان تروریستی بین‌المللی نشان می‌دهد که انتصاب او به این پست حاکی از تمرکز بر مبارزه با گروه‌هایی چون داعش در افغانستان است.
 
اما او گفته که در کنار آوردن فشار بر مخالفان مسلح، برای گفتگوهای صلح با طالبان تلاش خواهد کرد.
 
جان نیکلسون در شروع ماموریتش، پایان سال ۲۰۱۷ را پایان داعش در افغانستان خوانده و گفته بود که طالبان را وادار به نشستن دور میز گفتگو می‌کند.
 
نیکلسون در شرایطی افغانستان را ترک کرد که هرگز نتوانست حد اقل های وعده های استراتژيک خود را تحقق بخشد.
 
در زمان فرماندهی او، داعش بزرگ ترین جهش های خود را در افغانستان تجربه کرد. دامنه جنگ از کوه های ننگرهار به داخل مناطق شهری کابل و تا حوزه سبز امنیتی پایتخت و ارگ ریاست جمهوری رسید؛ زیرا گروه تروریستی داعش تنها مراکز رسانه ای، مساجد، نمازگزاران، زنان و کودکان بی دفاع شیعه و مراکز فرهنگی را آماج قرار نداد. این گروه تکفیری جعلی، برساخته و پروژه ای، مسؤولیت حمله راکتی روز عید قربان به ارگ ریاست جمهوری را هم بر عهده گرفت.
 
این برای فرماندهی که وعده داده بود پایان سال ۲۰۱۷ میلادی، پایان داعش در افغانستان نیز خواهد بود، یک شرمساری بزرگ است.
 
صرف نظر از اینکه داعش در افغانستان یک پروژه پیچیده استخباراتی در ابعاد منطقه ای و بین المللی است که امریکا هم بخشی از این پروژه را بر عهده دارد، ناتوانی در مهار آن در ابتدای راه، برای یک فرمانده نظامی که وعده نابودی یک گروه تروریستی بی ریشه و فاقد پایگاه اجتماعی و فرهنگی را داده بود، یک سرشکستگی شرم آور و غیر قابل جبران خواهد بود.
 
نیکلسون همچنین در ابتدای مأموریت خود در دو و نیم سال پیش، وعده داده بود که حاکمیت دولت مرکزی افغانستان را بر ۸۰ درصد خاک این کشور، تأمین خواهد کرد.
 
این در حالی است که در دوره فرماندهی او، سه شهر استراتژيک افغانستان به دست طالبان، سقوط کرد و دامنه قدرت این گروه تروریستی به نحو کم سابقه ای بر ۷۰ درصد خاک کشور، گسترش پیدا کرد.
 
بنابراین، نیکلسون در این زمینه نیز ناموفق عمل کرد و نتوانست به آنچه وعده داده بود، عمل کند.
 
اگرچه در خصوص استیلای طالبان بر افغانستان، تضعیف دولت مرکزی، آسیب پذیری نیروهای امنیتی و سیاست های استراتژيک امنیتی دولت کابل و متحدانش در مبارزه واقعی با تروریزم، تردیدهایی جدی وجود دارد که نقش و سهم امریکا نیز در این وضعیت به گونه پررنگی مورد سؤال و پرچالش است.
 
با اینهمه برای یک درجه دار نظامی که در رِأس قدرتمندترین نیروها از چندین ارتش حرفه ای و مقتدر جهان، قرار دارد، عدم تحقق چنین وعده ای، چیزی نیست که به آسانی بتوان از کنار آن گذشت.
 
افزون بر این، دیگر وعده ای که نیکلسون نتوانست در آن توفیقی داشته باشد، حاضر کردن طالبان بر سر میز مذاکرات صلح است.
 
نیکلسون رفت؛ اما طالبان همچنان یک گروه تروریستی جنگجو و خشونت طلب باقی مانده است؛ اگرچه امریکا به صورت مبهم و پنهانی با آن گروه، وارد گفتگوهای پشت پرده شده؛ اما این همان چیزی نیست که امریکا می خواست؛ بلکه این چیزی است که طالبان با احتراز از مذاکره مستقیم با دولت کابل بر واشنگتن تحمیل کرده است.
 
افزون بر این، استراتژي های نظامی امریکا در افغانستان نیز یکی پس از دیگری، شکست می خورد و اکنون نوبت استراتژي ترامپ است که در حال تجربه شکست است.
 
امریکا در چنین باتلاقی که استراتژي ها را ناکام می گذارد و جنرال های کارکشته را ناتوان می سازد، هیچ رهیافت دیگری جز تغییر باربار راهبرد و جا به جایی مستمر جنرال ها و درجه داران نظامی ندارد.
 
در این میان، باید منتظر ماند و دید که جنرال اسکات میلر ۵۷ ساله با میراث ناکام جان نیکلسون ۶۰ ساله چه خواهد کرد. او اگرچه وعده زیادی نداده؛ اما با چالش های سنگین و خطیری در یک مأموریت آفت زده و بحرانی رو به روست.

عبدالمتین فرهمند - جمهور