بن‌بست در مذاکرات صلح؛ عهدشکنی امریکا یا زورگویی طالبان؟

یک منبع نزدیک به گروه طالبان تایید می‌کند که دور ششم مذاکرات بین مقام‌هایی امریکایی و نمایندگان طالبان به بن بست خورده است.

این منبع می‌گوید که عدم تعهد امریکا به توافقات قبلی، دور جدید مذاکرات را با مشکل روبرو ساخته است.

ششمین دور مذاکرات مقام‌های امریکایی و نمایندگان طالبان از روز چهارشنبه هفته گذشته (11 ثور) در دوحه در حال برگزاری است.

زلمی خلیلزاد با آغاز دور ششم مذاکرات امریکا با طالبان گفته که او در بازگشت به دوحه برای مذاکرات، خواهان ختم خشونت در افغانستان شده است.

آقای خلیلزاد گفته:"در جلسه افتتاحیه من به طالبان اشاره کردم که مردم افغانستان که برادران و خواهران آنها هستند، می‌خواهند این جنگ پایان یابد. وقت آن رسیده است که سلاح‌ها را به زمین گذاشته، خشونت‌ها را متوقف ساخته و صلح را بپذیریم."

اما ذبیح الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان این خواست را یک مطالبه خیالی خوانده و تاکید کرده است:"خلیلزاد باید در فکر به زمین گذاشتن اسلحه از ما نباشد."
 
از اینجا نمی توان نسبت به آنچه در پشت پرده مذاکرات امریکا و طالبان در قطر رخ داده، اظهار نظری قاطعانه و صریح انجام داد؛ زیرا این مذاکرات تاکنون همچنان پنهانکارانه و غیر شفاف ادامه یافته و هیچ جزئیات قابل ملاحظه و محاسبه ای از آن به بیرون درز نکرده است. بنابراین، کسی به درستی نمی داند که در پنج دور پیشین این مذکرات، طرف های گفتگوکننده روی چه چیزهایی توافق کرده بودند که در مذاکرات جاری، طرف امریکایی از تعهدات خود در این باره، عدول کرده باشد.
 
با این حال، تاریخ و تجربه نشان داده است که امریکایی ها در مذاکره با دشمنان خود، صادق نیستند. آنها نه تنها به اصول اخلاقی گفتگوهای سازنده متقابل، پایبند نیستند؛ بلکه حتی اگر منافع شان اقتضا کند، تعهدات صریح و بدیهی کتبی شان را هم به سادگی نقض می کنند و زیر پا می گذارند. این رویکرد واشنگتن به ویژه به دنبال روی کارآمدن دونالد ترامپ؛ رییس جمهوری کنونی امریکا، چندین برابر، تشدید و تقویت شده است؛ زیرا برای ترامپ، هیچ اصل اخلاقی یا حقوقی پایدار و ثابتی وجود ندارد که نتوان آن را نقض کرد، زیر پا نهاد و نادیده گرفت.
 
خروج یکجانبه امریکا از توافق شش جانبه هسته ای با ایران که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد هم رسیده بود، یکی از نمونه های واضح در این زمینه است.
 
شکست و بن بست در مذاکرات هسته ای ترامپ با کیم جونگ اون؛ رهبر کوریای شمالی که موجب شد دیدار اخیر دو رهبر در ویتنام در نیمه راه و زودتر از برنامه مقرر، به پایان برسد، یکی دیگر از نمونه های سیاست عهدشکنانه واشنگتن است.
 
بنابراین، در صورتی که خبر بروز بن بست در مذاکرات امریکا و طالبان در قطر درست باشد، طالبان نشان داده اند که مذاکره کنندگان هوشیاری هستند و با شناختی دقیق و ژرف از سیاست دیرینه امریکا در گفتگو با دشمنان خود، نمی خواهند پیش از دست یافتن به دستاوردهایی قابل اطمینان و غیرقابل بازگشت، مغلوب بازی های واشنگتن شوند.
 
با این حال، این تنها یک وجه رویداد است. همان گونه که در بالا هم اشاره شد، از این زاویه و با توجه به خلأ کامل اطلاعاتی نسبت به جزئیات پشت پرده گفتگوهای قطر، هیچ حکم قاطع و صریحی نمی توان صادر کرد. بنابراین، در کنار سیاست عهدشکنانه و عاری از پایبندی به اصول اخلاقی گفتگوهای سازنده متقابل میان امریکا و دشمنانش، یک احتمال دیگر را نیز باید در نظر گرفت و آن، رویکرد زورگویانه و اقتدارگرایانه طالبان نسبت به این روند است.
 
طالبان اخیرا هم در پاسخ به زلمی خلیلزاد و هم در واکنش به قطعنامه جرگه مشورتی اشرف غنی، صریحا اعلام کردند که خلع سلاح آن گروه، یک ایده خیالی و غیر عملی است و طالبان تا رسیدن به اهداف شان که یکی از آنها رهایی افغانستان از «اشغال» خارجی هاست، به «جهاد» شان ادامه خواهند داد.
 
بنابراین، ممکن است سماجت، مقاومت اقتدارگرایانه و زورگویی ویژه طالبان، از عوامل اصلی بروز بن بست در مذاکرات صلح آن گروه با امریکایی ها باشد.
 
در این میان، وضعیت زمانی ناامیدکننده می شود و چشم انداز دستیابی آسان و نزدیک به استقرار صلح و پایان جنگ را تیره می سازد که تصور کنیم، عهدشکنی امریکا و زورگویی طالبان، در برابر همدیگر قرار بگیرند. در چنین شرایطی، نه تنها نباید منتظر دست یافتن به صلح در آینده نزدیک بود؛ بلکه حتی بیم آن وجود دارد که کلیت این روند فروبپاشد و تلاش های صلح به سرعت جای خود را به موج جدید جنگ بدهد.
 
علی موسوی - جمهور