حملات قندهار و هرات؛ انتقام یا تخریب روند صلح؟

مقامات در هرات می‌گویند ده‌ها نفر در نتیجه حمله هوایی به یک گردهمایی گروه طالبان در ولسوالی گذره این ولایت کشته و زخمی شده‌اند.
 
گفته شده که این حمله هوایی مراسمی را هدف قرار داده که به مناسبت آزادی یک فرمانده گروه طالبان از زندان دولت در ولسوالی گذره برگزار شده بود.
 
دفتر والی هرات گفته که افراد جمع شده در این گردهمایی برای انجام حملات در شهر هرات برنامه‌ریزی می‌کردند.
 
محمد علی فقیریار؛ ولسوال ادرسکن هرات گفته‌است که این حمله هوایی حوالی ساعت ۹ صبح به وقت محلی، گرد همایی طالبان را هدف قرار داد.
 
او گفته که در این حمله بیشتر از ۴۵ نفر کشته و ۱۵ نفر زخمی شده‌اند.
 
این در حالی است که طی روزهای اخیر در دست کم دو حمله هوایی جداگانه ده ها نیروی طالبان در قندهار نیز کشته شده اند.
 
حمله های اخیر بر مواضع طالبان، طی ماه های گذشته بی سابقه محسوب می شود. این حمله ها به ویژه پس از حمله بزرگ چند روز پیش گروه طالبان بر ریاست امنیت ملی ولایت سمنگان صورت می گیرد؛ حمله ای که دولت در واکنش به آن اعلام کرد که از طالبان، انتقام خواهد گرفت.
 
با این حساب، حمله های مرگبار سه روز اخیر در قندهار و هرات می تواند نوعی پاسخ متقابل و متناسب دولت علیه طالبان باشد. اگرچه حمله های قندهار یک تفاوت نه چندان کوچک با حمله هرات داشت و آن اینکه حمله قندهار، تدافعی و واکنشی بود و در پاسخ به حمله های منظم نیروهای طالبان، صورت گرفت.
 
تفاوت مهم دیگر این است که حمله های هوایی اخیر تنها از سوی ارتش ملی صورت نمی گیرد؛ بلکه نیروهای خارجی هم در آن مشارکت دارند و به منظور حمایت از مواضع نیروهای امنیتی داخلی به هدف سرکوب جبهه طالبان، وارد عمل می شوند. این امر می تواند چشم انداز روند صلح را با ابهام رو به رو کند و موفقیت قابل انتظار طالبان از این روند را به مخاطره بیاندازند.
 
طالبان اگرچه همواره دولت را به تلاش برای تخریب روند صلح متهم می کنند و زلمی خلیلزاد؛ مذاکره کننده ارشد امریکا نیز در واکنش به حمله طالبان در سمنگان، نسبت به بهانه جویی عناصر مخالف صلح با استناد به حمله طالبان، هشدار داد و به طور تلویحی، موضع طالبان مبنی بر تخریب روند صلح از سوی برخی حلقات دولتی را تأیید کرد؛ اما واقعیت این است که طالبان با افزایش بی رحمانه خشونت و ادامه حملات خصمانه خود علیه نیروهای دولتی به رغم «صلح» با نیروهای خارجی، خود زمینه ساز خشونت و جنگ شدند و اقدامات سرکوبگرانه اخیر دولت از سر ناگزیری است و کاملا تدافعی محسوب می شود.
 
در این میان، حتی اگر به دلیل تلفات بالای جنگجویان طالبان در نتیجه حمله های هوایی اخیر، روند صلح متوقف شود یا کاملا فروبپاشد، مسئول اصلی این رویداد، طالبان هستند نه دولت افغانستان.
 
هیچکس نمی تواند دولت را به طور یکجانبه به خویشتن داری و سازشکاری دعوت کند و چشم خود را بر خشونت آفرینی ها و جنگ افروزی های خونبار طالبان ببندد.
 
در خصوص حمله هرات هم دولت یک هدف کاملا مشروع را آماج قرار داده و آن اجتماع بزرگ ملیشه های مسلح و فرماندهان ارشد یک گروه تروریستی ضد دولتی است. اینکه در آن اجتماع از چه کسی به چه دلیلی تجلیل می شده، هیچ اهمیتی ندارد؛ کما اینکه طالبان، هنگام آماج قرار دادن نیروهای دولتی و فرماندهان بلندپایه ارتش و پولیس یا حمله سازمان یافته بر مراکز امنیت ملی، هرگز هیچ ملاحظه دیگری را مد نظر قرار نمی دهند و انگیزه آنها تنها معطوف به تحمیل حد اکثر تلفات بر دولت است. در این میان، در موارد فراوانی شماری انبوه از غیر نظامیان بی گناه نیز تلف شده اند؛ اما طالبان هرگز در قبال این جنایات، پاسخگو نبوده اند.
 
استقبال شبه نظامیان و فرماندهان طالبان از یک زندانی که متعهد به ترک جنگ با دولت شده و برای این منظور، تعهدنامه کتبی امضا کرده است، اقدامی نامشروع است و چنین مراسمی یک هدف جنگی محسوب می شود.
 
با این حال، تبعات و پیامدهای حملات مرگبار اخیر به همین‌جا محدود نمی شود؛ بلکه مشارکت فعال نیروهای خارجی در سرکوب نیروهای طالبان می تواند سیر شکست و فروپاشی توافق امریکایی صلح را تسریع کند، و این رویداد چه بسا ممکن است ریشه در اختلاف های جدی میان درجه داران نظامی و مدیران سیاسی قدرت های بزرگی مثل امریکا درباره جنگ و صلح با طالبان داشته باشد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور