پارادوکس بایدن؛ نه می‌جنگیم نه خارج می‌شویم

جو بایدن؛ رییس ‌جمهوری امریکا در نخستین اظهارات رسمی خود درباره افغانستان گفته‌است که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان طبق توافق‌نامه صلح دوحه میان امریکا و گروه طالبان در ماه می صورت نخواهد گرفت.

بایدن در دیدار از پنتاگون گفته‌است که او می‌تواند مهلت خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در ماه می سال روان میلادی را کنار بگذارد.

پیش از این، جنرال فرانک مکنزی؛ فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی ارتش امریکا نیز گفته‌بود که اعمال طالبان خروج تمام نیروهای امریکایی از افغانستان را پیچیده می‌سازد.

او گفته‌بود که میزان خشونت در افغانستان هنوز بسیار بالا است و ایالات متحده اقدامات طالبان و همچنین توافقنامه صلح را برای یافتن راهی برای پیشرفت در آینده نزدیک بررسی می‌کند؛ اما هنگام خروج نیروهای امریکایی از افغانستان باید رویکردی مبتنی بر شرایط وجود داشته‌باشد.

پیشتر کنگره امریکا هم در گزارشی به کاخ سفید توصیه کرد که ضرب‌الاجل خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را به تعویق بیاندازد.

اگرچه کاخ سفید و پنتاگون تاکنون به طور رسمی درباره راهبرد آینده امریکا در قبال افغانستان، ابراز نظری نکرده اند؛ اما مجموعه ابراز نظرها و دریافت ها و برداشت های مورد اشاره نشان می دهد که ضرب الاجل خروج کامل نیروهای امریکایی در پایان ماه می، اجرایی نیست و احتمالا این تصمیم هم مورد تأیید کاخ سفید و وزارت امور خارجه دولت بایدن است و هم فرماندهان جنگی و مسئولان ارشد پنتاگون با آن موافق هستند.

از سوی دیگر، شرکا و متحدان راهبردی امریکا هم از این ایده قویا حمایت می کنند که حضور یا خروج قوای خارجی از افغانستان باید تابع شرایط باشد و تا زمانی که زمینه لازم برای خروج مهیا نشده، این کار صورت نگیرد.

تا اینجای کار ممکن است مورد حمایت و استقبال دولت افغانستان هم باشد که نسبت به بازگشت طالبان به قدرت بیمناک است و خروج نیروهای خارجی را مقدمه سقوط می داند، به همین دلیل، خواستار حضور بلندمدت و طولانی این نیروها است.

اما وضعیت زمانی پیچیده می شود که امریکا دیگر مایل به مشارکت در جنگی تمام عیار و طولانی با تروریزم در افغانستان نیست. این جنگ، شکست خورده و امریکا دیگر نمی خواهد یک مسیر شکست خورده را دوباره بپیماید.

سران دولت بایدن هم اذعان کرده اند که میزان کنونی نیروهای امریکایی مستقر در افغانستان، کافی است و به نظر نمی رسد که تصمیم تازه ای برای افزایش نیرو گرفته شود.

خود او هم در نخستین موضع گیری رسمی اش در قبال مساله افغانستان، تأکید کرده است که این کشور از دیپلماسی به عنوان راه حل بحران افغانستان، حمایت می کند و به آن اولویت می دهد.

به این ترتیب، به باور صاحب نظران امنیتی، اگر امریکا در مهلت تعیین شده در توافقنامه دوحه میان امریکا و طالبان، افغانستان را ترک نکند و از آنسو دیگر حاضر نباشد مسئولیت پایان بخشیدن به جنگی را که خودش آغاز کرده، بپذیرد و با طالبان و همپیمانان آن گروه در میدان های نبرد، رو به رو نشود، شرایط از آنچه اکنون هست بدتر خواهد شد؛ زیرا تاوان این دوگانه رفتاری پارادوکسیکال را مردم و نیروهای امنیتی افغانستان خواهند پرداخت؛ زیرا طالبان هم رسما اعلام کرده اند که اگر امریکا به مفاد توافقنامه دوحه، از جمله خروج کامل نیروهایش تا پایان ماه می سال جاری میلادی، عمل نکند، این گروه به جنگ بازخواهد گشت.

اخیرا گزارش شد که طالبان فرماندهان جنگی خود را به جبهات فراخوانده اند تا برای شروع یک فصل خونین دیگر آمادگی بگیرند.

از سوی دیگر، در صورتی که بایدن تصمیم بگیرد که نیروهای امریکایی را تا پایان ماه می از افغانستان خارج نکند، بعید به نظر می رسد که طالبان به رویکرد سیاسی و دیپلماتیک او برای ادامه گفتگوهای صلح برای رسیدن به یک توافق تازه، پاسخ مثبت بدهند.

به این ترتیب، پیش بینی می شود که رویکرد دوگانه امریکا در قبال جنگ و صلح افغانستان، یک بهار خونبار دیگر را برای نظامیان و غیر نظامیان افغان، رقم خواهد زد؛ اگرچه با توجه به میزان اندک نظامیان خارجی مستقر در افغانستان، به نظر نمی رسد که استمرار جنگ، عملا خطر یا هزینه ای را متوجه این نیروها و دولت های متبوع شان کند.

عبدالمتین فرهمند - جمهور