«سفر پنهانی غنی به راولپندی»؛ واقعیت یا پروپاگندا؟

در پی انتشار توییت‌هایی از چند خبرنگار پاکستانی که مدعی شدند اشرف غنی "سفر مخفیانه" به پاکستان داشته، ارگ آن را تکذیب کرد و گفت آقای غنی آخرین بار دو سال پیش به پاکستان رفته بود.
 
پیشتر کامران خان؛ خبرنگار مطرح پاکستانی مدعی شد که اشرف غنی "دیداری مخفیانه" از پاکستان داشته است. او نوشته بود که این "دیدار جذاب" چند ماه قبل انجام شده و "آقای غنی به فرودگاه چکلاله (راولپندی) فرود آمده؛ ولی از هواپیمای خود خارج نشده است."
 
او مدعی شده که جنرال قمر باجوا؛ فرمانده نیروی زمینی ارتش پاکستان برای مدت طولانی با آقای غنی در داخل هواپیما گفتگو کرده و "مخفی ماندن این کار انتخاب آقای غنی بوده است".
 
حامد میر؛ خبرنگار دیگر پاکستانی نیز در مقاله‌ای برای روزنامه نیوز پاکستان از "سفر مخفیانه" آقای غنی به پاکستان خبر داده و هدف آن را "از بین بردن شکاف‌ها" میان دو کشور عنوان کرده است.
 
واکنش ارگ به این اخبار کاملا قابل پیش بینی بود؛ زیرا سفری که بر بنیاد ادعای خبرنگاران پاکستانی، ماه ها پیش انجام شده و تاکنون مخفی مانده و به ویژه وقتی ادعا می شود که مخفی ماندن آن خواسته آقای غنی بوده، باید همچنان مخفی بماند و افشای آن تکذیب شود.
 
با این حال، این پرسش جدی است که آیا آنچه از جانب روزنامه نگاران پاکستانی «افشا» یا ادعا شده، واقعیت دارد یا همانطور که رهبران جنبش تحفظ پشتون گفته اند، تبلیغات و پروپاگندای سازمان جاسوسی آی اس آی است؟ در هر دو صورت، یک سؤال دیگر هم مطرح می شود و آن اینکه اگر واقعیت داشته، هدف از این سفر چه بوده و چرا مخفی مانده و اگر کذب است و یک کارزار تبلیغاتی است، چرا به راه افتاده و هدف از آن چیست؟
 
همانگونه که دواخان مینه پال؛ رییس مرکز رسانه های حکومت هم گفته، انجام سفرها و دیدارهای غیر رسمی و اعلام ناشده از سوی مقامات کشورها امری رایج است و نمی تواند برخلاف عرف دیپلماتیک تلقی شود. در تازه ترین مورد، سفر محرمانه ویلیام برنز؛ رییس سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) به کابل هم افشا شد. بنابراین، سفر پنهانی و غیر رسمی آقای غنی به راولپندی هم کاملا امکان پذیر است و ممکن است صورت گرفته باشد. سفر به راولپندی و نه اسلام آباد و دیدار با قمر جاوید باجوا و نه عمران خان یا عارف علوی، شاید از دلایل مخفی ماندن این سفر بوده باشد.
 
اینکه آقای غنی – بر اساس ادعای روزنامه نگار پاکستانی- از هواپیما خارج نشده و در همانجا با فرمانده نیروی زمینی ارتش پاکستان، ملاقاتی طولانی داشته نیز یکی دیگر از نشانه های آن است که این سفر، کاملا محرمانه بوده و بدیهی است که آقای غنی نخواسته افشا شود.
 
یکی دیگر از دلایل احتمالی مخالفت اشرف غنی با عدم افشای این سفر، جلوگیری از تکرار همان واکنش هایی است که نسبت به یکی دیگر از سفرهای او به راولپندی نشان داده شد. در آن زمان، آقای غنی به عنوان رییس جمهوری، عرف دیپلماتیک را زیر پا گذاشت و برای دیدار با یک فرمانده نظامی به مقر ارتش پاکستان در شهری خارج از پایتخت رفت؛ اقدامی که واکنش ها و انتقادهای گسترده ای را برانگیخت.
 
نکته دیگر، مسایل و موضوعات مطرح شده در دیدار مخفیانه اشرف غنی است که احتمالا به اندازه ای اهمیت راهبردی و استراتژيک داشته که کابل نخواسته جریان آن سفر افشا شود. مذاکره درباره سرنوشت خط دیورند، صلح با طالبان، جنگ افغانستان، روابط راهبردی کابل – دهلی نو و... شاید از مهم ترین مسایل مورد بحث میان دوطرف بوده باشد که برخی از آنها از جمله خط دیورند همواره از خطوط سرخ سیاست خارجی افغانستان محسوب می شده است.
 
با این حال، آنچه گفته شد درباره احتمال واقعیت داشتن سفر ادعایی غنی به راولپندی بود. این در حالی است که احتمال دروغ بودن این ادعا نیز درست به اندازه واقعیت داشتن آن، قوی است و وجود دارد.
 
یکی از مواردی که این ادعا را به یک پروپاگندا شبیه می سازد، زمان راه اندازی آن است. پرسش این است که چرا این ادعا اکنون و «ماه ها» بعد از «سفر مخفیانه» غنی به راولپندی مطرح می شود؟ اکنون جنگ و صلح افغانستان به مرحله حساس و حیاتی خود رسیده است؛ زیرا نیروهای خارجی در حال ترک افغانستان هستند و طالبان و پاکستان نیز خود را برای تصاحب قدرت از راه جنگ یا سازش آماده می کنند؛ هدفی که تنها یک مانع بزرگ در مسیر آن قرار دارد و آن اشرف غنی و دولت به رهبری او است. بنابراین، دور از انتظار نیست که رسانه های پاکستانی به دیکته آی اس آی و ارتش پاکستان، مأمور جوسازی های رسانه ای برای تضعیف قدرت اشرف غنی شده باشند تا از نظر سیاسی، فشارها بر آقای غنی را افزایش داده و او را در داخل کشور، آماج سیلی از انتقاد قرار دهند تا منزوی شود.
 
بی توجه به اینکه کدامیک از این دو احتمال حقیقت دارد، این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت که در پاکستان، فرمانده نیروی زمینی، قدرتمندترین مرجع در حوزه های سیاسی و امنیتی است و رؤوس اصلی سیاست خارجی پاکستان به ویژه در قبال افغانستان، از سوی او تعیین می شود. بنابراین، صرف نظر از اینکه آقای غنی به ملاقات قمر جاوید باجوا به راولپندی رفته یا نرفته، مشکلات عمیق و پیچیده کابل و اسلام آباد در نهایت باید از طریق گفتگو و تعامل با این چهره حل شود و کابل نیز به خوبی نسبت به این واقعیت، واقف است.
 
محمدرضا امینی - جمهور