سایه سقوط بر فراز شهرها

درگیری‌ها در فاریاب و تخار شدت گرفته است. در یک شبانه‌روز گذشته تصرف شش ولسوالی توسط طالبان در این دو ولایت تایید شده است.
 
جنگ در دروازه شهر میمنه؛ مرکز فاریاب ادامه دارد و در ولایت تخار نیز درگیری میان طالبان و نیروهای دولتی به ورودی شهر تالقان؛ مرکز این ولایت رسیده‌است.
 
کنترل حداقل چهار ولسوالی چال، هزار سموچ، خواجه غار و ینگی قلعه در یک شبانه روز گذشته به دست طالبان افتاده است. همچنین گزارش‌هایی از سقوط دو ولسوالی خواجه بهاءالدین و درقد تخار نیز منتشر شده است.
 
در بلخ نیز طالبان ولسوالی چاربولک را تصرف کرده‌اند و شماری از نیروهای امنیتی کشته و تعدادی هم به طالبان تسلیم شده‌اند.
 
همچنین ولسوالی های دره صوف بالا و دره صوف پایین در ولایت سمنگان به دست طالبان افتاده است.
 
وزارت داخله اما گفته که دولت در یک وضعیت جدید قرار دارد و پیشروی و پسروی که طالبان مدعی هستند به معنی پیروزی آنان نیست.
 
این موضع گیری اما به نظر نمی رسد کمکی به تغییر وضعیت بحرانی جاری کند. شکی نیست که جنگ تبلیغاتی هم بخشی از مبارزه و کاملا ضروری است؛ اما وقتی واقعیت های فاجعه باری مانند سقوط شش ولسوالی در یک شبانه روز رخ می دهد، جنگ تبلیغاتی بدون نیاز به سمپاشی های متقابل دشمن، به خودی خود شکست می خورد.
 
سقوط ولسوالی ها اکنون به امری فراگیر تبدیل شده است. این وضعیت، نگرانی ها درباره فروپاشی روانی قوای امنیتی را تقویت می کند؛ زیرا در غالب موارد، بلندگوهای طالبان که نیروهای امنیتی را به تسلیم شدن فرامی خواند، بیشتر از یک ارتش جنگی، عمل می کند و موجب ترک پاسگاه ها و مراکز امنیتی از سوی این نیروها بدون درگیری مستقیم و مرگبار می شود.
 
بنابراین، آنچه نباید رخ می داد، اکنون رخ داده است و این وضعیت، بیش از هر چیزی ناشی از سوء عملکرد مهره های ارشد امنیتی در مرکز است؛ همان کسانی که دیروز به دستور اشرف غنی برکنار شدند و جای شان را افراد و چهره های تازه گرفتند.
 
این اما به تنهایی کافی نیست؛ زیرا بیم آن می رود که وضعیت از کنترل خارج شده باشد و مقام های تازه منصوب شده، عملا نتوانند کاری برای برگرداندن نظم و ثبات و احیای اطمینان و اعتماد نیروهای امنیتی انجام دهند؛ نیروهایی که پیش از این بارها برای نجات از گرسنگی، محاصره، سقوط و مرگ، از فرماندهان  مافوق شان در دولت های محلی و مرکزی، طلب کمک کردند؛ اما هرگز به دادخواهی ها و کمک طلبی های شان پاسخی مناسب داده نشد.
 
این میراث نامبارک مهره های ناکارآمدی کابینه امنیتی اشرف غنی است؛ کسانی که تنها امتیازشان پشتون بودن بود و اشرف غنی بر بنیاد همین عصبیت نفرت انگیز تا زمانی که وضعیت کاملا بحرانی نشد، هیچ میل و اراده ای به استفاده از تجربه و تخصص و تعهد عناصر پاکدست و میهن پرست برای کنترل اوضاع، مهار تروریزم و استقرار نظم و امنیت و ثبات و اقتدار نظام نداشت.
 
اکنون دیگر بحث بر سر این نیست که روزانه چند ولسوالی به دست طالبان سقوط می کند؛ بلکه مساله اصلی این است که سایه سقوط بر فراز شهرها رسیده و دست کم در دو شهر مهم شمال و شمال شرقی کشور، طالبان تا کمربندهای امنیتی مراکز شهری، پیش روی کرده و جنگ به داخل شهرها کشیده شده است.
 
در چنین شرایطی هیچ فرصتی برای از دست دادن فرصت وجود ندارد. مهار بحران، نیازمند تدابیر عملی و زودبازده است. شاید اولین قدم این باشد که به نیروهای امنیتی اطمینان داده شود که دولت قویا از آنها حمایت می کند و تحت هر شرایطی به کمک آنان در میدان نبرد خواهد شتافت. این موجب احیای روحیه متلاشی شده این نیروها خواهد شد و جلو واگذاری بدون درگیری ولسوالی ها و پایگاه ها به طالبان را می گیرد و اجازه نمی دهد که طالبان هم سرزمین های بیشتری را اشغال کنند و هم به تجهیزات، تانک ها و تسلیحات جدید نیروهای امنیتی دست یابند و از نظر نظامی، تقویت شوند.
 
از سوی دیگر، انتظار می رود که به وزرای تازه منصوب شده، صلاحیت تصمیم گیری های گسترده برای تغییر وضعیت داده شود. آنها باید به عنوان فرماندهان اصلی جنگ، از این صلاحیت برخوردار باشند که برای مهار طالبان و جلوگیری از سقوط ولسوالی های استراتژيک و مراکز بزرگ شهری مانند میمنه و تالقان و... هر تدبیری که لازم باشد را اتخاذ کنند و از هر نیروی حامی دولت و ضد طالبان، بهره ببرند؛ البته اگر فاشیزم، تنگ اندیشی، انحصارطلبی و دیکتاتورمآبی کانون مرکزی قدرت، اجازه دهد.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور