آیا پاکستان مسئول شکست امریکا در افغانستان است؟

عمران خان؛ نخست‌وزیر پاکستان گفته‌است که امریکا در جنگ افغانستان ناکام مانده‌است؛ «اما آنان (امریکایی‌ها) پاکستان را به دلیل این شکست سرزنش می‌کنند». او افزوده‌است که پاکستان هرگز به دنبال «عمق استراتژیک» در افغانستان نیست.
 
او این اظهارات را به تازگی در صحن پارلمان پاکستان بیان کرده‌است.
 
نخست‌وزیر پاکستان گفته‌است که پاکستان اقدامات زیادی مطابق خواسته‌های امریکا در مبارزه با تروریزم انجام داده؛ «اما طرف مقابل هرگز فداکاری‌های ما را به رسمیت نشناخت».
 
وی افزوده‌است: «آنان (امریکایی‌ها) هرگز قدردان اقدامات پاکستان و همکاری در مبارزه با تروریزم نبودند؛ بنابراین جای هیچ بحثی مبنی بر ارائه پایگاه نظامی برای امریکایی‌ها در خاک پاکستان، وجود ندارد.»
 
او گفته‌است پاکستان متعهد به همکاری برای صلح است؛ اما هرگز در هیچ منازعه‌ای شریک امریکایی‌ها نخواهد بود.
 
این بخشی از کارزار بزرگ پاکستان برای مقابله با تصمیم امریکا برای ایجاد پایگاه نظامی در خاک آن کشور به منظور زیر نظر داشتن طالبان و مبارزه با تروریزم است. از ابتدا هم قابل انتظار بود که پاکستان اجازه ایجاد پایگاه نظامی برای امریکا در قلمرو حاکمیتی خود را ندهد؛ زیرا حمایت از طالبان و اعطای اجازه ایجاد پایگاه نظامی به امریکا با هم تنافر دارد و پاکستان هرگز چنین اقدامی نمی کند.
 
این موضوع اما ابعاد عمیق تر دیگری نیز دارد. یکی از مهم ترین مسایل، نقش پاکستان در شکست امریکا در افغانستان است.
 
پاکستانی ها هیچگاه سلطه امریکا بر افغانستان را برنمی تابند؛ زیرا امریکا حامی دولت مرکزی کابل است که از نظر پاکستان باید سرنگون شود. از سوی دیگر، تا زمان حضور امریکا در افغانستان یا هر کشور دیگری در همسایگی آن، پاکستان قادر به استقرار یک حکومت دست نشانده خود از طریق به پیروزی رساندن مزدوران جنگی خویش در افغانستان نخواهد بود.
 
بنابراین، بسیار واضح است که پاکستان، مسئول شکست امریکا در افغانستان بوده و بدون نقش محوری اسلام آباد، پیش بینی نمی شد که امریکا به سادگی افغانستان را به کام طالبان واگذارد و آن را ترک کند.
 
بدیهی است که در این زمینه، عوامل مهم دیگری هم دخیل است؛ اما هیچیک از این عوامل نمی تواند مانع از دیده شدن نقش مرکزی رژيم اسلام آباد در حمایت از طالبان و تروریزم برای شکست دادن امریکا در افغانستان شود.
 
اکنون که امریکا در حال ترک افغانستان است، پاکستان هم در «جشن پیروزی» طالبان و شریک و سهیم است. در چنین شرایطی، نابخردانه است اگر انتظار داشته باشیم که عمران خان یا هر مقام سیاسی و نظامی تصمیم گیرنده در پاکستان، به امریکا مجوز ایجاد پایگاه نظامی در خاک آن کشور را بدهد و به این ترتیب، کمک کند تا جشن پیروزی طالبان و حامیانش ناتمام بماند.
 
اینکه عمران خان می گوید پاکستان می تواند به صلح کمک کند؛ اما هرگز بخشی از جنگ امریکا در منطقه نخواهد بود، واقعیتی است که سهم پاکستان از حضور آن کشور در ائتلاف نظامی به رهبری امریکا برای مقابله با تروریزم را نشان می دهد. علیرغم تاکیدهای نخست وزیر عمران خان درباره قربانی های پاکستانی در مبارزه با تروریزم، واقعیت این است که اسلام آباد هرگز عضوی مؤثر، متعهد و مسئول در این ائتلاف نبوده و هیچگاه آنگونه که بایسته بوده و انتظار می رفته با تروریزم مقابله نکرده است؛ بلکه خود بخشی از شبکه ترور و مصداق بارز تروریزم دولتی بوده است.
 
البته امریکا هم با علم به این نقش منفی و غیر سازنده پاکستان، همواره به آن کشور نگاه استراتژيک داشته و به مثابه شریکی کلیدی با آن تعامل داشته است. در مقابل اما با دولت افغانستان به رغم امضای پیمان های راهبردی، هیچگاه صادق نبوده و حتی به تعهدات مکتوب و بسیار ابتدایی اش نیز پایبند نمانده است.
 
به هر حال، روند خروج نیروهای امریکایی طی روزهای آینده تکمیل می شود و پاکستان بزرگترین برنده شکست ایالات متحده و ناتو در افغانستان خواهد بود.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور