نشست هند، بدون پاکستان علیه طالبان؟

نشست مشاوران و دبیران امنیت ملی هفت کشور منطقه، چهارشنبه، ۱۹ عقرب به ریاست آجیت دوال؛ مشاور امنیت ملی هند برگزار شد.
 
اشتراک‌کنندگان بر حفظ تمامیت ارضی افغانستان تاکید و با مداخله قدرت‌های خارجی مخالفت کردند.
 
در بیانیه‌ پایانی این نشست آمده است که خاک افغانستان نباید برای پناه‌دهی، آموزش، برنامه‌ریزی یا تمویل هرگونه اقدامات تروریستی استفاده شود.
 
این بیانیه همچنین خواستار همکاری جمعی در برابر تهدید رادیکال‌سازی، افراط‌گرایی، جدایی‌طلبی و قاچاق مواد مخدر در منطقه شده و بر ضرورت تشکیل یک دولت باز و واقعاً فراگیر که خواست همه مردم افغانستان باشد، تأکید کرده است.
 
مقامات شرکت کننده همچنین تمام فعالیت‌های تروریستی را به شدت محکوم و بر تعهد قاطع خود برای مبارزه با تروریزم در همه اشکال و مظاهر آن تاکید کردند.
 
در این نشست روسیه، کشورهای آسیای میانه، ایران و هند شرکت کرده‌اند؛ اما چین و پاکستان دعوت هند را نپذیرفته‌اند.
 
ذبیح‌الله مجاهد از نشست امنیتی هند درباره وضعیت افغانستان استقبال کرد و از کشورهای اشتراک‌کننده و دیگر کشورها خواست که «امارت اسلامی» را به رسمیت بشناسند.
 
نشست امنیتی دهلی ‌نو در شرایطی برگزار شد که پاکستان و چین آن را تحریم کردند؛ اقدامی که با توجه به روابط بحرانی، تنش آلود و خصومت آمیز اسلام‌آباد و پکن با دهلی ‌نو کاملاً قابل پیش بینی بود. با این حال عدم شرکت پاکستان و چین در این نشست، مانع از بهره برداری قدرت هایی مانند هند از فرصت ها و امکاناتی که در شعاع آن به وجود آمد نخواهد شد.
 
در این میان، شاید یکی از مهم ترین دستاوردهای این نشست به ویژه برای هند که با پاکستان و به تبع آن طالبان، دشمنی و خصومت دارد جلب حمایت دیگر کشورهای شرکت کننده از مواضع خود مبنی بر لزوم تشکیل دولت فراگیر و همه شمول با مشارکت مؤثر همه اقوام و اقلیت های کشور و پایان دادن به دخالت مستمر خارجی که تلویحا اشاره‌ای به مهندسی سیاسی و امنیتی پاکستان و چین در افغانستان می باشد، بود.
 
هند از جمله قدرت هایی است که پس از سقوط نظام پیشین افغانستان با روی کار آمدن طالبان، بسیاری از منافع و موقعیت‌های استراتژیک و راهبردی خود در معادلات افغانستان و منطقه را از دست داد و جای آن را نگرانی های بزرگ و هراس های همیشگی درباره احتمال قدرت گرفتن افراط گرایی، رشد تروریزم و توسعه هژمونی مبتنی بر ایدئولوژی افراط پاکستان در کشورهای منطقه به ویژه سرزمین مورد مناقشه کشمیر گرفت.
 
هند می ‌داند که از دست دادن دولتی در کابل که متحد استراتژیک محسوب می‌شد از یک سو و قدرت گرفتن جریانی که آشکارا وابسته به پاکستان است و از جریان‌های افراطی و رادیکال در منطقه حمایت می کند به چه معناست و چه پیامدهایی برای امنیت ملی و منافع راهبردی آن کشور خواهد داشت.
 
با این حال غیبت اسلام‌آباد و پکن در نشست دهلی حتی شاید به نحوی فضای بیشتری را در اختیار هند قرار داد تا به طور یکجانبه و در غیاب دشمنان استراتژیک اش بتواند کشورهای دیگر را با مواضع و نگرانی های خود درباره آینده افغانستان و وضعیت کنونی کشور همراه سازد.
 
محتوای بیانیه پایانی نشست دهلی هم نشان می‌دهد که برخلاف انتظار طالبان که گفتند از برگزاری هرگونه نشستی درباره افغانستان استقبال می‌کنند و از کشورهای شرکت کننده در نشست امنیتی دهلی و سایر کشورها انتظار دارند تا دولت «امارت اسلامی» را به رسمیت بشناسند، طرف‌های شرکت کننده در نشست دهلی با قاطعیت و صراحت اعلام کردند که تنها راه برون رفت از بحران های جاری در افغانستان تشکیل حکومت فراگیر است و طالبان باید در برابر این خواسته جامعه بین‌المللی و کشورهای همسایه و منطقه تمکین کند.
 
این پیام که البته پیش از برگزاری نشست دهلی نیز پیش‌بینی می‌شد بدون شک به مذاق طالبان، پاکستان و حتی چین خوش نخواهد آمد؛ زیرا منظور از تشکیل دولت فراگیر، مشارکت دادن جریان ها، چهره ها و اقوامی در ساختار قدرت است که لزوماً از سیاست ها راهبردهای طرف های یادشده پیروی نمی کنند و چه بسا حاکمیت، هژمونی و سیطره بلامنازع آنان در مناسبات و معادلات افغانستان را به چالش می‌کشند.
 
یکی دیگر از مفاد بیانیه دهلی، تاکید واضح و بی پرده بر مبارزه با تروریزم و افراط گرایی در افغانستان بود؛ زیرا همه کشورهایی که در نشست دهلی شرکت کردند از وضعیت آشفته امنیتی در افغانستان آسیب می‌بینند و نگران تحرکات تروریستی اخیر در کشور هستند؛ تحرکاتی که پس از به قدرت رسیدن طالبان به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته و نگرانی ها درباره خطر رشد افراط گرایی و تروریزم تکفیری در افغانستان و منطقه را چندین برابر افزایش داده است.
 
این در حالی است که از نظر بسیاری از کشورها پاکستان کانون اصلی و پرورشگاه واقعی تروریزم در منطقه و جهان محسوب می‌شود و آبشخور بسیاری از جریان های رادیکال در مناطق قبایلی پاکستان و مدارس تروریست پرور آن کشور واقع شده است.
 
لزوم قطع مداخلات خارجی در امور افغانستان هم از دیگر مسائلی بود که مورد تاکید شرکت‌کنندگان نشست دهلی قرار گرفت و این بدان معناست که پاکستان و چین نمی‌توانند به طور یکجانبه هژمونی و سلطه خود را بر افغانستان تحمیل کنند و با تقویت طالبان و پرهیز از تشکیل یک دولت فراگیر، اشغال افغانستان را به طریقی دیگر ادامه دهند.
 
بر این اساس نشست امنیتی دهلی که در غیاب پاکستان و چین برگزار شد با وجود ابراز خوشبینی طالبان، بر مواضع و مسائلی تاکید نهاد که نه طالبان آن را برمی تابند و نه پاکستان به لحاظ عملی التزام تعهدی در قبال آن دارد.
 
محمدرضا امینی - جمهور