ارزیابی هندی‌ها از دولت‌داری طالبان: خوش‌بینانه و محتاطانه

هیات هندی پس از برگشت از کابل به دهلی ‌نو به مقام های وزارت خارجه این کشور گزارش داده اند که امنیت در افغانستان بهتر شده؛ اما بخش صحت و آموزش در حال فروپاشی است.

به گفته دیپلمات‌های هندی، یکی از تغییرات کلیدی و ملموس در کابل بهبود وضعیت امنیتی بود و آنها این احساس را پیدا کرده‌اند در مقایسه با گذشته، امنیت بهتری تامین کرد‌ه‌اند.

ارزیابی این هیات هندی نشان می‌دهد که طالبان با وجود برقراری نسبی امنیت در کابل، در بخش‌های مهم دیگر از جمله حکومتداری، صحت و آموزش کاری از پیش نبرده‌اند.

تیم هندی گفته که طالبان "آماده تعامل" با جهان و خواهان جلب کمک‌های بین‌المللی برای بهبود زیرساخت‌های افغانستان اند.

با این حال، این هیات گفته که طالبان با چالش‌هایی در زمینه حکومت‌داری و ظرفیت مواجه اند؛ زیرا بسیاری از شهروندان واجد شرایط و آموزش دیده افغانستان را ترک کرده‌اند.
 
اگرچه در گزارش هیات هندی از وضعیت افغانستان تحت کنترل طالبان، به واقعیت هایی مانند عدم تحصیل دختران، فرار نخبگان، فروپاشی سیستم آموزش و درمان و نبود ظرفیت در حکومت داری هم اشاره شده؛ اما آنچه در مجموع از دید این هیات مورد تاکید قرار گرفته این است که برقراری روابط سیاسی با دولت طالبان، خوب است؛ زیرا این آمادگی در جانب طالبان وجود دارد؛ بنابراین، هیات هندی، دولت دهلی و دیگر کشورهای جهان را به «تعامل» با طالبان ترغیب کرده است.
 
این توصیه اما نشان می دهد که هیات هندی به طرزی محتاطانه، چشم خود را بر فجایع جاری در کشور بسته و به خطرات پیدا و پنهان در مسیر آینده سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی در افغانستان، اشاره چندانی نکرده است.
 
شاید یکی از دلایل آن این باشد که هیات یادشده، زمان زیادی را صرف مطالعه میدانی وضعیت افغانستان نکرد و نتوانست به طور مستقیم با مردم و کنشگران سیاسی منتقد طالبان گفتگو کند. این هیات، تنها دو روز زیر شدیدترین تدابیر امنیتی از مناطق و مراکز مشخص و محدودی دیدن کرد؛ مراکزی عمدتا مرتبط با هند یا پروژه های هندی در افغانستان. در چنین شرایطی بدیهی است که تصویری که به دست می آید، کامل نخواهد بود.
 
اکنون دولت هند می تواند برپایه یک تصویر سانسورشده، ناقص و نارسا درباره چشم انداز روابط خود با طالبان تصمیم بگیرد.
 
البته واضح است که برقراری روابط میان دهلی نو و کابل، به نفع هر دو طرف به ویژه افغانستان است؛ زیرا این امر می تواند دیگر کشورها را نیز به اقدامی مشابه ترغیب کرده و به این ترتیب، کشور را از تحریم، انزوا و محرومیت از امتیازات گسترده روابط با جهان، نجات دهد و به این ترتیب، بخشی از فجایع جاری در حوزه های اقتصادی و حتی امنیتی، مهار و کنترل شود.
 
مثلا هند به دلیل دشمنی سنتی با پاکستان، پیش از این، نگاه خصمانه ای به طالبان داشت و بدیهی است که مایل بود به دشمنان طالبان کمک کند و به این ترتیب، یکی از طرف های جنگ نیابتی قدرت های متخاصم در زمین افغانستان باشد؛ اما اگر این نگاه خصمانه و خشونت های برآمده از آن، جای خود را به همکاری و رابطه و تعامل سازنده بدهد، نه تنها به سود طالبان است؛ بلکه به سود مردم افغانستان هم خواهد بود.
 
شاید یکی از دلایل ارائه گزارش دوپهلو، خوش بینانه و به احتمال زیاد محتاطانه و محافظه کارانه هیات هندی از دولت داری طالبان نیز این باشد که استراتژیست های سیاست خارجی دهلی نو مجاب شوند که برقراری ارتباط و تعامل دیپلماتیک با طالبان، سودمند است و باید انجام شود.
 
با این حال، این امر، ضرورت ارائه تصویری کامل، شفاف و واقعی از وضعیت جاری در کشور را نفی نمی کند. این اقدام باید صورت بگیرد؛ زیرا جهان باید بداند که در افغانستان چه می گذرد، چه کسانی بر مردم حکومت می کنند، ساختار قدرت چگونه است، اقوام و اقلیت های غیرپشتون در کجای دولت قرار دارند، عدالت، امنیت، مشروعیت، حقوق شهروندی، آموزش، قانون گرایی و مسئولیت پذیری چه وضعیتی دارند، زنان و دختران چگونه در برابر موج سهمگین قوانین سختگیرانه، روزگار می گذرانند و به آینده چگونه نگاه می کنند و پیامدهای آن چیست، چشم انداز اقتصادی، بیکاری، فقر فاجعه بار، برنامه های دولت برای مهار آن، تبعیض و تعصب و تنگ اندیشی و انحصارطلبی و فاشیزم و سرکوب و اختناق و خفقان و... آیا مهار شده یا افزایش یافته، چشم انداز آزادی های انسانی و مذهبی و شهروندی و رسانه ای به چه صورت است، و ده ها مساله دیگر.
 
ارائه تصویری واقعی از این شرایط می تواند به طالبان و جهان کمک کند تا درک درست تری از همدیگر به دست آورند و ضرورت های اضطراری تعامل را بهتر بشناسند و صرف نظر از منافع راهبردی قدرت های منطقه و فرامنطقه، این همان چیزی است که مردم افغانستان در این شرایط بحرانی و فاجعه آمیز به آن نیاز دارند.
 
محمدرضا امینی - جمهور