سایه داعش بر روابط طالبان و همسایگان شمالی

روسلان سیسمبایف؛ معاون کمیته امنیت ملی قزاقستان، در ۴۰ – مین نشست سازمان همکاری‌ شانگهای در شهر آستانه هشدار داد که امکان گسترش تهدید تروریزم از افغانستان زیر حاکمیت طالبان به کشورهای عضو سازمان شانگهای وجود دارد.
 
او گفت که شمار اعضای داعش در افغانستان از کمتر از ۵۰۰ نفر به «بیش از شش هزار تروریست آموزش‌دیده» افزایش یافته است.
 
او همچنین هشدار داد که امکانات تروریستی در افغانستان باقی مانده است.
 
آقای سیسمبایف گفت که شاخه خراسان داعش با ظرفیت‌های رو به رشد خود بزرگ‌ترین تهدید در منطقه است.
 
این مقام استخبارات قزاقستان افزوده که طالبان بعد از رسیدن به قدرت، نتوانستند نظام حکومتی موثری ایجاد و تامین امنیت را تضمین کنند.
 
سیمسبایف گفت که افزون بر داعش خراسان، شمار اعضای شبکه القاعده در افغانستان نیز به ۵۰۰ نفر می‌رسد.
 
او همچنین گفت که القاعده و داعش خراسان قادر به سازمان‌دهی حملات پیچیده از خاک افغانستان هستند و وضعیت فعلی تهدید واقعی را علیه پروژه‌های بزرگ کشورهای عضو شانگهای ایجاد می‌کند.
 
این تازه ترین موضع گیری نگران کننده یک مقام ارشد امنیتی در آسیای مرکزی است که نشان می دهد داعش در افغانستان زیر سلطه طالبان، ده ها برابر رشد داشته، افغانستان  ظرفیت عظیم خود را به عنوان کانون جلب و جذب تروریزم بین المللی، حفظ و چه بسا تقویت کرده و طالبان در ایجاد یک حکومت مؤثر و مسئول و مقتدر برای ایجاد ثبات، ناکام مانده اند.
 
افزون بر این، ارزیابی های استخباراتی نشان می دهد که در کنار داعش، بیش از ۲۰ گروه تروریستی منطقه ای و بین المللی دیگر نیز به حیات خود در افغانستان زیر سیطره طالبان، ادامه داده اند؛ موضوعی که نگرانی ها درباره دورنمای امنیتی منطقه آسیای مرکزی را چندین بار تشدید می کند و به آشفتگی و هراس در میان همسایگان شمالی، دامن می زند.
 
یکی دیگر از پیامدهای این وضعیت، تاثیر منفی آن بر روابط طالبان و همسایگان شمالی است. طالبان از همان ابتدا تلاش کرده اند تا با همسایگان شمالی و جمهوری های آسیای مرکزی، کمترین تنش را داشته باشند. حتی تاجیکستان که به صراحت از جبهه ضد طالبان، حمایت می کند و خواستار مشارکت مؤثر «تاجیکان» در ساختار قدرت در دولت کابل است، شاهد اقدامات خصمانه زیادی از سوی طالبان نبوده و در مقابل، حتی یکی از کنسولگری های افغانستان را به نمایندگان طالبان سپرده است.
 
دیگر همسایگان شمالی افغانستان شامل ازبکستان، ترکمنستان و قزاقستان - که همسایه نیست؛ اما منافع بزرگی در افغانستان دارد- روابط کژدار و مریز خود را با طالبان، حفظ کرده و درباره چشم انداز اجرای پروژه های عظیم توسعه ای در حوزه راه، انرژی و تجارت و ترانزیت، حزم و احتیاط می کنند.
 
با اینهمه هنوز گامی عملی برای یک تعامل بلندمدت برداشته نشده و به نظر می رسد که این امر، علیرغم میل و علاقه و اراده طالبان، به دلیل بی اعتمادی کشورهای آسیای میانه نسبت به رژيم مسلط بر کابل و همچنین نگرانی های جدی آنها درباره فعالیت های تروریستی در افغانستان و خطر حمایت ضمنی یا مستقیم طالبان از این فعالیت هاست.
 
این اما صرفا یک ارزیابی بدبینانه ناشی از گذشته تاریک طالبان و پیوندهای پیشین آنها با گروه های تروریستی منطقه ای و بین المللی نیست؛ بلکه همانگونه که در سخنان مورد اشاره معاون کمیته امنیت ملی قزاقستان نیز آمده، مبتنی بر آمار و ارقام و داده های دقیق اطلاعاتی و استخباراتی است.
 
این آمار به وضوح نشان می دهد که ادعاهای طالبان درباره سرکوب و نابودی داعش، عدم حضور نیروهای تروریستی منطقه ای و جهانی در خاک افغانستان و اینکه طالبان متعهد اند که از خاک افغانستان، علیه هیچ کشور دیگری حمله صورت نمی گیرد، دروغ است و راستی آزمایی های مکرر، اعداد و ارقام مشخص، گزارش ها و ارزیابی های مستند سازمان های بین المللی و دستگاه های اطلاعاتی، این دروغ را بارها اثبات کرده است.
 
با توجه به این واقعیت ها علیرغم اینکه حتی امریکا هم گاهی با طالبان در زمینه سرکوب تروریزم، نابودی داعش و تضعیف القاعده، همصدا می شود و آن را تایید می کند، همسایگان شمالی کشور همچنان نسبت به طالبان بی اعتماد اند، به قدرت رسیدن آنها را به تهدید ارزیابی می کنند، تهدید تروریزم از مبدأ افغانستان را یک خطر آنی، مستقیم و بالفعال می دانند و با وجود «تعامل» مصلحتی و موقتی و محدود با رژيم طالبان، از به رسمیت شناختن آن امتناع می کنند، بر آغاز پروژه های زیربنایی و بلندمدت در شراکت با طالبان، قمار نمی زنند و ریسک سرمایه گذاری های بنیادین در افغانستان را نمی پذیرند.
 
محمدرضا امینی - جمهور