حصر خانگی گلبدین؛ گام بعدی چیست؟

منابع می‌گویند که طالبان ملاقات‌های گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی با هوادارانش را ممنوع کرده‌ و مهمانان وی را به خانه‌اش راه نمی‌دهند.

 

به گفته این منابع، ملاقات‌های جمعی رهبر حزب اسلامی از روز یکشنبه، ۲۶ حمل ممنوع شده است. گفته می‌شود که اگرچه خانه گلبدین محاصره کامل نیست؛ اما نیروهای طالبان در اطراف آن حضور دارند و نمی‌گذارند افراد به گونه جمعی به ملاقات وی بروند.

 

از طرف دیگر، نزدیکان سراج‌الدین حقانی؛ وزیر داخله طالبان گفته‌اند که تلاش او برای برداشتن محدودیت ملاقات با گلبدین حکمتیار تاکنون بی‌نتیجه بوده است.

 

طالبان در اوایل ماه حمل، گلبدین حکمتیار را از محل زندگی‌اش در دارالامان کابل اخراج کردند و مدعی شدند که زمین این محل دولتی است و دولت پیشین آن را به گونه موقت به آقای حکمتیار داده بود. عبدالحکیم شرعی؛ وزیر عدلیه طالبان در یک سخنرانی‌اش در کابل از فعالیت گلبدین حکمتیار تحت نام «حزب» نیز به شدت انتقاد کرد و گفت که فعالیت احزاب سیاسی در افغانستان ممنوع است.

 

در پی این رویدادها، تنش میان طالبان و گلبدین حکمتیار به طور بی سابقه ای بالا گرفت. او اگرچه به طور مستقیم به اقدامات تحقیرآمیز طالبان، پاسخ نداده و بنا به هر دلیلی از ابراز نظر رسمی در این زمینه پرهیز کرده؛ اما نزدیکان او از جمله پسر و نواسه‌اش به صورت گسترده در شبکه های اجتماعی، علیه طالبان موضع گیری کرده و اقدامات این گروه علیه گلبدین را تحقیر او قلمداد کرده اند.

 

با اینهمه آقای حکمتیار پس از اخراج از زمین دولتی در دارالامان، ملاقات های گروهی با هواداران، فرماندهان و اعضای حزب اسلامی را به طور چشمگیری افزایش داد؛ رویکردی معنادار که به عقیده کارشناسان، نوعی نمایش قدرت محسوب می شد تا این پیام را به طالبان منتقل کند که او همچنان یک رهبر پرنفوذ در میان پشتون هاست و اگر اراده کند می تواند جمعیت زیادی را علیه طالبان بسیج کند.

 

این برداشت به ویژه پس از آن قوت گرفت که گزارش هایی درباره تهدید گلبدین حکمتیار به اعلام جنگ علیه طالبان در صورت استرداد زمین دولتی از او منتشر شد و در پی آن، رهبر طالبان مستقیما دستور اخراج او با استفاده از زور را صادر کرده است.

 

صرف نظر از اینکه واقعیت چیست و در پشت پرده چه اتفاقی افتاده، اگر گزارش ها درباره اعمال محدودیت بر ملاقات های عمومی و محاصره نسبی خانه او از سوی افراد طالبان درست باشد، این تحولات نشانگر آن است که تنش میان طالبان و گلبدین نه تنها فروکش نکرده؛ بلکه اوج گرفته است.

 

نکته قابل تامل این است که گفته می شود حتی حمایت سراج الدین حقانی؛ رهبر شبکه حقانی نیز از هم‌قبیلگی اش کارساز نبوده و گلبدین عملا در حصر خانگی قرار گرفته است و تحت نظارت طالبان است.

 

حکمتیار و حقانی، پیوندهای عمیق قومی، قبیله ای و ایدئولوژيک دارند. هردو غلجایی تبار اند، هردو عصبیت های عمیق و شدیدی علیه اقوام و مذاهب دیگر دارند، هردو از عناصر مورد حمایت گسترده سازمان های جاسوسی سیا و آی اس آی هستند و گفته می شود که هردو ارتباطاتی با داعش و دیگر گروه های ستیزه جوی سنی دارند.

 

شاید یکی از انگیزه های تقابل «حلقه قندهار» و شخص ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان با گلبدین حکمتیار نیز به تنش و جنگ قدرت میان سراج الدین حقانی و ملا هبت الله بازگردد و حلقه قندهار، تحقیر، منزوی و محدود کردن گلبدین حکمتیار را بخشی از کارزار خود علیه جاه طلبی شبکه حقانی ارزیابی کند.

 

به هر حال، گلبدین که زمانی از مدافعان طالبان بود و برای بازگشت این گروه به قدرت، تلاش و تقلا و دعا می کرد، اکنون خود یکی از بزرگترین قربانیان اقتدارگرایی، انحصارطلبی و تنگ اندیشی قومی و ایدئولوژيک طالبان شده و با تحقیر و تعریض از دامن این رژيم، طرد می شود.

 

بدیهی است که او در شرایط کنونی که تحت حصر خانگی و حتی محاصره قرار دارد و حتی ممکن است ممنوع الخروج شده باشد، گزینه های زیادی برای مقابله با طالبان ندارد و چه بسا امکان دارد که سکانس پایانی زندگی پرآشوب سیاسی و نظامی اش که مشحون از شکست های متوالی است، در همین شرایط به پایان برسد یا طالبان آن را رقم بزنند؛ اما سرگذشت و سرنوشت او بی تردید، درسی بزرگ برای همه کسانی است که تصور می کردند طالبان رویای تاریخی پشتون ها برای تسلط تام بر سرنوشت همه اقوام کشور را تحقق می بخشند و قدرت انحصاری را به پشتون ها بازمی گردانند. این درس به ویژه برای افرادی مانند حامد کرزی، اشرف غنی و طیفی از طالبان نکتایی دار اطراف آنها بسیار پندآموز و عبرت آمیز خواهد بود. 

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور