وقتی صدای اعتراضات بدخشان به قندهار می‌رسد

اخیرا منابع معتبر تایید کردند که ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان از قندهار به کابل سفر کرده است.

 

این منابع گفتند که آقای آخوندزاده در نشست والیان و فرماندهان پولیس ولایتی طالبان در کابل نیز صحبت کرده است.

 

پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، این دومین بار است که رهبر طالبان از قندهار به کابل می‌رود.

 

در روزهای گذشته، والیان حکومت طالبان و فرماندهان پولیس آن از تمام ولایات به «نشست سه روزه» در کابل دعوت شده بودند.

 

سراج الدین حقانی؛ وزیر داخله طالبان نیز در آخرین روز این نشست شرکت داشت. وزارت داخله طالبان گفته است که این بازدید انجام شده است، اما در مورد مکان آن چیزی نگفته است.

 

یک منبع شرکت‌کننده در این نشست گفت که آقای آخوندزاده توصیه ‌هایی را نیز به مقامات طالبان ارائه کرده است.

 

اما او به طور خاص به این توصیه‌ها اشاره نکرد.

 

همچنین مشخص نیست که رهبر طالبان از طریق هوا از قندهار به کابل رفته است یا از طریق جاده.

 

آقای آخوند‌زاده مدت‌هاست در قندهار زندگی می‌کند و گاهی وزرای کابینه حکومت طالبان برای ملاقات با او به آن ولایت می‌روند. از او به خاطر عدم ملاقات با مهمانان و خبرنگاران خارجی انتقاد می‌شود.

 

خبر سفر سرزده و ناگهانی اخیر او به کابل در حالی منتشر می شود که این سفر، با ابهامات و حواشی فراوان همراه بوده است.

 

شماری از آگاهان معتقد اند که این سفر نشان می دهد که رهبر طالبان به صورت جدی احساس خطر کرده و نسبت به آینده حاکمیت خود، نگران شده است. اگر این برداشت درست باشد، این خطر بی تردید از اعتراضات گسترده و بی سابقه بدخشان، ناشی می شود؛ اعتراضاتی که طالبان تلاش فراوانی کردند تا آن را ناشی از به خطر افتادن زورمندان محلی در مبارزه طالبان با کشتزارهای تریاک وانمود کنند و به مبارزه خود با مواد مخدر ربط دهند؛ اما شعارها و مطالباتی که از سوی مردم مطرح شد و بازتاب گسترده ای در رسانه های خبری و افکار عمومی داشت، بسیار فراتر از تنش های به وجود آمده بر سر تریاک بود.

 

مردم خشگمین با طرح خواسته های ساختارشکنانه، شعارهای «مرگ بر طالبان» و «امارت اسلامی نمی خواهیم» سر دادند. همچنین از اصلی ترین مطالبات مردم، اخراج طالبان پشتون تبار و غیربومی از بدخشان بود؛ چیزی که گفته می شود که مورد پذیرش هیات اعزامی از کابل هم قرار گرفت.

 

مردم ادعا می کردند که طالبان پشتون، به بهانه مبارزه با کشتزارهای کوکنار، وارد خانه های ساکنان محلی می شوند و به نوامیس آنها دست درازی می کنند.

 

اعتراضات شجاعانه مردم مبارز بدخشان، بازتاب گسترده ای پیدا کرد و مورد استقبال همه جانبه جناح های سیاسی، قومی و نظامی ضد طالبان قرار گرفت و این به اندازه ای قدرتمند بود که حتی رهبر مطرود منزوی طالبان را بر آن داشت تا به طور عجولانه ای از قندهار به کابل سفر کند و دستوراتی را در راستای اصلاح رفتار زیردستان خویش صادر نماید. 

 

این نشان می دهد که رهبر طالبان، پیام واضح اعتراضات بدخشان را دریافت کرده و علیرغم گسیل ده ها هزار نیروی تازه به بدخشان برای سرکوب اعتراضات و جلوگیری از بروز حوادث مشابه یا گسترش آن به نقاط دیگر، خودش نیز راهی کابل شود تا به وزرا، والیان و فرماندهان امنیه اش توصیه کند که از مواجهه با مردم بپرهیزند و به خشم و نفرت اقوام علیه رژيم حاکم، دامن نزنند.

 

البته در این میان بدیهی است که این سفر، حواشی دیگری نیز داشت که در فرصت های جداگانه باید مورد بررسی قرار گیرد. جنگ قدرت قبایل در درون رژيم طالبان، یکی از ابعاد این سفر بود که این بار ملا هبت الله را مجبور کرد که در اقدامی غیرمعمول به دیدار سراج الدین حقانی به وزارت امور داخله برود؛ دیداری که جزئیات زیادی از آن در دست نیست؛ اما نشان می دهد که رهبر طالبان افزون بر نیاز به کنترل موج خشم و نفرت اقوام از سلطه ستمگرانه این رژيم، نگران تنش های داخلی بر سر قدرت نیز هست و نمی خواهد هر دو چالش به گونه ای از کنترل خارج شوند که بساط «امارت» او را برچینند؛ بنابراین، او سراسیمه و سرزده راهی کابل شد تا قبل از آنکه دیر شود، راه های سرکوب یا سازش را با سایر رهبران طالبان بررسی کند و به سوی شبکه حقانی نیز دست دوستی دراز کند تا خطرات فروپاشی از درون را اگر نه به طور کامل، مرتفع سازد، دست کم برای مدتی به تاخیر اندازد تا پایه های لرزان تسلط طالبان بر مناطق غیرپشتون نشین، تقویت شود.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور