خیز حقانی‌ها برای تصاحب کنسولگری مشهد؛ جاه‌طلبی خانوادگی علیرغم فرمان «امیر»

اخیرا حکم برکناری جابر انصار؛ سرکنسول افغانستان در شهر مشهد ایران توسط طالبان که از سوی اشرف غنی به این سمت گماشته شده بود با واکنش کشور میزبان و مخالفت آقای انصار و سایر دیپلمات های مقیم این نمایندگی سیاسی، رو به رو شده و حواشی فراوانی را ایجاد کرده است.
 
بربنیاد دستور طالبان، دوران مأموریت آقای انصار به تاریخ ۶ جوزا به پایان رسیده و به جای او فرد دیگری به نام نصیراحمد حقانی گماشته شده که پیش از این به عنوان سکرتر اول سفارت افغانستان در تهران، ایفای وظیفه می‌کرد.
 
ایران اما در واکنش به این تصمیم، تصریح کرده که هرگونه تغییر، برکناری یا معرفی دیپلمات‌های تازه از سوی دولت طالبان باید در چارچوب مفاد کنوانسیون ۱۹۶۳ وین صورت بگیرد که یک عهدنامه معتبر حقوقی برای تنظیم امور کنسولی کشورهای عضو محسوب می‌شود.
 
در مقابل، طالبان استدلال کرده اند که براساس همان کنوانسیون، اختیار عزل و نصب دیپلمات های خود را دارند؛ زیرا این از صلاحیت ‌های کامل کشور فرستنده است.
 
صرف نظر از اینکه آیا دولت طالبان به عنوان رژيمی که هنوز از سوی هیچ کشوری از جمله ایران، به رسمیت شناخته نشده، حق تصمیم گیری درباره مدیریت پست های کنسولی افغانستان در خارج از کشور را دارد یا خیر، یکی دیگر از مسایلی که به حواشی مربوط به این رویداد، دامن زده، انتصاب یک عضو باند بزرگ حقانی ها در تشکیلات سیاسی و اداری طالبان است که پس از تصاحب قدرت به دستور امریکا و تبانی اشرف غنی در سمت های حساس و حیاتی امنیتی و سیاسی، مستقر شدند و علیرغم تنش و تقابلی که با «حلقه قندهار» به رهبری ملا هبت الله آخوندزاده دارند، همچنان جایگاه منحصر به فرد خود را در گلوگاه های راهبردی قدرت، حفظ کرده اند.
 
حقانی ها که عمدتا به طیف تحصیلکرده در مدرسه مخوف «حقانیه» در ایالت خیبرپختونخواه پاکستان، اطلاق می شود، تحت امر سراج الدین حقانی هستند که از زمان بازگشت طالبان به قدرت، وزارت امور داخله را در اختیار خود گرفته است؛ اما به جز این وزارت، بستگان نزدیک او و دیگر اعضای باند قدرتمند «شبکه حقانی» در کابل، ولایات و حتی نمایندگی های سیاسی افغانستان در خارج از کشور، نقش و قدرت گسترده ای دارند.
 
آنها به سراج الدین حقانی «خلیفه» می گویند و در جنگ داخلی قدرت و رقابت های قبیله ای پشتون ها در درون تشکیلات طالبان، در نقطه مقابل «امیر» قرار می گیرد که از سوی ملا هبت الله آخوندزاده و جناح قندهار رهبری می شود.
 
سراج الدین حقانی که بارها به طور علنی از نقدناپذیری و فرامین بحث برانگیز رهبر طالبان، انتقاد کرده است در عمل نیز با گماشتن بستگان نزدیک و هواداران حزبی و تشکیلاتی خود در سمت های مهم و حساس امنیتی، سیاسی و اداری در داخل و خارج کشور، نفوذ و مشروعیت این فرامین را به چالش کشیده است.
 
در حواشی مربوط به اقدام ناشیانه و غیرحرفه ای طالبان برای تصاحب کنسولگری افغانستان در مشهد نیز بازهم پای یک «حقانی»‌ در میان است؛ نصیراحمد حقانی، سکرتر اول سفارت طالبان در تهران و خواهرزاده فضل‌محمد حقانی؛ سرپرست این سفارت.
 
این در حالی است که در فرمان ملا هبت الله آخوندزاده که روز شنبه ۱۸ مارچ (۲۷ حوت) منتشر شد خطاب به رهبران طالبان آمده بود که از هرگونه استخدام "بر اساس تعلقات خویشاوندی و روابط شخصی جداً خودداری شود".
 
رهبر طالبان در فرمانش گفته بود: "مسئولان تمام ادارات امارتی در صورتی که یک یا چند پسر خود را در ادارۀ زیر چترشان مقرر نموده باشند، پس از ابلاغ این حکم، پسران آنها منفک هستند و در عوض شان باید افراد دیگری را بگمارند."
 
حدود یک سال پیش از آن نیز رهبر طالبان با صدور فرمانی به مقامات این گروه گفته بود که مسایل "اندیوالی (رفاقت)" را کنار بگذارند و یکسان به مردم خدمات ارائه کنند.
 
در این فرمان که به تاریخ ۲۳ حوت ۱۴۰۰ نشر شد، رهبر طالبان حکم کرده بود که از موضوعاتی که سبب بی‌اعتمادی میان مردم و ایجاد شکاف میان حکومت طالبان و مردم می‌شود، اجتناب کنند.
 
با این وجود در ماجرای مربوط به کنسولگری افغانستان در مشهد، شبکه حقانی عمدا و علنا مفاد فرامین یادشده را نقض کرده و به جاه طلبی خانوادگی خود علیرغم فرمان «امیر» طالبان ادامه داده است.
 
حتی اگر هیچ نسبتی میان سفیر و سرکنسول خودخوانده طالبان در تهران و مشهد، وجود نداشته باشد، اینکه هردو چهره وابسته به شبکه حقانی هستند، خود مصداق بارز «فساد» و «خویشاوندی» است که فرمان های رهبر طالبان آن را ممنوع قرار داده است.
 
نکته قابل تأمل این است که طالبان در ابتدا جابر انصار؛ سرکنسول منصوب شده در دوره دولت جمهوری در مشهد را در پست دیگری در وزارت خارجه، گماشته بودند؛ اما پس از آنکه او از دستور برکناری خود سرپیچی کرد، او را به «فساد» متهم کردند! این در حالی است که نمونه بارز فساد، خیز حقانی ها برای گسترش دامنه قدرت خود به نمایندگی های کشور در خارج از کشور و نیز انتصاب خواهرزاده سفیر طالبان در یک کشور به عنوان سرکنسول طالبان در همان کشور است.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور