نشست تهران در برابر نشست دوحه؟

معاون وزارت خارجه ایران اعلام کرد که قرار است نشست گروه‌ تماس منطقه‌ای برای افغانستان با حضور نمایندگان ویژه کشورها روز شنبه آینده در تهران برگزار شود.
 
سیدرسول موسوی؛ معاون وزیر خارجه ایران گفته که تهران روز شنبه هفته آینده میزبان گروه تماس منطقه‌ای برای افغانستان خواهد بود.
 
او افزوده که رایزنی نمایندگان ویژه ایران، پاکستان، چین و روسیه در خصوص آینده افغانستان در دستور کار این نشست قرار دارد.
 
این مقام ایرانی تاکید کرده که نشست تهران «پیام آور صلح، ثبات و توسعه» برای افغانستان و منطقه در پرتو همکاری و همگرایی منطقه‌ای خواهد بود.
 
بر بنیاد گزارش رسانه‌های ایرانی، قرار است آصف علی خان درانی؛ نماینده ویژه نخست وزیر پاکستان در امور افغانستان برای شرکت در نشست گروه تماس منطقه‌ای به تهران سفر کند.
 
پیشتر ضمیر کابلوف؛ نماینده ویژه روسیه برای افغانستان هم از برگزاری ششمین نشست فرمت مسکو در تهران خبر داده بود.
 
گفته شده بود که کابلوف با نمایندگان طالبان نیز درباره آمادگی برای سومین نشست دوحه تبادل نظر کرده است.
 
اکرچه ضمیر کابلوف؛ نماینده ویژه رییس جمهور روسیه در امور افغانستان از نشست تهران به عنوان «گروه تماس فرمت مسکو» یاد کرده؛ اما گفته می شود که این همان گروه تماس منطقه ای برای افغانستان است که طرح تشکیل آن به ابتکار ایران در فرمت مسکو، مطرح و مصوب شد و نخستین نشست آن پیش از دومین نشست دوحه به میزبانی وزارت خارجه طالبان در کابل برگزار شد.
 
نشست تهران در شرایطی برگزار می شود که رایزنی های فشرده درباره سومین نشست دوحه به میزبانی سازمان ملل در جریان است و در این میان، رفع تحریم های بین المللی علیه برخی از رهبران طالبان و شبکه حقانی، تغییر موضع قزاقستان و روسیه در قبال ماهیت تروریستی گروه طالبان و نگرانی کشورهایی مانند پاکستان در این زمینه، معادلات منطقه ای بر محور افغانستان را بسیار پیچیده کرده است.
 
در این میان، اگرچه ایران هنوز درباره این تحولات، موضع گیری رسمی نکرده است؛ اما واضح است که سفر حقانی و وثیق به امارات و عربستان سعودی و تصمیم شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر لغو تحریم های مقامات ارشد طالبان، مطلوب ایران نیست و رقابت های منطقه ای در زمین افغانستان را دشوارتر و فشرده تر خواهد کرد.
 
در این میان، چین نیز با وجود اینکه رسما رژيم طالبان را به رسمیت نشناخته؛ اما به عنوان نخستین کشوری که سفیر رسمی طالبان را پذیرفت، حتی نسبت به قزاقستان و روسیه هم پیشگام است و فرایند اعطای مشروعیت به این رژيم را تسهیل می کند.
 
به این ترتیب در نشست تهران، تنها کشورهای ایران و پاکستان هستند که ملاحظات، دغدغه ها و نگرانی هایی درباره چشم انداز تعامل گسترده و بی پروا با رژيم طالبان دارند و از پیامدهای غیرقابل اجتناب این تصمیم ها برای ثبات و عدالت سیاسی در افغانستان و وضعیت امنیتی در منطقه، هراس دارند.
 
با توجه به این واقعیت ها اگرچه پیش از این، چهار کشور روسیه، چین، پاکستان و ایران، در خصوص نقش آفرینی کشورهای منطقه در مساله افغانستان، اتفاق نظر داشتند؛ اما تحولات و تصمیمات مورد اشاره بر محور مشروعیت دادن به طالبان، بی تردید بر این اتفاق نظر، سایه می اندازد و تعارض منافع این کشورها ممکن است بر کارآمدی گروه تماس منطقه ای نیز تاثیر بگذارد.
 
با این حال، با توجه به اینکه در نخستین نشست گروه تماس منطقه ای پیش از برگزاری دومین نشست دوحه برای افغانستان، کشورهای منطقه تا حدود زیادی توانستند بر نتیجه نشست دوحه تاثیر بگذارند، آن را به ناکامی بکشانند و اجازه ندهند که اراده امریکا از آن نشست، محقق شود، تصور می شود که دومین نشست گروه تماس در تهران هم به هدف تاثیرگذاری کشورهای یادشده بر نشست دوحه ۳ برگزار می شود و هدف اصلی آن، غلبه بر اختلاف نظرها و تلاش برای نزدیک کردن مواضع کشورهای شرکت کننده به منظور ارائه یک محور واحد در سومین نشست دوحه است.
 
با اینهمه و با توجه به اینکه غرب به رهبری امریکا نیز با استفاده از رایزنی های مستقیم، زد و بندهای استخباراتی خود با بخشی از بدنه طالبان و همچنین با استفاده از اهرم شورای امنیت سازمان ملل در صدد تقویت نقش و اثرگذاری خود بر معادلات افغانستان پیشاپیش نشست دوحه ۳ است، ضرورت همگرایی منطقه ای و غلبه بر چالش ها و اختلاف ها و تعارض منافع بازیگران بزرگی مانند روسیه، چین، ایران، پاکستان و هند در این زمینه، اهمیت مضاعف پیدا می کند؛ این همان چیزی است که نشست تهران را در آستانه نشست دوحه در محور توجه قرار می دهد.
 
محمدرضا امینی - جمهور