جاذبه های زمستانی بند امیر

بند امیر جزء مرتفع ترین مناطق مرکزی افغانستان به شمار می آید. مؤید این ادعا نامگذاری این مناطق به (central highland) یا همان مناطق مرتفع مرکزی، در تقسیم بندیهای جغرافیایی سازمان ملل جهت تثبیت سرشماری و برگزاری انتخابات در سال 2005 میلادی می باشد.
آنچه تا کنون از بند امیر و جاذبه های طبیعی و گردشگری آن شنیده اید تماماً در مورد جاذبه های فصل تابستان آن است که شامل حضور خیلی عظیمی از مردم با انگیزه های متفاوت، از تحقیقات علمی بر روی منابع طبیعی، گیاهان، پرندگان، ماهی ها، آب چشمه های اطراف بند امیر گرفته تا گذراندن رخصتی های آخر هفته و شفاگرفتن برای مریض ها از قدمگاه مولا علی(ع) بوده.
اگر در فصل زمستان سفری به بندامیر داشته باشید خواهید دید که جاذبه های زمستانی آن نیز چیزی از تابستانش کم ندارد؛ به شرطی که اقلامی از قبیل لباس گرم و وسایل لازم را همراه داشته باشید.
 با سرد شدن هوا در بند امیر زندگی در آن رنگ و بوی دیگری بخود می گیرد، دیگر از آن همه جمعیت در اطراف بندها، سر وصدای موترها و قایقهای شناور بر روی جهیل ها، آمد و شدها سرسبزی اطراف و اکناف، خبری و اثری بچشم نمیخورد. همه جا سکوت است و آرامش، گویی همه چیز به خواب زمستانی فرو خفته است. این بدترین فصل بندامیر است. خوشبختانه این وضعیت پایایی چندانی ندارد، با شدت گرفتن سرما و آغاز بارش برف و شروع یخبندان، بند امیر جذابیتی دیگری بخود میگیرد. این زیبایی با یخ بستن جهیل های هفتگانه بند امیر به کمال خود می رسد. یخبندی کامل و مستحکم سطح جهیل ها چندین قریه ای که در امتداد جهیل ها موقعیت دارد را بهم وصل می کند و در طول فصل سرما، راه مواصلاتی قابل اطمینانی برای ساکنین قریه های اطراف بند امیر از روی دریا محسوب می شود. ضخامت یخ بر روی آب دریاچه ها بعضا به 50 سانتیمتر میرسد، ساکنان بند امیر نه تنها خود از آن به عنوان راه مواصلاتی استفاده می کنند که بعضاً مواشی خود را نیز از روی این یخها عبور می دهند و حتی با موتور سکلیت از روی یخ راه می روند.
 چند مورد از جاذبه های طبیعی زمستان در بند امیر
ماهیگیری
هرچند گرفتن ماهی بند امیر از سوی حکومت محلی ممنوع اعلام شده ولی برای آنکه گردشگران و مردم محل از خوردن ماهی بند امیرکاملا محروم نمانند، استثنایی قایل شده اند و آن گرفتن ماهی فقط با چنگک آن هم از بند ذوالفقار است. این امر سبب شده تا در فواصلی که روی جهیل ها پوشیده از یخ است مردم به گرفتن ماهی با چنگک مبادرت ورزند. این کار گذشته از لذتی که در خوردن گوشت ماهی وجود دارد نفس شکار ماهی در این فصل لذتی فراوانی دارد.
ماهیگیر ابتدا قسمت هایی از یخ را به شکل دایره ای با قطری 20 الی 30 سانتی متر می شکافد، بعد مقداری مواد غذایی در آن سوراخ می ریزد تا ماهی ها از اطراف در مکان موازی سوراخ ایجاد شده جمع شوند. سپس ماهیگیر با رها کردن چنگک ماهیگیری منتظر صید ماهی می نشیند.
سرگرمی و تفریح
باشندگان قصبات اطراف بند امیر در فصل سرما و یخبندان بعضا بازیها، سرگرمی ها و ورزشهای محلی خود را بر روی جهیل ها برگزار می کنند.
زمستان به دلیل محدودیت کسب و کار و نبود برنامه های خاص، بهترین فصل برای گشت و گذار این مردم می باشد. به همین دلیل عده ای از جوانان اهل ذوق ساعاتی از روز را به ورزش و سرگرمی بر روی یخ روی دریاچه ها می گذرانند. ورزشهایی از قبیل والبیال، فوتبال، توپ دنده و...
سورجه پر
سورجه پر در واقع همان اسکی از نوع ابتدایی آن است. به دلیل وجود کوهدامن های بسیار تند و شیب دار و در عین حال بسیارممتد و طولانی، این برنامه طرفداران زیادی دارد. زمستانهای که برف به اندازه کافی می بارد این ورزش از رونق خوبی برخوردار است. سورجه به حالت خاصی از برف اطلاق می شودکه در اثر تابش نور خورشید برفها در طول روز شدیداً آبدار می شود و هنگام شب و سرد شدن هوا، برفی که نیمه آب شده کاملاً منجمد گشته و حالتی بین یخ و برف ساده بخود می گیرد. سورجه گاه به اندازه ای محکم می شود که حیواناتی بزرگ مانند گاو و اسب نیز به راحتی از روی آن عبور می کنند.
جوانان محل با استفاده از یک وسیله ابتدایی مانند تخته چوب، سینی، تشت کالاشویی، پیب روغن نباتی و... از بالای تپه ها خود را رها کرده و با سرعت بسیار زیاد تا انتهای شیب زمین می لغزند و این کار لذتی زاید الوصفی برای جوانان دارد.
تجمع انواع پرندگان
بندامیر دارای انواع زیادی پرندگان بومی است. حتی برخی پرندگان کمیاب نیز در بند امیر جزو پرندگان بومی محسوب می شوند و تعدادشان هم زیاد است. در سال 1389 ریاست ملی محیط زیست به کمک بیولوژیست های خارجی نوعی پرنده ای که تصور می شد نسل آن در دنیا منقرض شده است را در این مکان شناسایی کردند که مایه مسرت دانشمندان جهان گردید. نام این پرنده نادر الوجود «فیج برفی» است. عکس هایی از این پرنده ی کمیاب در سایت های رسمی انتشار یافته است.
اما در فصل زمستان علاوه بر پرندگان بومی، تالاب های حواشی دریاچه ها میزبان گونه های متعدد پرندگان مهاجری است که از دیگر سرزمین بدانجا مهاجرت می کنند، می باشد. گاهی در فصل زمستان گونه های بسیار نادری از پرندگان در این تالاب ها دیده می شوند که نظیرآنان حتی در مستندهای علمی جهان هم دیده نشده. به شهادت تمامی اهالی محل در حدود سالهای 1369-1370 پرنده ای در قریه جاروکشان به زمین نشسته که حجم بدنش بزرگتر از یک گوسفند و طول هر بالش 14 وجب بوده است. این پرنده که دو تله مخصوص گرگ به پاهایش قفل شده بوده از نظر خصوصیات فیزیکی بسیار شبیه عقاب و باز شکاری بوده به رنگ مایل به زرد، دارای منقار بسیار قوی و بزرگ. این پرنده گوشتخوار به دلیل زخمهایی که بر هردو پایش بر اثر تله های دندانه دار ایجاد شده بوده توسط مردم محل شکار می شود و چون گوشتخوار بوده لذا از ترس اینکه مبادا از گرسنگی تلف شود رها می شود. طبق اعتقادات محلی مردم، این «مرغ دولت» بوده که بر سر محله آنها فرود آمده؛ لذا اورا به قدر و عزت زیاد بر بالای تپه ای رها می کنند {طبق نقل مردم محل} این پرنده غول آسا مانند جت مسافربری بعد از بلند شدن از زمین با چند بار دور زدن و ارتفاع گرفتن به سمتی نامعلوم پرواز می کند.
همچنین در برخی موارد گونه های بسیار نادری از پرندگان در تالاب های بند امیر می آیند که خیلی زیبا و دیدنی هستند.
 اما...
حیف که نه دولت مرکزی و نه حکومت محلی ما فاقد درک و توانایی است. و الاّ با سرمایه گذاریهای بسیار اندک هرکدام از جاذبه های یاد شده در حدی قابل توسعه است که زمستان بند امیر بیش از تابستانش محل آمد و شد توریست و سیاح و مردم بومی از اقصی نقاط افغانستان قرار گیرد.
در ممالکی که به مسائل تفریحی توجه می شود، تأسیس یک پیست اسکی آن هم بر روی برف طبیعی، اولین کار وزارتخانه ذی ربط است؛ زیرا اسکی، ورزشی فوق العاده جذاب و پر هیجان است. هرچند، چند سالی است که به کمک بعض کشورهای خارجی در مرکز بامیان یک مرکز آموزش اسکی ایجاد شده، ولی راه اندازی پیست اسکی در بند امیر در کنار دیگر جاذبه های زمستانی آن لذتی دیگری پیدا خواهد کرد. با توجه به آنچه درمورد شرایط جوی در فصل زمستان بند امیر گفته آمد، هزینه ساخت آن نسبت به دیگر نقاط بسیار اندک خواهد بود.
همچنین در زمینه حفاظت و ازدیاد پرنده های مهاجر و حتی پرنده های بومی این منطقه، باید کاری اساسی صورت گیرد و راههایی برای فراهم کردن هرچه بیشتری مهاجرت این پرندگان جستجو شود. چراکه حضور این پرندگان، زیبایی خاصی به محیط آنجا می بخشد. مثلا از راههایی مانند تقویت و توسعه نوعی گیاهی که این پرندگان از آن تغدیه می کنند، فراهم کردن نوعی مکانها که هرکدام ازپرندگان از آنجا به عنوان لانه موقت استفاده می کنند، آموزشهای حرفه ای برای ساکنین محل و توجیه و اقناع آنان برای جلوگیری از شکار، آزار و اذیت و ایجاد مزاحمت برای این پرندگان و...
چنانکه گفته شد چنین انتظاری از حکومت محلی فعلی بسیار بعید است، اما اگر فهم و برنامه ای در حکومت های بعدی ایجاد شود تغییرات مثبتی به نفع جاذبه های توریستی بامیان ایجاد خواهد شد.
سید حسین واعظ زاده- جمهور