لغو سفر متقی به پاکستان؛ مشکلات فنی یا سنگ‌اندازی واشنگتن؟

 

یک دیپلمات آگاه به رسانه‌ها گفته است: «درخواست مجوز باید زودتر به نهادهای ذی‌ربط سازمان ملل ارائه می‌شد. احتمالاً طرف پاکستانی این هماهنگی را به‌موقع انجام نداده است.»

 

در مقابل، مقامات طالبان تأکید کرده‌اند که از سوی آن‌ها هیچ مشکلی وجود نداشته و هیأت آماده‌ی سفر بوده است.

 

طاهرخان، خبرنگار پاکستانی اما به نقل از منابعی مدعی شده که "این سفر احتمالاً به دلیل مخالفت آمریکا به تعویق افتاده است."

 

این دومین بار است که سفر امیرخان متقی به پاکستان لغو می‌شود؛ بار اول به دستور رهبر طالبان و این بار احتمالاً به درخواست امریکا. این در حالی است که طالبان امید زیادی به ترمیم روابط با پاکستان داشتند؛ پاکستانی‌ها نیز انجام این سفر را حاصل ماه‌ها تلاش فشرده‌ی دیپلماتیک برای رسیدن به توافق با طالبان درباره‌ معضل تی‌تی‌پی و مهار تروریست‌های ضدپاکستانی می‌دانستند.

 

با لغو سفر برنامه‌ریزی‌شده‌ی سرپرست وزارت خارجه‌ی طالبان به پاکستان، اکنون وضعیت پیچیده‌تر شده است؛ زیرا دو متحد قدیمی مشتاق بازسازی روابط پس از یک دوره‌ی طولانی تنش و تخاصم بودند، اما این بار به نظر می‌رسد که یک عامل سوم مانع از این رویداد شده باشد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور خودکامه‌ی امریکا.

 

صاحب‌نظران معتقدند که جلوگیری از سفر امیرخان متقی به پاکستان برای امریکا یک برگ برنده محسوب می‌شود، آن‌هم در شرایطی که گفته می‌شود روسیه و چین برای مهار توسعه‌طلبی امریکا و غرب در آسیای مرکزی و افغانستان با هم متحد شده‌اند.

 

به باور تحلیل‌گران، شناسایی رسمی رژیم طالبان توسط روسیه نیز در همین راستا صورت گرفته است: جلوگیری از بازگشت مجدد امریکا به افغانستان تحت سیطره‌ی طالبان و توسعه‌ی نفوذ واشنگتن در آسیای مرکزی، که حیاط‌خلوت سنتی روس‌ها محسوب می‌شود.

 

از جانب دیگر، واشنگتن عمیقاً نگران بازسازی روابط طالبان و پاکستان است؛ کشوری که تحت نفوذ راهبردی چین قرار دارد، روابط گسترده‌ای با روسیه دارد و در عین حال خود را متحد امریکا در جنگ با تروریزم و معادلات جهانی می‌داند.

 

امریکا هرگز مایل نیست که طالبان بار دیگر به پاکستان بازگردند و اسلام‌آباد نفوذ پیشین خود بر این گروه را بازیابد؛ زیرا در این صورت خطر تقویت جبهه‌ی روسیه و چین در افغانستان و آسیای مرکزی، و در نتیجه تضعیف نقش امریکا و غرب در این منطقه تشدید خواهد شد.

 

از جانب دیگر، جلوگیری از صدور معافیت شورای امنیت سازمان ملل متحد برای امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه‌ی طالبان برای سفر به پاکستان، نوعی قدرت‌نمایی از سوی واشنگتن در برابر طالبان نیز محسوب می‌شود؛ گروهی که تاکنون تصور می‌کرد تحریم‌های شورای امنیت را در نتیجه‌ی بازی با قدرت‌های حاکم بر این شورا بی‌اثر کرده و دامنه‌ی مشروعیت خود را روزبه‌روز گسترش می‌دهد.

 

امریکا اما با این اقدام نشان داد که هنوز هم حاکم بلامنازع شورای امنیت سازمان ملل متحد است و اگر اراده کند، به سادگی می‌تواند بر تصمیمات و مصوبات این شورا در خصوص مسائل عدالت‌های بزرگ منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیر بگذارد.

 

در نقطه‌ی مقابل، روسیه، چین و بلوک کشورهای هم‌پیمان آن‌ها که برای مهار توسعه‌طلبی امریکا و غرب در آسیای مرکزی تقلا می‌کنند، تمهیدات تنبیهی متقابل را علیه سیاست امپریالیستی ترامپ در افغانستان و منطقه روی دست خواهند گرفت که نتایج و پیامدهای آن لزوماً به نفع مردم افغانستان و حتی طالبان نخواهند بود.

 

صرف نظر از اینکه سنگ‌اندازی واشنگتن در مسیر سفر امیرخان متقی به اسلام‌آباد چه پیامدهایی برای رژیم طالبان و سیاست خارجی پاکستان خواهد داشت، این اقدام نشان می‌دهد که بحران افغانستان همچنان دستخوش نبردهای نیابتی، رقابت‌های راهبردی و تقابل ابرقدرت‌هاست؛ چیزی که چشم‌انداز حل این بحران در آینده‌ی نزدیک را تیره و تار نشان می‌دهد و امیدها برای هم‌زبانی ابرقدرت‌ها برای رسیدن به نقطه‌ی سازش را کم‌رنگ‌تر از همیشه می‌کند.

 

محمدرضا امینی – جمهور