طالبان، امان‌الله خان و مسأله استقلال افغانستان

 

وزیر دفاع طالبان روز سه‌شنبه، ۲۸ اسد، در ۱۰۶مین سالروز استقلال افغانستان، با اشاره به «سه‌بار کسب استقلال در یک قرن اخیر» گفت که افغان‌ها همواره پس از دستیابی به استقلال، در حفاظت از آن ناکام مانده‌اند.

 

او هشدار داد: «این‌بار نباید شرایطی فراهم شود که خدای ناکرده، این آزادی از دست برود.»

 

وزیر دفاع طالبان در سالروز استقلال افغانستان بر انسجام جمعی بر محوریت «اسلامیت و افغانیت» تأکید کرد و گفت: «اینجا اسلامیت و افغانیت مطرح است و به تعصب اجازه داده نشود.»

 

تجلیل از سالگرد استقلال افغانستان از سوی طالبان در حالی صورت می‌گیرد که این گروه از گذشته تاکنون نگاه مساعدی نسبت به امان‌الله خان و میراث او در افغانستان نداشته است.

 

تخریب تصویر امان‌الله خان در جلال‌آباد که با حواشی فراوان همراه بود، یکی از اقدامات طالبان برای زدودن میراث او در تاریخ معاصر افغانستان محسوب می‌شود؛ کاری که این گروه با نمادهای مربوط به سایر رهبران مخالف خود نیز انجام داده است.

 

با این حال، طالبان امسال ۲۸ اسد را تعطیلی رسمی اعلام کرده و به همین مناسبت یک مراسم ویژه راه‌اندازی کردند که با سخنرانی‌های تبلیغاتی سران این گروه همراه بود.

 

این مراسم که تنها چهار روز پس از برگزاری جشن پرحاشیه طالبان در خیابان‌های کابل به مناسبت سقوط پایتخت و چهارمین سالگرد بازگشت این گروه به قدرت برگزار شد، محملی تازه برای تلاش طالبان به منظور بهره‌برداری از مناسبت‌های ملی در راستای کسب مشروعیت داخلی محسوب می‌شود و نشان می‌دهد که این گروه در نظر دارد نقش دولت مشروع افغانستان را بازی کند و این پیام را به مردم افغانستان انتقال دهد که آن‌ها به حفظ میراث ملی و تاریخی افغانستان متعهد هستند و به این ترتیب از شأن و جایگاه مورد نیاز برای رهبری سیاسی و مدیریت اجرایی کشور برخوردار اند.

 

محورهای مطرح‌شده در سخنرانی‌های رهبران طالبان در روز استقلال افغانستان نیز نشان می‌دهد که این گروه به‌طور مذبوحانه‌ای در تلاش است تا خود را نماینده تمام مردم افغانستان نشان دهد و در این سخنرانی‌ها به‌طور ویژه بر کاهش فاصله میان مردم و حاکمیت، پرهیز از قوم‌گرایی و حفاظت از میراث تاریخی افغان‌ها تأکید شد.

 

البته تقریباً اغلب رهبران طالبان در سخنرانی‌های مورد اشاره بر یک نکته تأکید کردند: اینکه هرگز نباید تجاوز خارجی به افغانستان تکرار شود و هشدار دادند که آن‌ها از قدرت و اراده لازم برای مقابله با هرگونه تلاش داخلی یا خارجی برای تغییر یا تجاوز برخوردار هستند.

 

به این ترتیب، برخلاف تلاش‌های تبلیغاتی طالبان، پیام ضمنی برگزاری جشن ۲۸ اسد نه تغییر رویکرد طالبان در قبال مسائل حاد ملی از جمله فقدان یک حکومت مشروع و فراگیر و حذف هدفمند اقوام و اقشار جامعه افغانستان از ساختار قدرت، بلکه قدرت‌نمایی علیه مردم افغانستان و خط و نشان کشیدن در برابر مخالفان وضعیت موجود بود.

 

از جانب دیگر، علی‌رغم اعلام تعطیلی رسمی در ۲۸ اسد، طالبان هیچ‌گونه باوری به میراث امان‌الله خان در تاریخ معاصر افغانستان ندارند. آن‌ها صرفاً به بهره‌برداری تبلیغاتی و سیاسی از این مناسبت‌ها ادامه می‌دهند، بدون آن‌که سیاست‌های خود را هم‌راستا با مبارزات ملی مردم افغانستان و دستاوردهای تاریخی آنان در مقابله با بیگانگان و رژیم‌های دست‌نشانده قدرت‌های بیگانه تغییر دهند و تعدیل کنند.

 

طالبان در حالی از میراث بزرگ امان‌الله خان، یعنی دستیابی به استقلال افغانستان، تجلیل کردند که امان‌الله هنوز هم به‌عنوان یک چهره شاخص در زمینه گشایش مکاتب دخترانه و ایجاد بسترهای آموزشی همگانی و آزادی‌های انسانی برای زنان و دختران افغانستان شناخته می‌شود؛ اما طالبان، برعکس، نه‌تنها به این اصول اعتقادی ندارند، بلکه با اعمال سیاست‌های سرکوبگرانه، آزادی‌های حداقلی زنان و دختران را نابود کرده و آن‌ها را از هرگونه حق آموزش و اشتغال محروم ساخته‌اند.

 

به این ترتیب، کاملاً واضح است که نگاه طالبان به امان‌الله خان و میراث او کاملاً سیاسی و سودجویانه است و این همان چیزی است که فحوای سخنرانی‌های ظاهراً وحدت‌گرایانه رهبران طالبان در ۲۸ اسد را از اعتبار ساقط می‌کند و تلاش مذبوحانه این گروه برای احراز جایگاه یک دولت ملی در نزد مردم افغانستان را ناکام می‌گذارد.

 

نرگس اعتماد - جمهور