وقتی کرونا هم حریف افراط‌گرایی نمی‌شود

ویروس سریع، مرگبار و همه‌گیر کرونا ما‌ه‌هاست به یک پاندمی ترسناک بدل شده و در ابعاد جهانی گسترش یافته، نظم بین‌المللی را مختل کرده، شرکت‌های عظیم را به زانو درآورده، قلب غول های اقتصادی جهان را از حرکت بازداشته، اماکن پرجمعیت و مراکز همیشه مزدحم را به نحو شگفت‌انگیزی تعطیل یا خالی از انسان کرده ‌است. کرونا کارکرد معمول اماکن مقدس را در سراسر جهان اسلام هم تحت تأثیر قرار داده‌است. به عنوان نمونه، عربستان سعودی، مناسک حج عمره را برای مدت‌زمانی نامعلوم، تعطیل کرده و دروازه‌های مسجدالحرام به روی زائران بسته است. فریضه حج نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و حکومت سعودی از زائران خواسته‌است که فعلا از ثبت نام برای شرکت در مراسم حج تمتّع، خودداری کنند. همچنین مسجد نبوی(ص) هم در مدینه منوره بر روی نمازگزاران بسته شد. 
 
در ایران و عراق دیگر کشورهای اسلامی نیز که زیارتگاه‌های مذهبی، سالا‌نه میزبان میلیون‌های زائر و بازدیده‌کنندگان دیگر هستند، تعطیل شده‌اند و هنوز مشخص نیست که آیا در آینده نزدیک، تصمیمی برای بازگشایی این اماکن گرفته خواهد شد یا نه.
 
با اینهمه وضعیت در افغانستان، متفاوت است. با وجود هشدارهای مکرر دولت و سازمان های بین المللی، برخی ملاهای تندرو همچنان با سماجت در برابر پذیرش هرگونه محدودیت گشت و گذار و قرنطینه مقاومت می کنند و هزاران نفر را در نمازهای جمعه، تراویح و دیگر مراسم مذهبی به عبادتگاه ها می کشانند.
 
سلسله‌دار این جریان رادیکال، یک مولوی شهرت طلب و افراطی در منطقه گذرگاه هرات است: مجیب الرحمان انصاری. گفته می شود او در مراکز آموزش های مذهبی عربستان سعودی، تحصیل کرده، از همان منبع ارتزاق شده و رویکردهای شدید سلفی و وهابی دارد. آقای انصاری مدعی است نسب اش به خواجه عبدالله انصاری؛ عارف و عالم نامدار قرن پنجم هجری می رسد که به پیر هرات شهرت دارد (و صد البته هیچ سنخیت فکری و عقلی با آن خواجه بزرگ ندارد.) آقای انصاری یک رادیو نیز به نام «انصار» دارد. به علاوه گفته می شود که وی روابط نزدیکی با رییس شبکه تلویزیونی «وصال حق» دارد که با حمایت پترودالرهای اعراب خلیج، به نفاق میان شیعه و سنی دامن می زند و یک تریبون تبلیغی بسیار تندرو علیه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی است. آقای انصاری هم پیش از این در شبکه یادشده حضور یافته و مواضع بحث برانگیزی علیه شیعیان، مطرح کرده است.
 
گفته می شود این ملای رادیکال، طرفداران زیادی در هرات دارد و از نفوذ اجتماعی گسترده ای برخوردار شده است. پیش از این، نصب بنرهای زن‌ستیزانه از سوی او و شبکه تبلیغی اش در برخی مناطق هرات و اعلام اجرای مستقیم «حدود شرعی» بر مجرمان، بدون اعتنا به دولت و دستگاه قضایی، به شدت واکنش برانگیز شده بود.
 
با اینهمه به نظر می رسد که شیوع ویروس کرونا فرصت تازه ای را برای خودنمایی، شهرت طلبی و خودمحوری او و امثال او فراهم کرده است. آقای انصاری بدون اعتنا به اجماعی که بر پایه اصول «فقه نوازل» درباره ویروس کرونا در سراسر جهان اسلام، شکل گرفته، خیره سرانه مردم را ترغیب می کند تا در اجتماعات مذهبی عظیم، حاضر شوند و به خطبه های افراط گرایانه او گوش فرا دهند.
 
در هرات که کانون شیوع کرونا در افغانستان، شمرده می شود و براساس آمار رسمی، تاکنون صدها نفر در این ولایت به کووید -۱۹ مبتلا شده و دهها نفر هم درگذشته اند، برگزاری نمازهای جمعه مولوی انصاری با حضور هزاران نمازگزار، نگرانی ها درباره شیوع این ویروس مرگبار در ابعادی چندین برابر را تشدید کرده است.
 
اما او بی اعتنا به هشدارها و نگرانی ها و با کژتابی عمدی و قانون شکنانه از تمهیدات وضع شده در هرات، فتوا داده است که کرونا نعمتی از سوی خداوند برای مؤمنان و جزایی برای کافران است!
 
در یکی از ویدئوها که از جریان خطبه های نماز جمعه مولوی انصاری منتشر شده، او با اعتماد به نفس و تبختری حیرت انگیز فتوا می دهد که مسلمانان نباید از این ویروس ترسی داشته باشند؛ زیرا "مرگ مسلمانان در اثر این بیماری شهادت و مرگ کفار هلاکت است."
 
این همان توجیهی است که مفتیان شرعی داعش و طالبان برای کشته‌شدن افراد بی‌ گناه در حملات انتحاری آن گروه ارائه می کردند. آنها می‌گفتند که افراد بی گناهی که در انتحاری ها کشته می شوند «شهید» اند و همراه با فرد انتحارکننده به «جنت» می روند!
 
البته آقای انصاری مجبور نیست برای صدور این فتوای فاجعه بارش، سند و مدرک متقنی از منابع فقهی و حدیثی ارائه کند؛ زیرا او سقف شهرتش را بر ستون جهل جماعت بنا کرده و وقتی فتوایی صادر می کند، اطمینان دارد که هزاران نفر چشم و گوش بسته به آن گوش می دهند و عمل می کنند.
 
این در حالی است که کرونا حتی اگر «مساله» ای برای فقه اسلامی باشد، از مسایل مستحدثه محسوب می شود و صدور فتوا درباره آن، در حوزه صلاحیت مراجع بزرگ دینی در جهان است نه یک ملای شهرت طلب و متحجر و مزدور سعودی.
 
با این وجود، دولت هم در موضعی منفعلانه و عمیقا پرسش برانگیز‌، مولوی انصاری را به حال خود واگذاشته و هیچ دخالتی در کارهای او نمی کند؛ زیرا به تعبیر یکی از سخنگویان وزارت داخله، "به هیچ عنوان نمی‌خواهیم بالای کسانی که مردم به آن‌ها احترام می‌کنند که طبیعتا ما هم برای‌شان احترام داریم ایستادگی کنیم و خدای ناخواسته خلاف توقع مردم، اسلام و ملا صاحب‌ها عمل کنیم (بی‌بی‌سی)."
 
به این ترتیب، افرا‌ط‌گرایی بر کرونا غلبه می‌کند و ملاهای رادیکالی که دیروز انتحار و انفجار را برای رفتن به بهشت تجویز می کردند، امروز همان کار را با گسیل گروهی مردم به نمازهای جمعه انجام می دهند تا ویروس کور و بی رحم کرونا گروه گروه آنان را روانه «جنت» کند و هزاران انسان بی گناه را مبتلا بسازد.
 
در این میان، پرسشی که به وجود می آید این است که این رویکرد مولوی انصاری و همفکران او چه تفاوتی با سماجت و مقاومت طالبان در برابر درخواست ها برای آتش بس به منظور مبارزه با کرونا دارد؟
 
علی راحل- جمهور