اتاترک و امان‌الله خان پیشگامان اصلاحات در ترکیه و افغانستان

مصطفی کمال اتاترک و امیر امان‌الله خان از افغانستان دو شخصیت مهم در تاریخ مدرن منطقه بودند.

دولت افغانستان تصمیم گرفت تا برای تقویت نیروهای نظامی خود، به ارسال جوانان به کشورهای خارجی برای تحصیل و آموزش نظامی بپردازد.

یکی از این کشورها ترکیه بود. در آن زمان، ترکیه به تازگی از نظام امپراتوری عثمانی به حالت جمهوری تبدیل شده بود و اصول جدیدی در آموزش نظامی راه انداخته بود. 

افغانستان نیز به دنبال تقویت نیروهای نظامی خود بود و تصمیم گرفت تا جوانان خود را برای تحصیل در اکادمیهای نظامی ترکیه اعزام کند.
اولین بار جوانان افغانستان (مرد و زن) برای تحصیلات به ترکیه رفتند. در اکادمیهای نظامی افسران افغان آموزش دیدند و پس از بازگشت به افغانستان، تجربیات و دانش آموخته خود را در نیروهای نظامی افغانستان به کار میگرفتند. این تلاش به منظور تقویت نیروهای نظامی افغانستان در مقابل تهدیدات خارجی و تقویت استقلال و قدرت نظامی کشور انجام می‌شد.

روابط بین ترکیه و افغانستان در زمینه‌های مختلف از جمله آموزش دوشیزگان و همکاری نظامی و آموزش افسران و تبادل تجربیات نظامی بوده است.

مصطفی کمال، معروف به اتاترک، بنیانگذار و رهبر اصلی ترکیه مدرن پس از سقوط امپراتوری عثمانی بود. او تلاش کرد تا ترکیه را از یک دولت اسلامی به یک کشور سکولار و مدرن تبدیل کند.
او به شدت به مدرنیته، تغییرات اجتماعی و اقتصادی، و جداشدن دین از دولت تاکید داشت. در این زمینه، توصیه ها و اصولی که به امان‌الله خان ارائه کرد، عبارت بودند از:

جداشدن مذهب از دولت: اتاترک تأکید داشت که دین باید از امور دولتی جدا شود. او باور داشت که این اقدام به پیشرفت و تحول اقتصادی و اجتماعی کشور کمک خواهد میکند.

گذار به مدرنیته: اتاترک کشور ترکیه را به سمت مدرنیته و تکنولوژی پیشرفته حرکت داد. او از واردات فناوریها و مفاهیم مدرن استفاده کرد تا کشور را به توسعه و پیشرفت سوق دهد. 

اصلاحات اجتماعی: اتاترک تأکید کرد که باید سیستمهای اجتماعی را اصلاح کرد تا جامعه به سمت برابری جنسیتی، تربیت مدرن و تفکرات پیشرفته پیش برود 

کنترل بیشتر دولت بر امور اقتصادی: اتاترک توصیه کرد که دولت باید نقش بزرگتری در امور اقتصادی ایفا کند تا از توسعه و تنظیم اقتصاد کشور مسئول باشد.

تغییرات آموزشی و رسم الخط: اتاترک تأکید داشت که تغییرات در سیستم آموزشی و تغییر (الفبای عربی، فارسی) به لاتین برای ترویج عصر ساینس و مدرنیته ضروری است. این اصلاحات اساسی در جامعه ترکیه تاثیرات وسیعی بر سیر تاریخی و فرهنگی این کشور داشتند.

مصطفی کمال اتاترک و امان‌الله خان از افغانستان دو شخصیت مهم در تاریخ مدرن منطقه بودند.

اتاترک توصیه ها و اصولی را برای ترکیه در جهت مدرنیته و تحول اجتماعی ارائه کرده بود که میتوان مشابه آنها را برای امان الله خان و افغانستان فرض کرد. امان الله خان نیز در طول حکومت خود تلاش کرد تا اصول اسلامی را با مبانی مدرنیته ترکیب کند. حالا یک قرن بعد از استقلال و کوشش چهل کشور جهان، موفق نشدند تا ارابه‌ی مدنیت افغانستان را که شدید در گل ولای گیر مانده به جلو تکان دهند و شکست‌خورده افغانستان را ترک کردند. 

نویسنده: انجینیر عنایت‌الله حبیب/ هامبورگ
ارسالی به خبرگزاری جمهور