آزادی در انزوا

دولت طالبان در نخستین سالگرد خروج نیروهای امریکایی از کشور، این‌ روز را یک روز پرافتخار خوانده می‌گوید که افتخار می‌کنیم که کشور در این‌ روز از اشغال امریکا «آزاد شد».
 
در بیانیه دولت طالبان به همین مناسبت آمده‌: بعد از ۲۰ سال جهاد بالاخره توانستیم با افتخار تمام ملت‌مان را از دست اشغال‌گران امریکایی نجات دهیم.
 
ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان نیز در سخنرانی‌اش به مناسبت خروج نیروهای امریکایی در پایگاه بگرام گفت: افتخار می‌کنیم که کشور ما در این روز از اشغال امریکا آزاد گردید و نیروهای امریکایی از افغانستان رانده شدند.
 
او خروج نیروهای خارجی را «پیروزی بزرگ» خوانده گفت مهم این است که ارزش و اهمیت این پیروزی را درک کنیم.
 
این در حالی است که سال گذشته در همین روز آخرین نظامی امریکایی میدان هوایی کابل را ترک کرد.
 
امریکا اما چندی پیش در کابل حمله هوایی انجام داد و رهبر القاعده را کشت. رهبران امریکا همچنین از احتمال بازگشت نظامیان امریکایی به افغانستان سخن گفته‌اند.
 
به این ترتیب، یکسال پس از خروج نظامیان امریکایی از افغانستان «آزادی» کشور از اشغال امریکایی ها به چالش کشیده شده و سایه «بازگشت» نظامیان امریکایی بر فضای امنیتی کشور، سنگینی می کند.
 
البته بدیهی است که با توجه به شرایطی که امریکا دارد «بازگشت» به معنای متعارف کلمه، قابل تحقق نیست؛ اما اینکه مقام های سیاسی و درجه داران نظامی امریکا یکسال پس از خروج همچنان از عزم و اراده خود برای مقابله با «تروریزم» سخن می گویند و در این زمینه به عملیات پهپادی خود در کابل اشاره می کنند که گفته می شود منجر به کشته شدن ایمن الظواهری؛ رهبر شبکه القاعده شده، ادعای «پیروزی» بر امریکا و آزادی کشور از اشغال بیگانه بسیار دشوار است.
 
نکته دیگر این است که رهبران طالبان در طول یکسال گذشته، موفق نشده اند اعتماد جامعه بین المللی را به دست آورند، دولت آنها هنوز از سوی هیچ کشوری – حتی پاکستان – به رسمیت شناخته نشده و رهبران تراز اول سیاسی و دولتی جریان حاکم، هدف تحریم های بین المللی قرار دارند که در نتیجه تنش و شکاف جاری در شورای امنیت سازمان ملل، حتی تعداد محدود آنها هم دیگر قادر به سفر به خارج از کشور نیستند و از تحریم های خارجی معافیت نگرفته اند.
 
افزون بر این، دارایی های بانک مرکزی همچنان در اختیار امریکا و کشورهای همپیمان آن است و دولت طالبان با وجود دست و پنجه نرم کردن با بحران بزرگ مالی و اقتصادی، تاکنون قادر به دسترسی به این منابع نشده است.
 
شاید بربنیاد همین وضعیت رقت انگیز و بحرانی بود که در مراسم جشن «روز آزادی»‌ در بگرام، ملا حسن آخوند؛ نخست وزیر طالبان گفت که نیروهای خارجی همه چیز را با خود بردند و هیچ زیرساختی برای «امارت اسلامی» باقی نماند و با وضع محدودیت های سنگین، مردم در فقر فرورفتند.
 
این یک روایت ساده و کوتاه از فاجعه ای است که پس از خروج نظامیان خارجی و استقرار «امارت اسلامی» به وقوع پیوست.
 
بنابراین، تجلیل از «پیروزی بزرگ» و «روز آزادی» شاید از نظر سیاسی یک نمایش تحسین برانگیز به نظر بیاید و یا از منظر تبلیغاتی، حرکتی روحیه بخش محسوب شود؛ اما واقعیت این است که افغانستان و طالبان همچنان در انزوا به سر می برند و آزادی در انزوا هیچ معنی محصلی ندارد.
 
کشوری که در عرصه بین المللی یک نماینده مشروع نداشته باشد، دولتمردان آن قادر به خروج از کشور نباشند، دارایی های آن در بانک های خارجی بلوکه شده باشد و مردم آن در فقر و فلاکت و فاجعه و فروپاشی، دست و پا بزنند، هرچه باشد یک کشور «آزاد» نیست؛ زیرا آزادی در یک مفهوم با توانایی برقراری روابط و تعامل آزاد با دنیای آزاد معنا می یابد نه با انزوای سیاسی، تحریم های شدید بین المللی، فقر و گرسنگی و فقدان حق انتخاب برای تحقق مشروعیت سیاسی برای دولت مستقر.
 
ارزش پیروزی - به توصیه ذبیح الله مجاهد- هم زمانی درک خواهد شد که همه مردم، نتایج و پیامدهای میمون و مبارک آن را احساس کنند و خود را در شادی و شکوه آن، شریک بدانند؛ اما مردمی که از فقر و بدبختی و بیکاری و مهاجرت و فقدان امنیت و آینده رنج می برند، چگونه می توانند چنین حسی داشته باشند؟ در این صورت نه پیروزی به معنای واقعی اتفاق افتاده و نه تضمین و اطمینانی برای پایداری، استمرار و استقرار آنچه پیروزی نامیده می شود وجود خواهد داشت.  
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور