تلاقی طالبان و مخالفان در ایستگاه ترکیه

عبدالغنی برادر؛ معاون نخست‌وزیر طالبان در رأس یک هیأت به ترکیه سفر کرده است.
 
در بیانیه‌ای کوتاه که از سوی معاونت اقتصادی ریاست الوزرای طالبان منتشر شده، آمده است که قرار است او در این سفر با مقام‌های ترکیه دیدار کند.
 
این بیانیه می‌افزاید که او همچنین در نظر دارد تا با سرمایه‌گذاران افغان مقیم آن کشور دیدار کند و به منظور جلب سرمایه‌گذاری «در یک نشست بزرگ» شرکت کند.
 
جزئیات بیشتری درباره این نشست ارائه نشده است.
 
پس از بازگشت طالبان به قدرت در آگوست ۲۰۲۱ شماری از چهره‌های سیاسی دولت پیشین مخالف طالبان و برخی از رهبران مجاهدین سابق نیز به ترکیه رفته و در آنجا زندگی می‌کنند.
 
مشخص نشده که آیا عبدالغنی برادر به عنوان یکی از رهبران اصلی طالبان با این افراد نیز دیدار خواهد کرد یا خیر.
 
با این حال و بی توجه به اینکه آیا او به طور رسمی یا غیررسمی با رهبران ضد طالبان نیز دیدار خواهد کرد یا نه، این سفر به طور معناداری بر موقعیت ترکیه به عنوان نقطه تلاقی طالبان و ضد طالبان، دلالت می کند و نشان می دهد که آنکارا فرصت تبدیل شدن به یک محور مؤثر در ارتباط با بحران افغانستان را دارد.
 
در این شکی نیست که تحولات منجر به سقوط و فروپاشی نظام جمهوری و تسلط رژيم طالبان، پروژه واشنگتن بود و به طور مستقیم از سوی امریکا طراحی، عملیاتی و اجرا شد و در این میان، رهبران در تبعید افغانستان – از جمله کسانی که در ترکیه به سر می برند – نیز به عنوان بخشی از این پروژه، چنین سرنوشتی پیدا کردند، از جانب دیگر، در این امر هم تردیدی نیست که ترکیه، عضو ناتو است و در خصوص مسایل کلان و راهبردی از امریکا دستور می گیرد یا مجبور است که براساس همان قواعدی بازی کند که از سوی واشنگتن، تعیین و تعریف می شود؛ اما حضور یکی از رهبران ارشد طالبان در ترکیه در شرایطی که آن کشور به طور همزمان میزبان چند رهبر و بخشی قابل توجه از فعالان سیاسی ضد طالبان و وابسته به نظام جمهوری است، یک موقعیت استثنایی است که باید از آن استفاده شود.
 
ترکیه نیز مانند هر کشور دیگر منطقه، منافع مشروع و نامشروع زیادی در افغانستان دارد که بی تردید در پی تحولات دو سال اخیر، نگران از دست دادن آنهاست. وضعیت کنونی در افغانستان بی شک به نفع ترکیه نیست و به همین دلیل، این کشور همچنان به مواضع محتاطانه و رویکرد کژدار و مریز خود در قبال طالبان ادامه داده و احتمالا منتظر تحولات بعدی در حوزه بین المللی در این خصوص است.
 
با اینهمه، آنکارا در میان کشورهای اسلامی، کشوری است که همواره ادعای بلندپروازانه رهبری جهان اسلام را در سر می پروراند و به همین دلیل می خواهد در تحولات مرتبط با این حوزه به مثابه یک قدرت آوانگارد، اثرگذار، سرنوشت ساز و تعیین کننده ظاهر شود. اینکه تحولات افغانستان هنوز و همچنان بر محور بازیگری یک میکروکشور عربی به نام قطر می چرخد، حتی برای نظام مسلط بر ترکیه که رویکردهای غلیظ اخوانی دارد و دوست و هم پیمان راهبردی و ایدئولوژیک قطر محسوب می شود هم مطلوب و خوشایند نیست و سران جاه طلب آنکارا در پی تصاحب ابتکار عمل در حوزه مسایل افغانستان اند؛ نقشی که تاکنون قادر به ایفای آن نشده اند.
 
سفر ملا برادر به ترکیه و حضور رهبران ضد طالبان در آن کشور، آنکارا را در موقعیتی ایده آل قرار می دهد تا یکبار دیگر رویاهای بلندپروازانه خود برای کسب رهبری تحولات افغانستان را به درستی تعبیر کنند.
 
به این ترتیب، انتظار می رود که دیدارهایی میان سران شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان با ملا برادر و هیات همراه او با میانجی گری و میزبانی ترکیه، حداقل به طور غیررسمی صورت بگیرد و این دیدارها، سرآغاز یک روند گفتگوهای معنادار در آینده قرار بگیرد. در این میان، اگرچه رسیدن به یک توافق جامع صلح که منجر به ایجاد تحولات بنیادین سیاسی و امنیتی در داخل افغانستان شود، با توجه به موقعیت طالبان و مخالفان شان بسیار بعید به نظر می رسد؛ اما چنین رخدادی دست کم از منظر سیاسی و تبلیغاتی به نفع ترکیه است و به این کشور در تقویت موقعیت خود در میان کشورهای اسلامی و نیز حفاظت از منافع در معرض تهدید خود در سایه رژيم طالبان، قدرت مانور بیشتری خواهد بخشید.
 
عبدالمتین فرهمند - جمهور