پاکستان؛ دموکراسی ارتشی

مردم پاکستان در حالی به پای صندوق‌های رای رفتند که خدمات تلفون همراه و اینترنت به بهانه «بدتر شدن شرایط امنیتی» قطع شد. این اقدام با انتقاد گسترده‌ احزاب مخالف مواجه شد.
 
تحریک انصاف پاکستان، حزب عمران خان، این اقدام را «سرکوب عمدی حقوق شهروندی و مسخره کردن دموکراسی» خواند.
 
در شهر کویته ایالت بلوچستان که قبل از انتخابات شاهد حملات مرگبار بود، برخی از مراکز رای دهی به دلیل تهدید امنیتی و هوای سرد تا حد زیادی خالی بود.
 
این انتخابات تقریبا دو سال بعد از آن بود که عمران خان با رای عدم اعتماد پارلمان از قدرت برکنار شد.
 
نواز شریف که قبلا سه بار نخست وزیر بوده، بار دیگر نامزد این انتخابات بود؛ اما عمران خان که هفته پیش در سه پرونده جداگانه در فاصله پنج روز به ۱۴ سال زندان محکوم شد، همچنان در پرونده‌های مختلف با حدود ۱۷۰ اتهام روبروست.
 
حزب او ارتش پاکستان را به مداخله متهم می‌کند.
 
به جز آنچه گفته شد، دلایل، عوامل و نشانه های فراوان دیگری نیز وجود دارد که ثابت می کند انتخابات روز پنجشنبه در پاکستان، یکی از مضحک ترین، بی اعتبارترین و غیردموکراتیک ترین رویدادهای انتخاباتی در کشوری بود که عموما زیر سیطره ارتش است و هژمونی ارتش بر سیاست، سرنوشت معادلات سیاسی و امنیتی این کشور را تعیین می کند.
 
به عنوان نمونه، بسیاری از اعضای حزب قدرتمند و پرنفوذ تحریک انصاف نتوانستند به نمایندگی از حزب متبوع شان در انتخابات شرکت کنند؛ زیرا یا متهم و زندانی و از انتخابات محروم می شدند، یا ترور می شدند و یا تحت فشارهای فزاینده ارتش و استخبارات پاکستان، مجبور به ترک حزب عمران خان می گردیدند.
 
آنها حتی نتوانستد از نماد راکت کریکت که به دلیل سابقه ورزشی آقای خان، به نماد حزب او بدل شده به عنوان نشان انتخاباتی شان استفاده کنند. این در حالی است که بیش از ۴۰ درصد مردم پاکستان، سواد خواندن و نوشتن ندارند و این نماد، قطعا به آنها امکان می داد که نامزدهای تحریک انصاف را تشخیص داده و به آنها رأی دهند؛ اما دولت و ارتش پاکستان، این امکان را هم سلب کردند.
 
بنابراین، بسیاری از اعضای تحریک انصاف مجبور شدند به عنوان نامزدهای «مستقل» در انتخابات، شرکت کنند؛ چیزی که به دموکراسی ارتشی پاکستان، بیش از پیش آسیب می زند و از اعتبار و مشروعیت آن می کاهد.
 
در جانب دیگر اما نواز شریف که سه دوره، نخست وزیر بوده و آخرین حکومت او هم با کودتای ارتش، ساقط شده بود، علیرغم متهم شدن به فساد و سلب دایمی حق مشارکت در انتخابات و احراز سمت دولتی، بار دیگر از انگلیس به پاکستان بازگشت، تمامی سوابق کیفری و احکام قضایی او پاک شد و در انتخابات روز پنجشنبه به رقابت با احزاب رقیب پرداخت و حتی محتمل است که با حمایت ارتش پاکستان، برای چهارمین بار، سکان نخست وزیری کشورش را اشغال کند.
 
روند رویدادهای پیش از انتخابات و اقداماتی که در روز انتخابات اعمال شد، از جمله قطع پرسش برانگیز اینترنت و تلفون و امنیتی کردن فضا در ایالت بزرگ بلوچستان با دو حمله مرگبار که ۲۸ کشته برجای گذاشت و از قضا یکی از آنها بر یک مقام ارشد تحریک انصاف بود، نشان می دهد که دولت و ارتش پاکستان، تمام قدرت خود را به کار بستند تا اجازه ندهند که حزب به رهبری عمران خان بار دیگر از مسیر دموکراتیک، اکثریت کرسی های پارلمان را اشغال کند و نخست وزیر بعدی پاکستان یکی از اعضای رهبری این حزب باشد.
 
بسیاری از ناظران مستقل، معتقد اند که انتخابات امروز که عملا مانع شرکت میلیون ها نفر در مناطق نفوذ سنتی تحریک انصاف شد، پیش از آنکه انتخابات باشد، یک کودتای پنهان علیه دموکراسی و مردم سالاری و تلاشی آشکار برای بازگرداندن قدرت سیاسی به ارتش بود؛ چیزی که در پی پیروزی تحریک انصاف در انتخابات قبلی پاکستان که نخستین انتقال قدرت از یک دولت به دولتی دیگر به صورت دموکراتیک در طول تاریخ ۷۵ ساله پاکستان محسوب می شد، به شدت تضعیف شده بود.
 
به این ترتیب، انتخابات روز پنجشنبه، نمایشی مضحک از دموکراسی ارتشی پاکستان بود، آسیبی جدی به احزاب و جریان های مخالف سیطره سنتی ارتش پاکستان بر سیاست و حکومت آن کشور وارد کرد و تعبیر و تحقق رویای پاکستانی های درگیر فقر و تورم و بحران اقتصادی ناشی از سیل ویرانگر سال گذشته در انتخاب یک دولت دموکراتیک و مسئول را سال ها عقب خواهد انداخت.
 
محمدرضا امینی - جمهور