حقوق بشر؛ گذشته سیاه، آینده مبهم

دیده بان حقوق بشر در گزارشی، حکومت افغانستان را عامل اصلی بیشترین نقض قوانین حقوق بشری در کشور می خواند.
فیلیم کین؛ مسؤول بخش آسیای این سازمان با ابراز نگرانی در گزارش سال ۲۰۱۴ سازمان نظارت بر حقوق بشر می گوید که دستاوردهای ۱۳ ساله دولت افغانستان با تهدید جدی روبروست.
وی تصریح کرده:"انتقال قدرت در افغانستان که با جنجال سیاسی همراه بود و نیز وضعیت نامشخص فعلی، دستاوردهایی را که افغانستان در ۱۳ سال گذشته حاصل کرده تهدید می کند".
در این گزارش همچنین گفته شده، معافیت در برابر تخطی هایی که از سوی پولیس شده اکنون به یک رسم بدل شده است.
گزارش به طور ویژه از رفتار پولیس در قندهار انتقاد کرده و پولیس محلی را به تخطی های بزرگ حقوق بشری متهم ساخته است.
دیده بان حقوق بشر از حکومت افغانستان خواسته های مشخصی را ارائه کرده که از آن جمله جلوگیری از تخطی از حقوق بشر، تامین عدالت برای قربانیان و حفظ آزادی نهادها در افغانستان مواردی اند که مسؤول بخش آسیای این سازمان می گوید باید حکومت افغانستان به آن توجه جدی داشته باشد.
این گزارش در حالی منتشر می شود که به باور ناظران، حقوق بشر افغانستانی از همان ابتدا نیز نه برای دولت افغانستان، نه برای مدعیان وطنی آن و نه برای غرب و ناتو و امریکا اولویت نبوده؛ بلکه برای هریک از آنها اهرمی نیرومند در خدمت رسیدن به منافع و مطامع خود در حوزه های خاص بوده است.
دولت افغانستان با استفاده از نام و عنوان حقوق بشر همواره سعی کرده است‌ نوعی خط فاصل بین خود و رژیم های خودکامه پیشین تعریف کند و به این ترتیب، توجه جهان را به افغانستان به اصطلاح مدرن و وفادار به ارزش های جهان جدید معطوف دارد؛ تا از رهگذر آن، کمک های میلیاردی جامعه جهانی به دولت فاسد، ناکارآمد، قومگرا و فاقد ظرفیت افغانستان کماکان استمرار داشته باشد و الا صرف یادآوری وفاداری به اعلامیه جهانی حقوق بشر در متن یکی از معتبرترین قوانین کشور نمی تواند نشانگر التزام بی چون و چرا و واقعی به اصول و ارزش های آن باشد.
صرف نظر از اینکه حقوق بشر به روایت اعلامیه جهانی حقوق بشر از اساس با نظام فکری و جهان بینی ایدئولوژیک انسان افغانستانی در تضاد قرار دارد.
از سوی دیگر، پرسش این است که دولت افغانستان تاکنون و پیش از این به چند درصد از مفاد قانون اساسی مدرن و مترقی کنونی، عمل کرده است که مواد مربوط به حقوق بشر یکی از آنها باشد؟
بنابراین روشن است که حقوق بشر یک ابزار، پوشش، بهانه و مستمسک برای توجیه و استمرار کمک های جهان به دولت فاسد و غیر پاسخگوی پیشین بوده است.
منادیان و مدعیان وطنی حقوق بشر را نیز بیشتر کسانی تشکیل می دهند که نه خود ایمانی به ارزش ها و اصول آن دارند و نه عملا التزامی به رعایت آن احساس می کنند.
میلیون ها دالری که طی سال ها برای ترویج و گسترش و نهادینه سازی فرهنگ احترام و رعایت حقوق انسانی مردم افغانستان هزینه و مصرف شده است، بیشتر کام همین جماعت را برآورده کرده؛ اما به نام مردم افغانستان صرف شده است.
حقوق بشری که افق دید و حوزه کار و عرصه فعالیت آن، به خیابان های مرفه نشین کابل محدود می شود و غایت و نهایت کارکرد منادیان و مدعیان آن، خریدن موترهای لوکس و بلندمنزل و عروسی های مجلل آنچنانی بوده است، با انتشار گزارش ها و آمارهای بی بنیاد چگونه می تواند مدعی دفاع از حقوق بشر مظلوم افغانستانی شود؟
جالب تر از همه اینکه حقوق بشر حتی برای مدافعان بین المللی آن نیز پوشش و ابزاری بیش نبوده است؛ زیرا حقوق بشر از این منظر تنها در جایی کاربرد داشته و دارد که در برابر منابع دینی قانون گذاری در افغانستان قرار گیرد و به جای آن، ارزش های لیبرال دموکراسی را توسعه دهد، در غیر آن، این چگونه حقوق بشری است که در برابر تصویب یک قانون مبتنی بر فقه اسلامی، خیابان های کابل را پر از تظاهرکننده می کند؛ ولی در قبال کشته شدن ده ها غیر نظامی در حمله های شبانه در قندز و قندهار و... سکوت می کند؟!
به این ترتیب، گذشته حقوق بشر در افغانستان سیاه بوده و آینده آن نیز با توجه به چشم اندازی که اکنون در برابر ماست، مبهم و پرسش برانگیز است.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور