۵۶ سال پیش، در ۱۶ جولای ۱۹۶۹، فضاپیمای آپولو۱۱ به سوی ماه پرتاب شد. چهار روز بعد، در روز ۲۰ جولای ، نیل آرمسترانگ به نخستین انسانی تبدیل شد که پای بر سطح ماه گذاشت.
به نقل از یورونیوز، آرمسترانگ و همراهش در این مأموریت، باز آلدرین، دو ساعت و نیم را بر سطح ماه سپری کردند و منطقهای را کاوش نمودند که بعدها «پایگاه آرامش» نام گرفت. این دو نفر ۲۱.۵ کیلوگرام نمونه خاک ماه را به زمین بازگرداندند و در مجموع ۲۱ ساعت و ۳۶ دقیقه را بر سطح این جرم آسمانی گذراندند.
تا به امروز، ناسا شش بار انسان به ماه فرستاده است که این مأموریتها بین سالهای ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ و در چارچوب برنامه آپولو انجام شدند. در حال حاضر، آژانس فضایی آمریکا در پی آن است که ماه را به عنوان دروازهای به فضای عمیقتر، بهویژه مریخ، مورد استفاده قرار دهد. با این حال، شکستهای اخیر برخی کشورها در تلاش برای فرود بر ماه، نظریههای توطئهای را دوباره زنده کرده که ادعا میکنند انسان هرگز بر ماه فرود نیامده است.
نظریه جعلی بودن فرود بر ماه توسط بیل کیسینگ
ویلیام بیل کیسینگ، افسر سابق نیروی دریایی آمریکا که در یکی از شرکتهای سازنده موشک برای ناسا در برنامه آپولو کار میکرد، نخستین کسی بود که فرضیه جعلی بودن خبر فرود انسان بر ماه را مطرح کرد.
او در سال ۱۹۷۶ کتابی با عنوان «ما هرگز به ماه نرفتیم: کلاهبرداری سی میلیارد دالری امریکا» منتشر کرد و ادعا نمود که کمربندهای تابشی وان آلن (سپر مغناطیسی زمین) باعث سوختن فضانوردانی میشود که قصد عبور از آن را داشته باشند.
او همچنین به این نکته اشاره کرد که عدم مشاهده ستارگان در عکسهای گرفتهشده روی سطح ماه و موجدار بودن پرچم آمریکا با وجود نبود جو، دلایل دیگری برای اثبات جعلی بودن فرود آپولو۱۱ بر سطح ماه هستند.
در نهایت، او مدعی شد که تصاویر گام نهادن انسان بر ماه با استفاده از جلوههای ویژه فلم «۲۰۰۱: ادیسه فضایی» ساخته استنلی کوبریک تهیه شدهاند.
محافظت در برابر تشعشعات کمربند ون آلن
کمربندهای وان آلن دو حلقه از ذرات پرانرژی هستند که زمین را احاطه کردهاند و از بادهای خورشیدی نشأت میگیرند. برخی معتقدند که انسان نمیتواند از این کمربندها بدون دریافت دوز مرگباری از تشعشع عبور کند.
دانشمندان مأموریت آپولو۱۱ برای مقابله با این خطر، بدنه فضاپیما را با آلومینیوم عایق کردند و مسیری را انتخاب کردند که زمان حضور در کمربندها را به حداقل برساند.
دادههای ۹ مأموریت آپولو که به ماه رسیدند نشان میدهند که میزان تشعشع دریافتی فضانوردان به طور میانگین ۰.۴۶ راد بوده است؛ عددی که اگرچه از برخی کارگران نیروگاههای هستهای کمتر است، اما حدود ۱۰ برابر بیش از میزان دریافتی کارکنان درمانی با دستگاههای اشعه ایکس است.
ماجرای پرچم آمریکا و ستارگان نامرئی
در مورد پرچم نصبشده روی ماه، راجر لونیوس، تاریخنگار ارشد سابق ناسا، در سال ۲۰۱۹ توضیح داد که میلهای افقی در بالای پرچم قرار داده شده بود تا از آویزان شدن آن جلوگیری شود.
او گفت: «آرمسترانگ و آلدرین ناخواسته این میله را کمی خم کردند و پرچم حالت لرزشی پیدا کرد. آنها نگران بودند که میله به زمین بیفتد، بنابراین فوری از آن عکس گرفتند و حرکت پرچم را ثبت کردند.»
همچنین، امیلی درابک-موندر، ستارهشناس رصدخانه سلطنتی گرینویچ، بیان کرده که سرعت بالای شاتر دوربینهای فضانوردان برای ثبت نور ضعیف ستارگان کافی نبوده و همین دلیل غیبت آنها در عکسهاست.
ماجرای جعلی «کوبریک» و فلم ساختگی
ادعای فلمبرداری فرود بر ماه در استودیوهای هالیوود عمدتاً از فلمی به نام «Shooting Kubrick» در سال ۲۰۱۵ سرچشمه میگیرد که در آن بازیگری نقش کوبریک را بازی میکند و میگوید: «من تصاویر فرود را جعلی ساختم، همه چیز را فلمبرداری کردم.»
این شخص کوبریک واقعی نیست و فلم یادشده صرفاً نسخهای خیالی از زندگی این کارگردان است. کارشناسان سینما نیز تأکید دارند که با فناوری دهه ۱۹۶۰ تولید تصاویر واقعی از محیط ماه ممکن نبود.
هاوارد بری از دانشگاه هرتفوردشر، میگوید: «فلم سینمایی با ۲۴ فریم در ثانیه ضبط میشود، در حالی که پخش تلویزیونی بین ۲۵ تا ۳۰ فریم است. دستگاههای دهه ۶۰ نمیتوانستند تصاویر آهستهای به مدت بیش از ۳۰ ثانیه ذخیره کنند. برای داشتن ۱۴۳ دقیقه ویدئوی آهسته، باید ۴۷ دقیقه تصویر زنده ضبط میشد که آن زمان ممکن نبود.»
تا به امروز، بیش از ۸۴۰۰ عکس از مأموریتهای آپولو منتشر شده، هزاران ساعت فلم، نسخه کامل مکالمات صوتی و اسناد موجود است.
فضانوردان آمریکایی در مجموع ۳۸۲ کیلوگرام نمونه خاک ماه را بین سالهای ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ به زمین آوردند. این نمونهها در سراسر جهان برای تحقیقات علمی توزیع شدهاند و هیچگاه اصالت آنها زیر سؤال نرفته است.
امروزه مدارگرد شناسایی ماه (LRO) ناسا از مدار پایین، تصاویر دقیقی از سطح ماه، محل فرود آپولو۱۱، تجهیزات باقیمانده، رد پاها و وسایل کاوشگر ثبت کرده است.
آرمسترانگ و آلدرین همچنین بازتابدهندههای لیزری را روی سطح ماه قرار دادند که هنوز هم در حال بازتاب پرتوهای لیزر از زمین هستند و امکان اندازهگیری دقیق فاصله زمین تا ماه را فراهم میکنند.
برنامه آپولو در اوج خود بیش از ۴۰۰ هزار آمریکایی را به کار گرفت. اجرای چنین پروژه جعلیای نیازمند سکوت هزاران مهندس، دانشمند و فضانورد در طول چندین دهه است؛ چیزی که از دید کارشناسان عملاً غیرممکن است.
رقابت فضایی آمریکا و روسیه
رقابت فضایی بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز برخی از نظریههای توطئه را تغذیه کرده است. با این حال، رهبران شوروی که از سیستم اطلاعاتی بسیار گستردهای برخوردار بودند، موفقیت آپولو۱۱ را تبریک گفتند. بهتازگی یوری بوریسوف، رئیس سازمان فضایی روسیه، اعلام کرد که آمریکا نمونههایی از خاک ماه را به روسیه داده و آکادمی علوم روسیه اصالت آنها را تأیید کرده است.
با وجود پیشرفتهای امروزی، شکست مأموریتهای جدید باعث افزایش تردیدها شده است. در سال ۲۰۲۳ مأموریت هاکوتو-آر۱ (Hakuto-R۱) از شرکت ژاپنی آیاسپیس (ispace) و مأموریت روسی لونا-۲۵ (Luna-۲۵) هر دو شکست خوردند. مأموریت آمریکایی پرگرین (Peregrine) نیز در سال ۲۰۲۴ موفق نبود.
کارشناسان این شکستها را ناشی از کمبود بودجه و اراده سیاسی میدانند. برنامه فضایی چین که اخیراً با موفقیت یک فرودگر را به سمت پشت ماه فرستاد، ممکن است محرکی برای آمریکا باشد.
با این حال، طبق گزارش بیزینساینسایدر، بودجه ناسا برای انجام مأموریتی مشابه آپولو کافی نیست. پروژه آرتمیس، تلاش ناسا برای بازگرداندن انسان به ماه، با مشکلات مالی مواجه شده است.
به گزارش اسپیس دات کام (Space.com)، در صورت محاسبه تورم، هزینه کل برنامه آپولو بیش از ۲۶۰ میلیارد دالر بوده است. اگر برنامههای قبلی مانند جمینی و مأموریتهای رباتیکی را نیز در نظر بگیریم، این عدد به بیش از ۲۸۰ میلیارد دالر میرسد.
در مقابل، ناسا طی دهه گذشته تنها ۹۰ میلیارد دالر برای پروژه آرتمیس هزینه کرده و حتی این بودجه نیز در کنگره با چالش مواجه بوده است. امروزه، فضاپیماهای مدرن پیچیدهتر از طراحیهای ساده آپولو هستند و باید از نظر ایمنی، پشتیبانی و فناوری پیشرفته آزمایش شوند.
دلیل دیگر تأخیر، وابستگی ناسا به شرکتهای خصوصی است. پس از توقف پروژه شاتل در سال ۲۰۱۱ به دلیل هزینههای بالا (هر پرواز بین ۴۵۰ میلیون تا ۱.۵ میلیارد دالر) و خطرات آن، ناسا به دنبال سیستمهای مقرونبهصرفهتر رفت.
از آن زمان ناسا برای انتقال فضانوردان حتی به ایستگاه فضایی بینالمللی (ISS) به سیستم روسی سایوز متکی بود. از سال ۲۰۱۹، اسپیسایکس حملونقل فضانوردان را برعهده گرفت و ناسا تصمیم گرفت مأموریتهای سرنشیندار را از طریق مناقصه به شرکتهای خصوصی (مانند اسپیسایکس و بوئینگ) بسپارد.