بریکس؛ عصیان علیه امپراتوری اقتصادی غرب

با شروع پانزدهمین اجلاس کشورهای گروه بریکس در افریقای ‌جنوبی، سران چین و برازیل بر تقویت نفوذ کشورهای موسوم به «جنوب جهانی» تاکید کردند.
 
اجلاسی که به باور کارشناسان، زنگ خطر واقعی را برای پایان سیطره بلامنازع امپراتوری اقتصادی غرب و افول نظام سرمایه داری بر محور ارزش های لیبرالی به صدا درآورده است.
 
به همین دلیل است که آغاز اجلاس سران بریکس در افریقای جنوبی، بازتاب گسترده ای در محافل سیاسی، اقتصادی، رسانه ای و نخبگانی غرب داشته است. بسیاری از ناظران غربی معتقد اند که بریکس عصیانی آشکار در برابر امپراتوری اقتصادی غرب است و کشورهای عضو این گروه با وجود اختلاف های عمیقی که دارند، دست کم بر یک موضوع، اتفاق نظر دارند و آن تغییر معادلات قدرت در جهان به رهبری امریکا است.
 
در اجلاس امسال بریکس، سران پنج کشور اصلی به جز روسیه حضور دارند. ولادیمیر پوتین که دادگاه کیفری بین‌المللی برای «جنایت جنگی» در اوکراین برایش حکم جلب بین‌المللی صار کرده است، با ارتباط ویدئویی شرکت می‌کند. سرگی لاوروف، وزیر خارجه، نماینده روسیه در اجلاس است.
 
اگرچه رییس جمهور افریقای جنوبی، پیش از این به غرب هشدار داده بود که تلاش برای بازداشت ولادیمیر پوتین به مثابه اعلام جنگ است؛ اما پوتین ترجیح داد که اجلاس سران بریکس بدون حضور او برگزار شود؛ چیزی که البته از اهمیت و قدرت تاثیرگذاری این اجلاس، کم نمی کند و غرب عمیقا نگران پیامدهای آن برای موقعیت خود در رأس هرم قدرت جهانی است.
 
به گفته مقام‌های افریقای جنوبی، رئیس دوره‌ای بریکس، رهبران حدود ۵۰ کشور دنیا در این اجلاس شرکت می‌کنند و بیش از ۴۰ کشور درخواست عضویت داده‌اند. این کشورها محدوده جغرافیایی وسیعی را در بر می‌گیرند از ارجنتاین، جنوبی‌ترین کشور دنیا گرفته تا جنوب و شرق آسیا. ایران، عربستان، مصر و ونزوئلا.
 
این به تنهایی نشان می دهد که در صورت جذب اعضای تازه، بریکس تا چه اندازه می تواند قدرتمندتر شود و به هدف اصلی خود یعنی تغییرات راهبردی در مدیریت اقتصادی، سیاسی و امنیتی جهان، موفق شود و غرب چگونه تضعیف خواهد شد.
 
در آستانه شروع رسمی اجلاس، شی جین‌پینگ؛ رئیس ‌جمهور چین گفت: «ما لازم است که همکاری استراتژیک را محکم‌تر کنیم و چندجانبه‌گرایی واقعی را به کار بگیریم و برای تقویت حضور و صدای کشورهای جنوب جهانی تلاش کنیم.»
 
چین دومین اقتصاد برتر جهان است که بربنیاد ارزیابی ها تا سال ۲۰۵۰ میلادی از امریکا پیشی می گیرد و به اقتصاد اول دنیا تبدیل می شود. این کشور همچنین از نظر وسعت، جمعیت، ارتش و قدرت نظامی و عضویت دایمی شورای امنیت سازمان ملل، از قدرت های برتر و تراز اول جهان محسوب می شود که حضور آن در رأس کشورهای تشکیل دهنده بریکس، بیانگر چشم انداز فوق العاده روشن این گروه می باشد.
 
لولا داسیلوا؛ رئیس ‌جمهور برازیل هم گفت از ایجاد پول بریکس، پول مشترکی برای مبادلات تجاری کشورهای عضو، حمایت می‌کند. او همچنین گفت: «ما نمی‌خواهیم نقطه مقابل کشورهای گروه۷، گروه ۲۰ یا ایالات متحده باشیم. ما [کشورهای جنوب جهانی] فقط می‌خواهیم خود را سازماندهی کنیم.»
 
بنا به تعریف سازمان ملل، «جنوب جهانی» به کشورهایی در آسیا، امریکای لاتین و کارائیب گفته می شود. کشورهای «شمال جهانی» عبارت اند از: ایالات ‌متحده و کانادا، اروپا، اسرائیل، جاپان، کوریای جنوبی، استرالیا و نیوزیلند.
 
توافق بر سر ایجاد پول واحد و «بانک توسعه نوین» که به جای سوئیفت عمل خواهد کرد، به حذف دالر از معاملات تجاری و در نتیجه پایان سیطره اقتصادی امریکا و غرب بر جهان منجر خواهد شد. اینکه ششمین اقتصاد بزرگ دنیا یعنی برازیل، از طرح های شالوده شکنانه برای پایان سلطه اقتصادی امریکا و غرب حمایت می کنند، به معنای آن است که بریکس برای ایجاد تغییرات بزرگ، آماده می شود.
 
برازیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی اعضای اصلی بریکس هستند. نام بریکس از حروف اول نام این کشورها به زبان انگلیسی گرفته شده است. این پنج کشور، بیش از ۳۰ درصد تولید ناخالص و بیش از یک‌چهارم تجارت جهانی و حدود ۴۰ درصد جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهند.
 
این در حالی است که اگر ده ها کشور متقاضی عضویت نیز به این گروه بپیوندند، کفه موازنه از شمال جهانی به جنوب جهانی، سنگینی خواهد کرد و در آن صورت، دیگر سلطه دالر، حربه تحریم و محدودیت های دیگر بی اثر می شوند و این بار غرب است که باید برای سر و سامان دادن به وضعیت اقتصادی خود به سمت کشورهای جنوب جهانی، دست دوستی و رابطه و تعامل دراز کند یا در صورت کژتابی از اصول این گروه، هدف تحریم های اقتصادی قرار بگیرد و هزینه بدهد.
 
در این میان، بین چین و هند، دو عضو اصلی هم رقابت جدی وجود دارد. دو روزنامه بریتانیایی گاردین و دیلی میل از قول پل ماشاتیله؛ معاون رئیس ‌جمهور افریقای جنوبی نوشتند که «تنش در روابط» چین و هند، باعث شد دهلی نو جلو تلاش افریقای جنوبی را برای انتقال میزبانی نشست امسال به چین بگیرد.
 
بنا بر این گزارش، افریقای جنوبی نگران بود حضور ولادیمیر پوتین در اجلاس، به روابطش با غرب لطمه وارد کند. این دو روزنامه نوشتند ناندرا مودی؛ نخست‌وزیر هند در حاشیه نشست با شی جین‌پینگ ملاقات می‌کند.
 
با این حال، تصور نمی شود که این اختلافات و چالش ها، مسیر این گروه برای مغلوب کردن غرب را تغییر دهد. آنها بی عدالتی اقتصادی را درک کرده، راه مقابله با آن را شناخته و برای به کار بستن ابزارهای خود، عزم و اراده لازم را دارا هستند.
 
از سوی دیگر، میان اعضای گروه ۷ نیز اختلاف های بزرگی وجود دارد؛ اما چیزی که آنها را متحد می کند اراده مقابله با قدرت های نوظهور شرقی یا در تازه ترین مورد، جنوب جهانی است؛ پس همین رویکرد می تواند رمز پایداری، بقا و موفقیت بریکس نیز تلقی شود.
 
محمدرضا امینی - جمهور