طالبان و منطقه؛ دوستان بی‌اعتماد

 

در این گزارش آمده که هرچند به دلیل «بی‌اعتمادی و موانع ناشی از تحریم‌ها» تعامل منطقه‌ای با طالبان محدود است.

 

گروه بین المللی بحران گفته که ناکامی در راستای تشکیل حکومت فراگیر با خودداری طالبان از دادن سهم به «دشمنان سابق خود در کابینه»، کشورهای منطقه را واداشته تا به تعامل موقتی با طالبان تن بدهند.

 

در گزارش این نهاد با اشاره به کشورهایی که با طالبان در تعامل هستند آمده است: «برای آن‌ها بهترین راه تضمین منافع کشورشان و تغییر رفتار طالبان در درازمدت همکاری صبورانه با این گروه در عوض طرد کامل آن‌هاست. چرا که اختلاف در روابط بین افغانستان و همسایگانش بر زندگی و معیشت در سراسر آسیای جنوبی و مرکزی تاثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث بی‌ثباتی در تمام منطقه شود.»

 

در این گزارش آمده که مسایل امنیتی در راس دستور کار کشورهای منطقه در تعامل با طالبان قرار دارد.

 

ارزیابی گروه بحران در زمینه تعامل کشورهای منطقه با طالبان و رویکرد امنیتی و اقتصادی آنها تا حدود زیادی واقع بینانه است. این برداشت هم درست است که کشورهای یادشده به طالبان، اعتماد ندارند و این تعامل، موقتی است که هدف از آن، کنترل طالبان و تامین منافع کوتاه مدت کشورهای یادشده می باشد. 

 

با این حال درباره اینکه طالبان به جز پاکستان، چالشی چشمگیر را برای سایر کشورهای همسایه، ایجاد نکرده اند‌ به صورت پرسش برانگیزی، حقایق به نفع طالبان، کتمان، انکار یا دگرگون شده است.

 

پس از تسلط طالبان بر افغانستان، چندین حمله تروریستی در ایران رخ داد که مسئولیت همه آنها را داعش به عهده گرفت. در این شکی نیست که بقایای داعش یا گروه هایی که با این گروه، «بیعت» کرده اند، در تمام کشورهای اطراف ایران حضور دارند؛ اما حملات تروریستی در ایران یا از سوی اتباع افغان عضو داعش صورت گرفت و یا پیکارجویان تاجیکستانی از راه افغانستان خود را به ایران رسانده و در همدستی با دیگر ملیت ها دست به حمله زدند.

 

افزون بر این، درگیری های مرزی طالبان با سایر کشورهای همسایه به ویژه ایران، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان نیز چیزی نیست که قابل انکار باشد؛ اما در گزارش اخیر گروه بحران، عمدا نادیده گرفته شده یا کم اهمیت جلوه داده شده است.

 

این در حالی است که در صورت وجود یک دولت مسئول و متعهد به قواعد بین المللی در کابل، هرگز نباید چنین اتفاقاتی رخ می داد.

 

در حال حاضر نیز هسته گذاری و حمایت پیدا و پنهان از گروه های تروریستی متحد طالبان در افغانستان، یک نگرانی جدی برای همه همسایگان و کشورهای منطقه محسوب می شود و این چیزی است که به سادگی نباید نادیده گرفته شود.

 

با این حال، در گزارش گروه بحران، به درستی به این واقعیت اشاره شده که بخشی از تعامل کشورهای همسایه و منطقه با طالبان، ناشی از دغدغه های امنیتی است. آنها به این نتیجه رسیده اند که در حال حاضر، راهی جز تعامل برای کنترل این گروه وجود ندارد و برای رسیدگی به چالش ها و دغدغه های امنیتی، چاره ای جز تعامل مستقیم نیست.

 

مبارزه طالبان با داعش که بیشتر به عنوان یک رقابت درون سازمانی صورت می گیرد، ممکن است برای برخی کشورهای همسایه، رضایت بخش باشد؛ اما این امر علیرغم شعارهایی که طالبان می دهند، هرگز موجب نشده تا خطر تروریزم برای همیشه از افغانستان، ریشه کن شود؛ زیرا همزمان، حلقاتی از درون طالبان به نام داعش، دست به کشتار و انتقام جویی قومی و مذهبی می زنند و از جانب دیگر، ده ها گروه تروریستی دیگر هم هستند که با دریافت حمایت های مستمر از طالبان، در حال رشد و توسعه قدرت خود در افغانستان و آمادگی برای صدور ایدئولوژی شان به کشورهای هدف می باشند.

 

بنابراین، نگرانی های امنیتی همواره بر تعامل بی پروا، گسترده و دایمی کشورهای همسایه و منطقه با طالبان، سایه افکنده و اجازه نمی دهد که این کشورها به رغم توسعه همکاری های تجاری و اقتصادی، در حوزه سیاسی و امنیتی به این گروه به عنوان یک شریک صادق، تکیه و اعتماد کنند.

 

از منظر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هم هر کشوری، ملاحظات خاص خود را دارد و ترکیب قومی و مذهبی رژيم طالبان برای بسیاری از کشورهای پیرامون افغانستان، رضایت بخش نیست و این امر، یک مانع جدی در مسیر شناسایی رسمی این رژيم و گسترش بی محابای تعامل سیاسی با آن محسوب می شود.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور