چین چگونه طالبان و پاکستان را نزدیک می‌کند؟

رسانه‌های پاکستانی به نقل از منابع گزارش دادند که اسحاق دار، وزیر خارجه پاکستان و امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان برای شرکت در دومین نشست سه‌جانبه کابل، اسلام‌آباد و پکن عازم چین می‌شوند.  

 

وزیر امور خارجه پاکستان روز دوشنبه ۲۹ ثور سفر رسمی خود به چین را آغاز خواهد کرد. همچنین گزارش شده که وزیر خارجه طالبان روز سه‌شنبه ۳۰ ثور وارد پکن خواهد شد.  

 

گفته شده که تنش‌ها میان هند و پاکستان یکی از محورهای اصلی این دیدارها خواهد بود.  

 

این نشست در حالی برگزار می‌شود که اخیراً موضع‌گیری‌های بحث‌برانگیز طالبان درباره تنش‌های مرگبار میان هند و پاکستان به‌شدت مورد توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای قرار گرفته و به گمانه‌زنی‌ها درباره نزدیک شدن طالبان به هند و فاصله گرفتن از پاکستان یا بالعکس، در رسانه‌های هندی و پاکستانی دامن زده است.  

 

ناظران می‌گویند که هدف اصلی برگزاری نشست‌های سه‌جانبه، بخشی از کارزار سیاسی چین برای نزدیک‌تر کردن مواضع طالبان و پاکستان و در عین حال دور کردن طالبان از محور هند است.  

 

برگزاری نشست سه‌جانبه میان پاکستان، طالبان و چین در فاصله کوتاهی از نشستی مشابه که در کابل و به میزبانی طالبان برگزار شد، نشان می‌دهد که نشست پکن در راستای نشست کابل قرار دارد و هدف از آن به نتیجه رساندن اهداف و رؤوس اساسی نشست پیشین است. موضوعی که به باور کارشناسان، اصلی‌ترین مسئله آن تضعیف نقش هند در معادلات افغانستان و منطقه و بازگرداندن طالبان به محور پاکستان است.  

 

با این حال، این پرسش وجود دارد که چین چگونه می‌تواند طالبان و پاکستان را به همدیگر نزدیک کند؟  

 

در این شکی وجود ندارد که چینی‌ها نیز اهداف و منافع سیاسی، اقتصادی و راهبردی خود را در این سلسله نشست‌ها دنبال می‌کنند و در این میان، دور کردن طالبان از هند و نزدیک‌تر کردن آنان به پاکستان نیز در راستای منافع حیاتی چین در منطقه قرار دارد.  

 

این مهم به‌ویژه از این حیث که چین و هند نیز نگاه خصمانه‌ای به همدیگر دارند و یکی از انگیزه‌های چین در حمایت راهبردی از پاکستان برای تقابل با هند نیز تحت تأثیر روابط خصمانه پکن و دهلی شکل می‌گیرد، به‌سادگی قابل درک است که چرا چینی‌ها تلاش دارند تا طالبان را از هند دور کنند.  

 

بنزدیک‌تر کردن طالبان به پاکستان، متحد منطقه‌ای چین، برای تضعیف نقش هند، نقش پکن در معادلات منطقه را تقویت می‌کند و در نتیجه، تقابل‌های ژئوپلیتیک میان دو ابرقدرت اقتصادی و نظامی در آسیا را به نفع پکن رقم خواهد زد.  

 

با این همه، مأموریت چین برای دور کردن طالبان از هند و نزدیک کردن آنان به پاکستان به‌سادگی قابل تحقق نیست. واقعیت این است که هند تنها نظاره‌گر کنشگری چین در مدیریت تنش‌های طولانی میان طالبان و پاکستان نیست و اقدامات موازی را برای نزدیک‌تر شدن به طالبان و تخریب نقش پاکستان در افغانستان راه‌اندازی کرده است.  

 

همین دیروز گزارش شد که هند یک بسته کمکی قابل‌ توجه را به مهاجران افغانستانی اخراج‌شده از پاکستان ارائه کرده است. طالبان ضمن استقبال و سپاسگزاری از کمک هند، تأیید کردند که این کمک‌ها برای ۵۰۰۰ خانواده نیازمند که از پاکستان اخراج شده بودند، توزیع شده است.  

 

این بخشی از اقدامات هند برای جلب اعتماد طالبان و دور کردن آنها از پاکستان است که کاملاً هوشمندانه و هدفمند اجرا می‌شود تا حداکثر بازدهی تبلیغاتی و تأثیرگذاری سیاسی را به همراه داشته باشد. به‌عنوان مثال، با ارائه این کمک‌ها و سپاسگزاری طالبان از آن، این باور توسط رسانه‌های جمعی به افکار عمومی القا می‌شود که پاکستان صدها هزار مهاجر افغان را در شرایطی اخراج می‌کند که حتی دارایی‌های شخصی و املاک شان نیز ضبط می‌شود، اما هند به همان مهاجران کمک‌های انسان‌دوستانه ارائه می‌کند تا زندگی جدیدی را در کشورشان بسازند؛ بنابراین هند دوست است و پاکستان دشمن.  

 

با این حال، باید منتظر ماند و دید که نتایج نشست سه‌جانبه آینده میان پاکستان، طالبان و چین در پکن چه خواهد شد. آیا چین در نهایت موفق به کاهش تنش در روابط طالبان و پاکستان و جدا کردن طالبان از آغوش هند و بازگرداندن آن به آغوش پاکستان خواهد شد یا خیر.  

 

چیزی که در حال حاضر وجود دارد این است که هند و پاکستان بار دیگر وارد یک نبرد نیابتی فشرده و تقابل راهبردی در زمین افغانستان شده‌اند و چین نیز همان‌گونه که تسلیحات و تجهیزات راهبردی ساخت این کشور در تقابل نظامی اخیر میان هند و پاکستان توانست به کمک ارتش پاکستان بیاید و به هند آسیب بزند، در تلاش است تا در حوزه سیاست و دیپلماسی نیز همان نقش را ایفا کند و با قرار دادن طالبان در کنار پاکستان، از سقوط افغانستان به کام هند جلوگیری به عمل آورد.  

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور